آقای ظریف! قیمت امروز دلار، یکی از میوه‌های برجام است

روزنامه کیهان: محمد‌جواد ظریف وزیر امور خارجه در برنامه تلویزیونی «حالا خورشید» به تشریح مسائل مرتبط با سیاست خارجی پرداخت. در ابتدای این برنامه، مجری با اشاره به اینکه این دومین گفت‌وگوی وی با وزیر امور خارجه است، پرسید این گفتگو چه تفاوتی با گفت‌وگوی قبلی داشته است. ظریف در پاسخ گفت: آن گفتگو در شرایطی انجام شد که تازه برجام به نتیجه رسیده بود و اجرای آن آغاز شده بود. توقعات مردم از برجام بالا بود و شاید ما هم در دولت و برخی از رسانه‌ها در افزایش این توقعات نقش داشتیم. امروز شرایط با توجه به خروج آمریکا و فضای روانی که ایجاد شده متفاوت شده است. یک تلاش داخلی شد تا امید مردم به یأس تبدیل شود.

آقای ظریف عادت دارد که به جای متهم کردن آمریکا و شرکای اروپایی‌اش، انگشت اتهام را به سمت منتقدان داخلی گرفته و به آنان حمله کند. از سوی دیگر گویا ایشان درخصوص مسببان بزرگنمایی برجام دچار ضعف حافظه شده است.

براساس تبلیغات گسترده مقامات ارشد دولت یازدهم و نشریات زنجیره‌ای و رسانه‌های حامی دولت قرار بر این بود که برجام دو دستاورد عمده داشته باشد؛ اول «لغو یک‌باره تمامی تحریم‌ها» و دوم «گشایش اقتصادی برای عموم مردم»، اما همان‌طور که منتقدان نیز به درستی اشاره کرده بودند، به دلیل رعایت نکردن قاعده «توازن تعهدات»، «همزمانی اجرای تعهدات»، «اخذ تضمین از طرف مقابل» و «پیش‌بینی برگشت‌پذیری امتیازات واگذار شده در صورت نقض عهد» که قاعده عقلی هر قرارداد عادی حقوقی است، برجام نمی‌توانست برآورده‌کننده این شعار‌ها باشد.

همان جماعتی که تا دیروز برجام را «فتح‌الفتوح»!، «آفتاب تابان»! «توافق قرن»! «بزرگ‌ترین دستاورد تاریخ ایران»! «نشانه تسلیم همه قدرت‌های بزرگ در برابر اراده ملت»!، «ورق‌خوردن تاریخ به نفع ایران»! «پیروزی بزرگ‌تر از فتح خرمشهر»! و... می‌دانستند و با غرور و نخوت، آن را ثمره کاردانی و تدبیر خود می‌دانستند، حالا که کار به اینجا رسیده و دستاورد برجام، از تقریبا هیچ به تحقیقاً هیچ تبدیل شده و همه پیش‌بینی‌های نخبگان و دلسوزان، مو به مو و واژه به واژه درست از آب درآمده، به جای عذر‌خواهی از مردم و جبران خسارت محض برجام و واکنش متقابل در پاسخ به گستاخی‌های آمریکا، به تغییر صورت مسئله و یافتن شریک جرم مشغولند.

توافق در سطح بالا! ظریف در ادامه گفت: برجام یک پروژه‌ای بود که در کشور در سطح بالا در ارتباط با آن توافق شده بود. گفتنی است رهبر معظم انقلاب شروط ۹‌گانه‌ای را درباره برجام معین کرده و خواستار رعایت دقیق و موبه‌موی آن شدند. با خواندن فهرست‌وار این شروط ۹‌گانه خواهید دانست که تقریباً هیچ‌یک از آن‌ها جامه عمل نپوشید و اتفاقاً فاجعه برجام دقیقاً در اثر نافرمانی از این فرامین روشنگر بود!

رهبر معظم انقلاب-۲۰ فروردین ۹۴- فرمودند: «آیا جزئیّات مذاکرات هسته‌ای تحت نظر رهبری است؟ بنده در جزئیّات مذاکره دخالتی نکردم، بازهم نمی‌کنم؛ من مسائل کلان، خطوط اصلی، چهارچوب‌های مهم و خطّ قرمز‌ها را به مسئولین کشور همواره گفته‌ام؛ عمدتاً به رئیس‌جمهور محترم که ما با ایشان جلسات مرتّب داریم و موارد معدودی هم به وزیر محترم خارجه؛ خطوط اصلی و کلّی. جزئیّات کار، خصوصیّات کوچک که تأثیری در تأمین آن خطوط کلان ندارد، مورد توجّه نیست؛ این‌ها در اختیار آن‌ها است، می‌توانند بروند کار کنند. اینکه حالا گفته بشود که جزئیّات این مذاکرات تحت نظر رهبری است، این حرف دقیقی نیست.» در مجموع ۲۹ شرط از سوی رهبر معظم انقلاب، مجلس و شورای عالی امنیت ملی به دولت ابلاغ شد، اما دولت هیچگاه به این شروط عمل نکرد. تحقیر ایران! ظریف در بخشی از این مصاحبه به اقدام اخیر اتحادیه اروپا در اختصاص کمک ۱۸ میلیون یورویی به ایران اشاره کرد و گفت: این اقدام در راستای حمایت از شرکت‌های کوچک و متوسط صورت گرفته است البته عده‌ای در داخل فکر کردند که این مبلغ در ازای برجام پرداخته شده و در بوق ناامیدی دمیدند. در حالی که این ۱۸ میلیون یورو روش‌های همکاری را تبیین می‌کند و در راستای حمایت از شرکت‌های کوچک و متوسط است. ظریف گفته است که بسته حمایتی ۱۸ میلیون یورویی هیچ ربطی به برجام ندارد. این در حالی است که در بیانیه اتحادیه اروپا صراحتا اعلام شده است که بسته حمایتی ۱۸ میلیون یورویی، بخشی از بسته حمایتی ۵۰ میلیون یورویی است و این‌ها بخشی از همکاری‌های دو طرف بعد از توافق برجام است.

از سوی دیگر، اروپایی‌ها در ماه‌های اخیر به جای ارائه تضمین عملی به ایران، به صدور بیانیه‌های شعاری و کلی‌گویی اکتفا کرده و در آخرین اقدام خبر از تصویب بسته تحقیرآمیز ۱۸ میلیون یورویی داده‌اند. این در حالی است که با پیروی شرکت‌های اروپایی از تحریم‌های آمریکا، ۳۵ میلیارد دلار قرارداد خرید هواپیما، ۵ میلیارد دلار قرارداد توتال، میلیارد‌ها دلار قرارداد با پژو و رنو و ده‌ها میلیارد دلار فروش سالانه نفت ایران در معرض خطر قرار گرفته است و علاوه بر این تنها در یک مورد، موسسه مالی کلیراستریم لوکزامبورگ، یکی از موسسات تابعه بورس آلمان نزدیک به ۵ میلیارد دلار پول کشورمان را در اختیار گرفته و آزاد نمی‌کند!

متاسفانه دولتمردان، خروج بی‌مسئولانه شرکت‌های اروپایی از ایران و بلوکه شدن اموال مردم ایران در اروپا را نمی‌بینند و برای بسته تحقیرآمیز اروپایی سوت و کف و هورا می‌کشند!

کلاهِ گشادِ برجام ظریف در بخش دیگری از اظهاراتش گفت: ترامپ می‌گوید برجام یک کلاه بزرگ بر سر آمریکا بود. در حالی که ترامپ این حرف را می‌زد عده‌ای از دوستان می‌گفتند که آمریکا از برجام خارج نمی‌شود، چون به نفع آمریکاست، ولی ما دیدیم که خارج شد.

وی در ادامه گفت: تیتر برخی روزنامه‌ها یادتان نرود؛ می‌گفتند آمریکا هیچ وقت از برجام بیرون نمی‌رود.

درخصوص این اظهارنظر ظریف باید گفت: روزنامه کیهان پیش از اعلام خبر خروج آمریکا از برجام در سرمقاله شماره ۱۸ اردیبهشت ۹۷ با عنوان «شغالی که در مه می‌غرد!» نوشته بود: «اولین موضوع مهم و حیاتی برای آمریکایی‌ها محاسبه آنان درباره نوع واکنش ایران است. اگر ایران از برجام خارج نشود و همچنان به تعهدات خود ادامه دهد و تغییری از طرف تهران در این معادله رخ ندهد، خارج شدن رسمی آمریکا از برجام برای آن‌ها بسیار هم عالی است. عده‌ای نام این گزینه را «برجام بدون آمریکا» گذاشته و می‌گویند در صورت خروج آمریکا، ما نباید از برجام خارج شویم و باید کار را با اروپا ادامه دهیم. متاسفانه طی روز‌های اخیر مواضع اشتباهی در این خصوص از طرف ایران به گوش می‌رسد. آخرین نمونه این اظهارات را آقای رئیس جمهور در سفر به خراسان رضوی بیان کرد که به‌سرعت مورد توجه و استقبال رسانه‌های غربی نیز قرار گرفت. آقای روحانی گفت؛ «اگر اهداف ما از برجام بدون آمریکا محقق شود، چه بهتر، در غیر این‌صورت تصمیم خود را خواهیم گرفت». بیان این موضع از سوی رئیس‌جمهور کشور که از سوی برخی دیگر از مقامات دولت نیز پیش از این بیان شده و از سوی رسانه‌های زنجیره‌ای مکرر بیان می‌شود، برای منافع ملی کشور فوق‌العاده خطرآفرین است و از جهاتی می‌توان آن را شبیه عبارت «خزانه خالی است» از سوی آقای روحانی در آغاز مذاکرات هسته‌ای دانست. سخن گفتن از «برجام بدون آمریکا» این پیام خطرناک را به واشنگتن ارسال می‌کند که شما هرکاری می‌خواهید با توافق هسته‌ای بکنید و خیالتان راحت باشد که ما پایمان را از محدودیت‌های برجام فراتر نخواهیم گذاشت».

۲۲ اردیبهشت ۹۷، پایگاه تحلیلی «پولیتیکو» به نقل از «فدریکا موگرینی» مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا نوشت: «از «حسن روحانی» رئیس‌جمهور ایران تضمین گرفته که این کشور علی‌رغم تصمیم «دونالد ترامپ» رئیس‌جمهور آمریکا برای خروج از برجام و وضع مجدد تحریم‌ها علیه ایران، همچنان در توافق می‌ماند».

از سوی دیگر ۲۵ اردیبهشت ۹۷ رسانه‌های منطقه‌ای محتوای مذاکرات دولت آمریکا با اروپا را فاش کردند که نشان می‌دهد آمریکا قبل از خروج از برجام از اروپا برای ادامه فشار به ایران تضمین گرفته است.

در مجموع آمریکا به جهت اطمینان از خارج نشدن ایران از برجام و اخذ تضمین از اروپا برای فشار به ایران، با خیالی آسوده از این توافق خارج شد. به عبارت دیگر آمریکا در حالی از برجام خارج شد که ده‌ها امتیاز نقد از ایران گرفت، برنامه هسته‌ای کشورمان را نابود کرد و نه فقط به هیچ یک از تعهدات خود در برجام عمل نکرد و تحریم‌ها را که لغو آن موضوع مذاکرات بود لغو نکرد، بلکه ده‌ها تحریم جدید هم به آن افزود؛ و به وضوح می‌توان دید که هیچ یک از امتیازاتی که داده‌ایم قابل برگشت نیست و یا اینکه بازگشت آن‌ها با دشواری و صرف هزینه‌های فراوان همراه است. به بیان دیگر، آمریکا شیره برجام را تا آخرین قطره مکید و سپس تفاله آن را دور انداخت.

بر همین اساس، برجام کلاه گشادی بود که بر سر ایران گذاشته شد. متاسفانه متن برجام و ضمائم آن آن‌قدر خلل و فرج ریز و درشت دارد که آمریکایی‌ها هر روز طمع کنند از یکی از این سوراخ‌ها چنگ و دندانی نشان دهند.

برجام و دلار در ادامه مجری برنامه این طور سؤال کرد که اگر به طور کلی برجامی وجود نداشت دلار چند بود؟ و ظریف گفت: اگر برجامی نبود احتمالا قیمت دلار امروز، قیمت ۴ سال قبل بود و مجری برنامه گفت: شاید ۱۰ هزار تومان. وزیر امور خارجه کشورمان در ادامه اظهار کرد: من اقتصاددان نیستم بگویید اقتصاددانان پاسخ شما را بدهند در سال ۹۲ فروش نفت ما زیر یک میلیون بشکه بود و روند سقوط قیمت نفت آغاز شده بود. در آن شرایط سیاست آمریکایی‌ها این بود که فروش نفت ایران را به صفر برسانند.

برخلاف اظهارنظر ظریف، برجام اکنون تبدیل به شمشیر داموکلس تهدید و القای بی‌ثباتی نسبت به محیط اقتصادی پر سود و جذاب ایران شده است. در روز اجرای برجام-دی ماه ۹۴- قیمت دلار حدود ۳۵۰۰ تومان بود و امروز قیمت دلار به حدود ۱۰ هزارتومان رسیده است. در حقیقت افزایش سرسام‌آور قیمت دلار یکی از میوه‌های برجام است.