تاثیر برجام بر جایگاه ایران

مهر: دیپلماسی بین ایران و قدرت های جهانی بعد از ۲۲ ماه، منجر به توافق هسته ای «برجام» شد، توافقی که به اعتقاد نخبگان سیاسی و دیپلماسی بر فضای خاورمیانه تاثیرات موثری خواهد گذاشت.

در همین رابطه ترافیک رفت و آمدهای دیپلماتیک بلافاصله پس از توافق هسته ای، نشان از تغییر رویکرد سیاسی و دیپلماتیک کشورهای غربی نسبت به ایران دارد.

صرف نظر از برقراری این توافق، آمریکا و جهان عرب با چالش‌های مهمی در منطقه روبرو هستند که نیازمند توجهات ویژه و فوری است. داعش به تهدید عراق و سوریه و دیگر کشورها ادامه می‌دهد و نا آرامی در عراق و سوریه همچنان ادامه دارد و حتی کشورهای همسایه آن‌ها نیز از تاثیر آن مصون نیستند.

یمن نیز شاهد فاجعه انسانی غم انگیزی است. هم زمان با این تحولات در منطقه همچنین آراء عمومی در کشورهای عربی نیز نشان می دهد که دیگر رهبران این کشورها به آمریکا به عنوان هم پیمان و حامی خود اعتماد زیادی ندارند.

در همین راستا گفتگویی با پروفسور«اوزدن زینب اکتاو» استاد علوم سیاسی و روابط بین الملل دانشگاه یلدز ترکیه و تحلیلگر سیاست خارجی ترکیه و مسایل منطقه انجام شده است که متن آن در زیر آمده است.

از اوزدن زینب اکتاو هشت جلد کتاب های متعدد درباره سیاست خارجی و مسائل منطقه به چاپ رسیده است که جدیدترین آنها کتاب« روابط ترکیه و شورای همکاری خلیج (فارس): ظهور دوره نوین» است که توسط دانشگاه کمبریج به چاپ رسیده است.

* تاثیر توافق هسته ای ایران و گروه ۱+۵ بر جایگاه منطقه ای ایران چیست؟

به نظر من توافق هسته ای تاثیر مثبتی بر روابط ایران و غرب و گسترش روابط ایران با جامعه جهانی خواهد گذاشت. با اینحال هنوز مشکل اعتماد دو جانبه بین ایران و غرب نسبت به یکدیگر باقی است و غربی ها به آینده تحولات سیاسی در ایران با دیده تردید می نگرند. مثلا غرب نگران است که روابط حسنه فعلی بین دولت ایران و غرب در آینده با تغییر دولت در ایران از بین برود.

* به نظر شما آیا در دوران پسا توافق شاهد ایجاد صف آرایی ها و بلوک بندی های جدید در منطقه به ویژه بین ترکیه و عربستان خواهیم بود؟

اخیرا ترکیه سیاست هایی را در منطقه دنبال می کند که حکایت از گرایش آن به سوی عربستان دارد که این مسئله در موضوع یمن کاملا مشهود شد. این احتمال وجود دارد که سیاست های صریح و محکم ایران نیز منجر به صف آرایی های جدید درمنطقه در دوران پسا توافق شود.

* آیا تغییر تمرکز سیاست خارجی آمریکا از خاورمیانه به آسیا به ویژه از منطقه خلیج فارس بر روابط این کشور با متحدان منطقه ایش تاثیر خواهد گذاشت؟ اگر چنین اتفاقی بیافتد و تمرکز سیاست آمریکا از خاورمیانه به آسیا تغییر کند خلاء قدرتی که در منطقه ایجاد خواهد شد چگونه پر می شود؟

فکر نمی کننم واشنگتن ازسیطره خود بر منطقه دست بکشد به همین علت معتقد نیستم که در منطقه خلاء قدرتی پیش بیاید بر عکس معتقدم آمریکا تلاش خواهد کرد تا بر هر دو منطقه متمرکز شود امری که منجر به «امپریالیسم بیش از اندازه » آمریکا خواهد شد. این مسئله بعد از انتخابات ریاست جمهوری سال ۲۰۱۶ این کشور بیشتر ملموس خواهد شد.

* تاثیر توافق هسته ای ایران و گروه ۱+۵ بر حل مشکلات و بحران های منطقه ای در سوریه، عراق، یمن و لبنان چه خواهد بود؟

من معتقدم که ایران به عنوان یک قدرت منطقه ای از سوی کشورهای گروه ۱+۵ برای مقابله با عناصر افراط گرا در سوریه و عراق مورد حمایت قرار خواهد گرفت که البته این بستگی به خواست و سیاست های ایران دارد که نخواهد از سیاست های غرب در منطقه فاصله بگیرد. در خصوص یمن،لازم به ذکر است که واشنگتن بسیار محتاط عمل می کند تا به سیاست های عربستان سعودی دراین کشور برخورد نداشته باشد. آمریکا در این خصوص سیاست های متوازنی را دنبال می کند که اکثرا هدفش مهار سیاست های صریح ایران در منطقه است. بطور خلاصه می توان گفت به علت بی اعتمادی های موجود بین ایران، غرب و عربستان و نمی توان درباره آینده منطقه پیش بینی های درستی کرد.