قمارهای دردسرساز اردوغان

تسنیم: رجب طیب اردوغان در حالی وارد دومین سال ریاست جمهوری خود می شود که امپراتوری که در طول 13 سال گذشته بنا کرده است، به دلیل تغییر و تحولات بزرگ منطقه ای و بین المللی در معرض تهدید قرار دارد.

در این میان مرد قدرتمند ترکیه در تلاش برای تشکیل دولت بر اساس معیارهای مورد نظر خود است و اهمیت نمی دهد که این تلاش ها به قیمت به آتش کشیدن کشور که عملا در جریان است، تمام شود، بنابراین ترکیه در سطح داخلی و خارجی آینده مبهمی را پیش رو دارد.

به هر حال اردوغان یک هفته پیش در «قصر سفید» که مساحت آن بیش از کاخ سفید و کرملین است، پایان یک سال ریاست جمهوری خود را در حالی جشن گرفت که سال گذشته اتفاقات غیرمنتظره و اغلب تلخ رخ داده و تحولات مهمی را در دل خود جا داد.

توسعه حکومت پلیسی در ترکیه

سلطه جویی اردوغان و توسعه حکومت پلیسی و همزمان با آن شکست بزرگ در انتخابات پارلمانیT کشور را وارد جنگی کرد که برای ترکها یادآور دهه های گذشته است.

همه این تحولات موجب شد اردوغان امروز در برابر تحولات بزرگی قرار بگیرد که این بار آینده سیاسی را برای او رقم می زند که بر خلاف گذشته تضمین شده نیست.

با وجود محبوبیت سابق و ویژگی های شخصیتی اردوغان، می توان گفت که اکنون در دفتر سیاسی خود مرحله سرنوشت سازی را پشت سر می گذارد.

وی مدتها در زنجیر نظریه دسیسه چینی اسیر بود و بر اساس آن به یکه تازی در صحنه داخلی و خارجی پرداخت تا جایی که ارتش و نهادهای امنیتی و دستگاه قضایی و نیز رسانه ها را تحت تسلط خود در آورد و همزمان با آن در طول دو سال گذشته به دلایل مختلف موج دستگیری ها را در سطوح مختلف به اجرا در آورد.

ترکیه در سراشیبی ویرانگر

سیاست های اردوغان در سال های اخیر با نگرانی و شک و تردید بیش از پیش همراه بود تا جایی که برخی روزنامه های غربی از جمله نیویورک تایمز آمریکا از سوق یافتن ترکیه به سمت بدگمانی و سوء ظن ویرانگر هشدار دادند.

نکته قابل ملاحظه اینکه اردوغان در حالی به ریاست جمهوری رسید که رسوایی فساد او و خانواده اش و نیز وزیران نزدیک به او در سال 2013 تا حدودی از بین رفته بود.

وی تلاش کرد موجودیت موازی با دولت ترکیه یا همان گروه اسلامگرا حامی فتح الله گولن را از نهادهای دولتی ریشه کن کند.

اردوغان تابستان گذشته در جریان تبلیغات انتخاباتی گفت: باید بدانید که من یک رئیس جمهوری متفاوت خواهم بود.

به عبارت بهتر منظور او از این تفاوت این بود که مانند عبدالله گل یا سایر روسای جمهوری که به بی طرفی و پایبندی به اختیارات خود مشهور بودند، نخواهد بود.

دخالت اردوغان در مسائل مختلف کشور

به این ترتیب اردوغان در مسائل کشور دخالت کرده و در بیشتر موارد به عنوان رهبر حزب عدالت توسعه رفتار کرد نه به عنوان رئیس جمهور. این رویکرد او در رهبری تبلیغات انتخابات پارلمانی به خوبی نمود یافت، زیرا هدایت راهپیمایی هایی که در راستای تشویق رای دهندگان به انتخاب نامزدهای حزب عدالت و توسعه صورت گرفت، بر عهده داشت؛ اقدامی که بر اساس قانون اساسی برای رئیس جمهور ممنوعیت دارد.

اما اوج نقض قانون اساسی به دست اردوغان زمانی بود که ریاست نشست های شورای وزیران را به دست گرفت که این در ترکیه بی سابقه بود.

در این میان تلاش اردوغان برای افزایش مدیریت ها در وزارت دفاع و خارجه و نیز وزارت دارایی و انرژی و امنیت داخلی موجب شد به تلاش برای تشکیل «دولت در سایه» متهم شود زیرا هدف او از این اقدام این بود که این نهادها بیش از پیش تحت امر او باشند.

جولان اردوغان در نهادهای امنیتی و دستگاه قضایی

اروغان از بیم تکرار تجربه کودتاهای قبلی مجموعه اصلاحاتی در نهاد نظامی انجام داد تا محدودیت هایی در آن ایجاد کند و پس از آن در نهاهای امنیتی و دستگاه قضاء و رسانه ها جولان داد.

وی به موازات این اقدامات بر اساس محاسبات سیاسی خاص خود در تعیین روسای دانشگاهها دخالت کرد، تا جایی که مخالفان او را به نابودی دستگاه قضا از طریق حمله برنامه ریزی شده به شورای عالی قضات و دادستان های کل و اختلاف شدید با «هاشم قلیچ» رئیس دادگاه قانون اساسی متهم کردند.

در رسانه ها نیز اردوغان با توسل به مجموعه دستگیری های گسترده علیه روزنامه نگاران و کارمندان رسانه ها از جمله «هدایت کراجا» رئیس گروه موسوم به «سمانیولو» به اتهام وابستگی آنان به گروه گولن، سیاست خفه کردن صداها را در پیش گرفت.

آخرین قربانی سلطه جویی اردوغان بر رسانه ها، «قدری گورسل» دبیر روزنامه ملیت بود به این ترتیب که وی پس از آنکه اردوغان در صفحه توئیتر او را به حمایت از داعش متهم کرد، از روزنامه اخراج شد.

اروغان در ماه می گذشته از روزنامه «جمهوریت» نیز به دلیل انتشار تصاویر خمپاره اندازهایی که در یک کامیون حامل دارو جاسازی شده و عازم مرز سوریه بود، شکایت کرد.

آینده مبهم

در فاصله یک شبانه روز ترکیه وارد جنگی شد که بخش های گسترده ای از آن را وارد حمام واقعی خون کرد.

به عبارت بهتر اردوغان روند صلح با کُردها را کنار گذاشت و با این کار برای آخرین بار تلاش کرد محبوبیت سیاسی و مردمی از دست رفته خود را بار دیگر به دست آورد و به این ترتیب به هر قیمتی که شده ترکیه را به سمت انتخابات زودهنگام سو ق دهد و در نهایت نیز اول نوامبر آینده (آبان) موعد انتخابات اعلام شد.

چشم امید اردوغان به حزب جنبش ملی

اکنون اردوغان تلاش های خود را بر پایگاه مردمی حزب «جنبش ملی گرایی» متمرکز کرده است و با حمله نظامی و سیاسی علیه کُردها تلاش کرد اعتماد ملی گراها را به خود جلب کرده و بتواند تعداد هرچه بیشتر آراء آنان را از آن خود کند.

در این میان برخی تحولات و اخبار رسانه های ترکیه حاکی از این است که رویکرد کنونی اردوغان به سمت ممنوعیت حزب «حلق دموکراسی» در حرکت است تا با این کار قدرت این حزب را که 80 کرسی پارلمان را در اختیار دارد، محدود کرده و آن را از کسب اکثریت پارلمانی محروم کند.

سقوط ارزش لیر و بحران اقتصادی

اما جنبش ملی گرایی رایزنی های دولتی را « نمایشنامه ای توصیف کرد که اردوغان آن را تالیف کرده است» به این ترتیب که وی تمام تلاش خود را برای تشکیل دولت به کار گرفت و با این کار دولت را در معرض شکست اقتصادی قرار داد.

با سقوط ارزش لیر به پایین تری میزان خود در سال جاری در مقابل دلار نشانه های سقوط اقتصادی در ترکیه درحال نمایان شدن است.

در حالی که برخی نظرسنجی ها در اینکه حزب عدالت و توسعه بتواند اکثریت مطلق انتخابات آینده را از آن خود کند، به دیده تردید نگریسته اند، تحلیل ها و پیش بینی‌های مرتبط با تحولات جدی در روابط کشورهای غربی با اردوغان نیز افزایش یافته است.

در این میان سخن گفتن از بی ثباتی روبط آنکارا و واشنگتن موضوع جدیدی نیست اما پس از آغاز عملیات ائتلاف بین المللی علیه داعش در عراق و سوریه بیش از پیش به گوش می رسد.

قمارهای دردسر ساز اردوغان

با وجود اینکه ترکیه اخیرا با آمریکا توافق کرد که پایگاه اینجرلیک را در اختیار نیروهای ائتلاف قرار دهد تا از آن برای حمله به داعش استفاده کنند، اردوغان بیش از هر زمانی دیگری در تنهایی به سر می برد و چه بسا جمع آوری موشک های پاتریوت که در مرز ترکیه و سوریه مستقر شده بود، نشان روند تنهایی بیش از پیش وی باشد.

بنابراعلام خبرگزاری آلمان، تصمیم برلین مبنی بر جمع آوری موشک های مزبور ناشی از عدم تمایل آن به دخالت در تنش موجود بین دولت ترکیه و کُردها است.

این منبع یادآور شد که ریسک و قمار اردوغان در بازی قدرت برای متحدانش دردسر ساز شده است.

نکته قابل ملاحظه اینکه متحدان آنکارا در سازمان پیمان آتلانتیک شمالی (ناتو) بارها نارضایتی خود را از نامتناسب بودن عملیات نظامی علیه مواضع حزب کارگران کردستان اعلام کردند، زیرا به عقیده آنان جنگی که به طور همزمان علیه داعش و حزب کردستان به راه افتاد، داعش را در امان نگاه داشته و بر داخل ترکیه متمرکز شد و ترکیه با این کار بدون دخالت نظامی مستقیم، تلاش خود را بر نفوذ در شمال سوریه متمرکز کرد.

این عملیات روابط واشنگتن و متحدان آن با اردوغان را زیر سوال برد به ویژه در شرایطی که منطقه با تحولات متعددی روبه رو است و از حل و فصل های قریب الوقوع سخن گفته می شود.

در این شرایط چه بسا اردوغان به مانعی در برابر آمریکا به ویژه در مورد موضوع کُردهای سوریه تبدیل شود و به این ترتیب اکنون نگاهها متوجه سرنوشت دولتی است که بیش از پیش دستخوش تزلزل شده است.