نگهداری از حیوانات خانگی بلای جان خانوادهای ایرانی/ از عذاب حیوانات تا بیماری‌های واگیردار

گروه اجتماعی فردا: خیابان‌های کلان شهرهای کشور و حتی شهرهای کوچک‌تر این روز‌ها شاهد خانواده‌های بسیاری است که علاوه بر فرزندان با حیوانات خانگی خود در انظار ظاهر می‌شوند. شاید بار‌ها و بار‌ها شده که دیده باشید، پشت چراغ قرمز، پنجره خودرو تا نیمه پایین است و حیوانی سرش را از پنجره بیرون آورده و به سرعت هرچه تمام‌تر بیرون را به نظاره نشسته است، حق هم دارد، این فرصت نایاب و نادری برایش محسوب می‌شود. چشمان «صاحبش» نیز از پشت شیشه‌های تیره عینک، به عابرانی دوخته شده است، که دوست دارند حیوان را به تماشا بنشینند؛ اما این تنها چند دقیقه از زندگی حیوان است، چند دقیقه بعد چراغ سبز می‌شود، نهایتا یک گردش ۲۰ دقیقه ایست، بعد از آن حیوان دوباره به سلول یک و نیم متری خود بازمی گردد و صدای مشاجره صاحب با پدر و مادر را می‌شنود که: «نجس است»، «بیماری می‌آورد» «یک بار دیگر بغلش کنی و در راه پله‌ها آبروی ما را ببری، با خودش از خانه باید بروی»، «ما جای نگهداریش را نداریم» سگ اما، اختیاری ندارد، او را سوداگری از پدر و مادرش جدا کرده و به قیمت بالایی به این صاحب فروخته. صاحبی که دوست دارد سگ را به همراه داشته باشد و حتی در فضای خانه‌های کوچک و آپارتمانی امروز این حیوان را نگه دارد. وضعیت در خصوص سایر حیوانات خانگی در کشور نیز به همین صورت است. این روز‌ها خیابان‌های کلان شهرهایی چون تهران پر شده است از افردای که با سنجاب یا گربه خود در خیابان‌ها قدم می‌زنند و یا حتی اردک خانگی خود را لباس پوشانده و به پارک می‌اورند تا در حوض پارک شنا کند! در این میان هر روز بر تعداد کسانی که از پرندگان مختلف چون انواع طوطی، کاسکو، فنچ، مرغ مینا و... نگه داری می‌کنند بیشتر می‌شود و بازار خرید و فروش همس‌تر و خوکچه هندی و خرگوش نیز داغ داغ است. هر چند به تازگی قانون نگه داری از سگ و گربه را منع کرده اما این مساله باعث نشده که از تعداد علاقمندان به نگهداری این حیوانات کم شود و حتی فروش آن‌ها نیز غیر قانونی محسوب نمی‌شود. در این میان اما فارغ از آثار سوء فرهنگی که نگهداری حیوانات بر سبک زندگی خانوارهای ایرانی دارد و سبک زندگی غربی را ترویج می‌کند، حیوانات خانگی از آزار و اذیت صاحبانشان هم در امان نیستند و در این میان سهم سگ‌ها بیشتر است.جراحی زیبایی حیوانات خانگی مد تازه ای است که میان صاحبان این حیوانات رواج یافته و باعث آزار و اذیت حیوان است. هر چند سگ‌های خانگی درکشیدن بار هوس‌های زیبایی صاحبان پولدارشون تنها نیستند و متأسفانه سایر حیوانات خانگی هم در این مصیبت شریک‌اند. از کوتاه کردن دندون و تزریق بوتاکس گرفته تا جراحی برای رفع چاقی و حتی تاتو...! دکتر آل داوود، دامپزشک حیوانات در این خصوص گفته: در قوانین سازمان دامپزشکی به دامپزشک اجازه جراحی داده می‌شه و محدودیتی هم در نوع جراحی نیست بعضی از کشور‌ها بعضی از جراحی زیبایی را ممنوع کردند باوجوداینکه انجمن حمایت از حیوانات هم بسیاری از این روش‌های جراحی را که لازم نیست جنبه درمانی نداره فقط جنبه زیبایی داره قبول نداره ونمی‌خواهد که انجام بشه ولی چون ازنظر قانونی توانایی برخورد با این قضایا وجود نداره نه سازمان دامپزشکی و نه نهادهای دیگه‌ای اینجوهای دیگه‌ای هیچ‌کدام نمی‌تواند اعمال‌نظری روی این روش‌ها انجام بدهند. در این میان از عذابی که به حیوانات وارد می‌شود که بگذریم، افرادی که به تقلید از سایر فرهنگ‌ها و به دلیل مدگرایی، انواع حیوانات را در خانه نگهداری می‌کنند، اغلب از خطرات ناشی از نگهداری این حیوانات در خانه و تماس نزدیک با ‌آن‌ها بی‌اطلاع‌اند. بر اساس گزارش سازمان بهداشت جهانی (WHO)، از میان حدود ۱۷۰۰ عامل بیماریزا، ‌۸۳۲ عامل از طریق حیوانات به انسان منتقل می‌شود. در دهه ۱۹۸۰، این طرز تفکر رواج یافته بود که نگهداری حیوانات خانگی با افزایش طول عمر انسان همراه است، چرا که تنهایی او را پر می‌کند. اما بررسی‌هایی که در سال‌های بعد صورت گرفت، نتایج معکوسی را در برداشت. انواع عفونت‌های باکتریایی قارچی و انگلی، آلرژی‌ها و جراحات ناشی از این حیوانات، بخصوص در افرادی که سیستم ایمنی ضعیفی دارند، کودکان، زنان باردار و بیمارانی با اندام‌های پیوندی، باعث بروز بیماری‌های خطرناک و حتی کشنده می‌شود. حیواناتی مانند سگ، گربه، حیوانات کوچک (موسوم به جیبی) ‌ مانند موش و خرگوش، پرندگان و ماهی‌ها جزو حیوانات خانگی محسوب می‌شوند. بیماری‌های مرتبط با سگ‌ها کمپیلوباک‌تر یکی از باکتری‌هایی است که از طریق مدفوع سگ‌ها انتقال می‌یابد و می‌تواند باعث عفونت دستگاه گوارش و عوارضی مانند اسهال، اسهال خونی، ‌ تب، دردهای شکمی، تهوع، استفراغ و در موارد نادر نوعی بیماری در سیستم عصبی شود. لپتوسپیرا نیز باکتری دیگری است که عامل بیماری لپتوسپیروز است و انتقال آن از سگ‌ها به انسان می‌تواند علائمی شبیه به آنفلوآنزا ازجمله تب ناگهانی، سردرد شدید، قرمزی چشم‌ها، دردهای عضلانی، خستگی، تهوع و گاهی لکه‌های قرمزرنگ روی پوست ایجاد کند که معمولا پس از ۱۳ تا ۱۴ روز دوره نهفته آشکار می‌شوند. این بیماری در موارد حاد می‌تواند باعث نارسایی کبد و کلیه و حتی مرگ شود. باکتری دیگری موسوم به کریپتو سپوریدیوم ریدیوزیس که اغلب از طریق بچه سگ‌ها منتقل می‌شود، علائمی مانند کمپیلوباک‌تر ایجاد می‌کند، درمان بیماری حاصل از آن دشوار است و داروهایی مانند پارومومایسین که علیه آن تجویز می‌شود، دارای عوارض زیادی است. همچنین لیشمانی، نوعی بیماری انگلی است که می‌تواند از برخی حیوانات، از جمله سگ‌ها به انسان منتقل شود و پوست یا اندام‌های داخلی را درگیر کند. عوارض نوع پوستی آن به صورت زخم‌هایی ظاهر می‌شود که ممکن است دردناک یا بدون درد و همراه با غده‌هایی متورم باشند. چنانچه این نوع از لیشمانی درمان نشود، جای زخم‌ها می‌تواند برای همیشه روی پوست باقی بماند. در نوع دیگر لیشمانی، اندام‌های داخلی مانند طحال و کبد متورم می‌شوند، چنانچه این فرم از بیماری درمان نشود، می‌تواند بسیار خطرناک باشد و منجر به مرگ شود. از سایر بیماری‌های منتقل‌شونده از طریق سگ‌ها (به طور غیرمستقیم با گزش کنه‌ها) ‌ می‌توان به بیماری لیم که نوعی عفونت باکتریایی بوده و با زخم‌های بزرگ پوستی همراه است، اشاره کرد. عفونت ژیاردیایی، ابتلا به دیپلیدیوم (نوعی کرم نواری) ‌، کرم قلابدار ـ که آلودگی آن می‌تواند از طریق خوردن یا نفوذ از پوست (معمولا پا‌ها) ‌ اتفاق بیفتد و باعث التهاب، قرمزی و خارش پوست شود ـ همچنین کرم حلقوی، بیماری بروسلوز و بیماری کشنده هاری از بیماری‌های دیگری هستند که از سگ‌ها به انسان منتقل می‌شوند. بیماری‌های مرتبط با گربه توکسوپلاسموز یکی از بیماری‌های منتقل‌شونده توسط گربه‌هاست که از انگلی موسوم به توکسوپلاسمیلا و از طریق مدفوع حیوان انتقال می‌یابد. بیماران تحت مداوای سرطان و افراد با سیستم ایمنی ضعیف، مستعد ابتلا به این بیماری هستند. توکسوپلاسموز در زنان باردار می‌تواند منجر به سقط جنین شود. عفونت پلیگ (پرسینیاپستیس)، عفونت باکتریایی دیگری است که می‌تواند از طریق گزیدن کک، از حیواناتی مانند گربه و جوندگان به انسان منتقل شود. علائمی مانند تب، لرز، ضعف، تورم و درد غدد لنفاوی و نیز عفونت ریه‌ها در این بیماری آشکار می‌شود. عفونت می‌تواند به سایر بخش‌های بدن نیز برسد و چنانچه بیماری بلافاصله درمان نشود، ممکن است منجر به مرگ شود. عامل بیماری دیگری که از طریق خراشیدگی‌ها و گازگرفتگی‌های گربه انتقال می‌یابد، بروتونلاهنسلا نامیده می‌شود که بیماری CSD را ایجاد می‌کند که باعث تورم غدد لنفاوی، تب، سردرد، بی‌اشتهایی، بیماری‌های کبدی و زخم‌های پوستی می‌شود. عفونت ناشی از کوکسیلا برنتی (تب کیو) ‌ نیز بیماری باکتریایی دیگری است که از طریق گربه‌ها انتقال می‌یابد. همانند سگ‌ها، بیماری‌های باکتریایی از قبیل عفونت ناشی از کمپیلوباک‌تر، کریپتوسپوریدیوم ریدیوزیس، دیپلیدیوم، لپتوسپیروزیس، بیماری ویروسی هاری و بیماری انگلی ناشی از کرم‌های قلابدار و کرم‌های حلقوی نیز می‌تواند از طریق گربه‌ها به انسان منتقل شود. بیماری‌های مرتبط با پرندگان اگرچه بیماری‌هایی که با لمس یا نگهداری پرندگان به وجود می‌آیند نادرند، اما انواع پرندگان نیز می‌توانند میکروب‌هایی را به انسان انتقال دهند. به عنوان مثال، جوجه‌ها و اردک‌ها می‌توانند باکتری سالمونلا را انتقال دهند. همچنین انواع طوطی‌ها، باکتری کلامیدیاسی‌تاچی را انتقال می‌دهند که عامل ایجاد بیماری سیتاکوزیس است. همچنین نوعی بیماری انگلی موسوم به کریپتوکوکوزیس می‌تواند از طریق فضولات کبوتر‌ها انتقال یابد که باعث عفونت‌های ریوی و زخم‌های پوستی می‌شود. بیماری‌های ناشی از حیوانات خانگی کوچک این حیوانات شامل جوندگانی هستند که به دلیل کوچکی می‌توانند در جیب جای بگیرند. ازجمله این حیوانات که معمولا در قفس‌ها نگهداری می‌شوند، می‌توان به انواع موش‌ها، خرگوش، همس‌تر (جانوری شبیه موش) ‌ و راسو اشاره کرد. بیماری سالمونلا و ویروس لنفوسیتیک کریومننژیتیس می‌‌تواند از جوندگان خانگی منتقل شود. این بیماری می‌تواند باعث سردرد، تب، استفراغ و گلودرد شود. همچنین تورم اعصاب در این بیماری منجر به کرختی و بی‌حسی در بازو‌ها یا پا‌ها شده و تورم مغز (آنسفالیت) ‌ نیز موجب مشکلات یادگیری، گیجی و زوال عقل می‌شود. در زنان باردار نیز می‌تواند منجر به سقط جنین یا آسیب به آن شود. ماهی‌ها و بیماری‌های مرتبط با آن‌ها: ماهی‌ها و دوزیستانی مانند قورباغه و وزغ که در آب زندگی می‌کنند، می‌توانند باکتری‌هایی را که باعث بیماری در افراد می‌شوند، منتقل کنند، از جمله عفونت سالمونلایی می‌‌تواند از آب آکواریوم‌ها انتقال پیدا کند. آلرژی نسبت به حیوانات خانگی ۱۵ تا ۳۰ درصد افراد بخصوص افرادی که سیستم ایمنی ضعیفی دارند، نسبت به پروتئین‌های آلرژن موجود در پوست، بزاق یا ادرار حیوانات خانگی واکنش نشان می‌دهند. مایعاتی که از بدن سگ‌ها و گربه‌ها ترشح می‌شوند و نیز پوست‌های مرده آن‌ها (هنگام پوست‌ریزی) ‌، حاوی مواد آلرژی‌زای چسبناکی است که می‌تواند به دیوار‌ها، لباس‌ها و سطوح دیگر بچسبد و وقتی به غشاهای روی چشم‌ها و بینی می‌رسد، باعث تورم و خارش این غشاء‌ها و گرفتگی بینی می‌شود. همچنین بسیاری از ذرات ریز آلرژن می‌توانند وارد ریه‌ها شوند و باعث سرفه، خس‌خس سینه و تنگی نفس شوند. در ضمن افراد بسیار حساس، دچار بثورات جلدی شدیدی روی صورت، گردن و بالای سینه می‌شوند. تماس افراد مبتلا به آسم با گربه نیز می‌تواند خطرناک باشد. با این تفاسیر می‌توان گفت، نگهداری از حیوانات در خانه نه نفع حیوان است و نه خانواده‌ها.