بالاخره اسفناج آهن دارد یا نه؟

سیمرغ: در دنیای فانتزی کم نیستند تعداد شخصیت‌هایی که با خوردن اسفناج نیرو گرفته و افراد شرور را از پای در می‌آورند. ملوان زبل یکی از همین شخصیت‌های معروف است. اسفناج مملو از آهن است؟! نسل‌هاست که مادرها به این عقیده ایمان دارند و تلاش می‌کنند فرزندانشان را به خوردن اسفناج عادت دهند. با این حال باید حقیقتی جالب را برای شما فاش کنیم. اسفناج با 2.7 میلی‌گرم آهن در هر 100 گرم به هیچ وجه سبزی غنی از آهن نیست. حبوباتی مانند عدس یا لوبیا بیش از این سبزی حاوی آهن هستند. جالب‌تر آنکه بدن انسان آهن را بیشتر از محصولات حیوانی مانند قلوه، جگر و گوشت قرمز جذب می‌کند تا از محصولات گیاهی. هر انسان بر حسب جنس و سن خود به حدود 10 میلی‌گرم آهن در روز نیازمند است. به طور کل نیاز زنان به آهن بیش از مردان است و زنان باردار به 27 میلی‌گرم آهن در روز نیازمندند. از میان مواد تشکیل‌دهنده پوسته زمین، پنج درصد به آهن اختصاص یافته است و به عبارت دیگر این ماده در پوسته زمین بیش از کلسیم، منیزیم و سدیم یافت می‌شود. وظیفه آهن در بدن انسان حمل و نقل اکسیژن در خون است. مولکول آهن در وسط هموگلوبین‌ها قرار می‌گیرد و مولکول‌های اکسیژن را در میان رگ‌های خونی و مویرگ‌ها همراهی می‌کند تا آنکه در بافت‌ها آزاد شود. محل ذخیره مولکول‌های آهن نیز جگر، مغز استخوان و طحال است. آهن همچنین وارد سنتز برخی مولکول‌های بیولوژیکی می‌شود. قصه از کجا شروع شد؟ آغاز این داستان که به نظر بسیاری از افراد واقعی می‌رسد، به سال 1870 باز می‌گردد. در آن سال «وان ولف»، بیولوژیست آلمانی تلاش کرد ارزش غذایی مواد را مورد بررسی قرار دهد. در حین بررسی ارزش غذایی اسفناج میزان آهن موجود در آن را به جای 2.7 میلی‌گرم در هر 100 گرم، 27 میلی‌گرم یادداشت کرد و همین اشتباه کوچک سبب شد افسانه‌ای دروغین در مورد اسفناج شکل بگیرد. چند سال بعد اشتباه دوم، اشتباه اول را تقویت کرد. یک محقق سوئیسی از دانشگاه بال به نام گوستاو وان بونگ میزان آهن را در اسفناج تازه و خشک مورد مقایسه قرار داد. کاملا واضح بود که میزان آهن در اسفناج خشک بیش از اسفناج تازه است اما در قرن 20 کارتونی به نام ملوان زبل ساخته شد که خلاف این عقیده را ترویج می‌کرد. در این کارتون یک ملوان دریایی با پیپی در گوشه لب کنسرو اسفناج تازه را سر می‌کشد و قوی می‌شود. این کارتون خوبی‌های بسیاری داشت و البته بدی‌هایی. قسمت خوب ماجرا آنجا بود که اسفناج مملو از فیبر، ویتامین و مواد معدنی است. همچنین تحقیقات دیگری نشان داده است این سبزی مملو از لوتئین و زاگزانتین دو آنتی‌اکسیدان مفید برای بینایی نیز هست. قسمت بد ماجرا آنجاست که اسفناج با تمام خوبی‌ها مملو از ماده‌ای به نام اگزالات است که می‌تواند سبب بروز نقرس شود. میزان نیترات نیز در اسفناج بسیار بالاست چون برای رشد به ازت نیازدارد. در تمامی داستان‌های مواد غذایی به نظر می‌رسد اسفناج در مقایسه با سایر سبزی‌ها و میوه‌ها نقش اول را بازی کرده حال آنکه بسیاری دیگر از میوه‌ها و مرکبات و سبزی‌ها فواید بسیار بیشتری از آن برای بدن دارند. بهتر نیست کمی پرتقال، لیمو یا حتی شلغم بخوریم؟!