سرطان معده؛ خاموش و خطرناک

باشگاه خبرنگاران: چندی پیش خبر بیماری مرتضی پاشایی یکی از خواننده‌های پاپ کشورمان علاقه‌مندان به او را نگران کرد. او با تائید بیماری‌اش به رسانه‌ها اعلام کرد در حال درمان است و روند درمان بخوبی پیش می‌رود، اما چند روز پیش این هنرمند جوان به علت تب شدید به بخـــــــش مراقبت‌‌های ویژه منتقل شد و هر لحظه خبرهای متفاوتی از وضع جسمانی او در رسانه‌ها منتشر می‌شود. البته مرتضی پاشایی پیش از انتقالش به بیمارستان در گفت‌وگو با چند نشریه اعلام کرد که به دلیل تومور ناشی از سرطان معده مجبور به جراحی، شیمی درمانی و رادیوتراپی شده و هر چند امید زیادی به بهبود دارد، اما دوران سختی را پشت سر می‌گذارد. روز گذشته هم اعلام شد حال او بهبود یافته و به بخش عمومی منتقل شده است. به بهانه این خبر تصمیم گرفتیم به بررسی سرطان معده بپردازیم که بالاترین میزان شیوع در ایران را دارد. سرطان معده ناشی از رشد خارج از کنترل‌ سلول‌های‌ بدخیم‌ در معده‌ است که طی سالیان و به آرامی ‌رشد می‌کند، ولی متاسفانه در مراحل ابتدایی علائم چندانی ندارد و شاید به همین دلیل بسختی تشخیص داده می‌شود. بد نیست بدانید علل حتمی ‌و واقعی این سرطان بدرستی کشف نشده است. دکتر سیدمحمود اسحاق حسینی، فوق تخصص گوارش و آندوسکوپی و عضو هیات علمی دانشگاه تهران در گفت‌وگو با جام‌جم می‌گوید: در بروز سرطان معده چند عامل نقش مهم دارد و عامل اول، تغذیه است. افرادی که سوءتغذیه دارند و بدنشان با کمبود کالری مواجه است بیشتر از دیگران در معرض ابتلا به این سرطان قرار دارند. کمبود پروتئین‌ها و ویتامین‌ها بویژه ویتامین‌های A و C، مصرف مداوم مواد غذایی چرب و شور و غذاهای آماده و فست‌فودها نیز از عوامل زمینه‌ساز سرطان معده محسوب می‌شود. همچنین بیماری‌های معده می‌توانند زمینه ابتلای افراد به سرطان معده را فراهم کنند. حواستان به هلیکوباکتر باشد به گفته دکتر حسینی یکی از مهم‌ترین بیماری‌های معده، عفونت هلیکوباکتری است که باعث بروز زخم معده و ورم معده می‌شود و ممکن است ازجمله عوامل مهم ابتلا به سرطان معده باشد. البته این‌طور نیست که هر فرد مبتلا به عفونت هلیکوباکتر دچار سرطان معده شود؛ در این صورت باید بیش از 55 درصد مردم جهان در اثر سرطان معده جان خود را از دست می‌دادند، چون بیش از نیمی از جمعیت جهان به این عفونت مبتلا هستند در حالی که فقط 3 درصد از این افراد ممکن است به سرطان معده مبتلا شوند. بنابراین بیمارانی که عفونت هلیکوباکترپیلوری دارند حتما باید درمان شوند و تحت‌نظر متخصص قرار بگیرند تا در آینده مشکلی برای آنها از نظر ابتلا به سرطان معده ایجاد نشود. عوامل خطر را شناسایی کنید به طور کلی افراد بالای 40 سال، بیماران مبتلا به پولیپ معده، مصرف سیگار و الکل و افرادی که سابقه فامیلی ابتلا به سرطان یا سابقه جراحی معده دارند بیشتر از افراد دیگر در معرض سرطان معده هستند. البته پولیپ‌ها اغلب خطرناک نیست، اما یک درصد آنها ممکن است به سرطان تبدیل شود. حتی شیوع این سرطان در آقایان و افرادی که گروه خونی A دارند، هم بیشتر گزارش شده است. به گفته دکتر اسحاق حسینی هر چند معمولا این بیماری زمانی تشخیص داده می‌شود که شرایط بیمار وخیم است، اما گروه‌های در معرض خطر حتما باید از سوی پزشک مورد معاینه منظم و دوره‌ای قرار بگیرند، چون در صورتی که سرطان در مراحل ابتدایی شناسایی شود، امکان درمان وجود دارد. علائم سرطان معده کاهش اشتها و کاهش وزن، درد معده، علائم سوءهاضمه مانند آروغ زدن و تهوع، احساس پری معده حتی پس از خوردن مقادیر کم غذا، تهوع و استفراغ، سوزش سردل و علائم شبیه به زخم معده، ورم معده، مدفوع سیاه، کم‌خونی و توده قابل لمس در بالای شکم ازجمله علائم بروز سرطان معده است، اما ممکن است همه این علائم در بیمار مبتلا قابل مشاهده نباشد. همچنین این احتمال وجود دارد که بیمار با علائم گفته شده به متخصص مراجعه کند و تشخیص پزشک بیماری‌ها و مشکلات خوش‌خیم مانند گاستریت یا ورم معده ساده یا حداکثر زخم گوارشی باشد. با وجود این توصیه می‌شود در صورت بروز این علائم بلافاصله به مراکز درمانی مراجعه کنید. آیا سرطان معده قابل پیشگیری است؟ به گفته دکتر اسحاق حسینی، پیروی از یک رژیم غذایی سالم، تامین ویتامین‌های ضروری بدن، مصرف روزانه میوه و سبزی، پرهیز از خوردن غذاهای آماده و کم کردن نمک مصرفی، مصرف نکردن دخانیات و الکل، داشتن تحرک و انجام چکاپ‌های دوره‌ای تا حد زیادی مانع از بروز سرطان معده می‌شود، اما ایمنی 100 درصدی وجود ندارد. از تشخیص تا درمان بهترین روش تشخیص سرطان معده، آندوسکوپی است، اما عکسبرداری از معده به شیوه دبل کنتراست» نیز می‌تواند به تشخیص این بیماری کمک کند. اگر سرطان معده به موقع تشخیص داده شود، درمان‌پذیر است، اما با پیشرفت بیماری احتمال بهبودی کاهش می‌یابد. به گفته دکتر اسحاق حسینی، برداشتن بخشی از معده که دارای سلول‌های سرطانی است، مهم‌ترین روش درمانی به حساب می‌آید. علاوه بر این ممکن است از شیمی‌درمانی یا رادیوتراپی نیز استفاده شود. از طرفی گاهی فرد بیمار به یک یا چند روش درمانی نیاز پیدا می‌کند که درمان‌های انجام شده علاوه بر سلول‌های سرطانی بر بافت‌های سالم فرد نیز تاثیر می‌گذارند. بنابراین عوارض جانبی مهمی را ایجاد می‌کنند که مهم‌ترین آنها تهوع، استفراغ، بی‌اشتهایی و دردهای شکمی ‌است. البته تغذیه بیمار در حین درمان سرطان معده و پس از آن اهمیت ویژه‌ای دارد و بیمار باید حجم کافی از پروتئین، ویتامین و مواد معدنی دریافت کند. در عین حال به دنبال عمل جراحی سرطان معده که ممکن است به صورت برداشتن کامل معده یا حجم زیادی از آن باشد، کاهش وزن به‌ طور شایع رخ می‌دهد و بیماران در پی مصرف غذا با حجم زیاد یا غذاهای شیرین، دچار کرامپ و دردهای شکمی، تهوع و نفخ و اسهال و سرگیجه می‌‌شوند، اما با محدود کردن مصرف مایعات و غذاهای شیرین و زیاد کردن دفعات مصرف مواد غذایی می‌توان این عوارض را تا حدی کنترل کرد.