چرا دعای عرفه در حج خوانده شد؟

شفقنا: هدف امام حسین(ع) از خواندن دعای عرفه ارتباط با خدا، شناخت خود، راه‌های دریافت نیازمندی‌ها از سوی خدا و شکر و سپاس پرورگار بود و این نکته‌ها از مطالب اصلی و اساسی دعای عرفه هستند. حجت الاسلام و المسلمین سیدرضا اکرمی به اهمیت و جایگاه ویژه دعای عرفه در میان دیگر دعاها اشاره کرد و گفت: روز عرفه در روایات اهل بیت از جایگاه ویژه‌ای برخوردار است. عده‌ای روز عرفه را در کنار اعیادی مانند عید قربان، فطر و غدیرخم قرار داده و آن را نیز یکی از اعیاد مهم مسلمانان برشمردند و برای این روز اعمال و آدابی را بیان کرده‌اند که از جمله آن خواندن دعای عرفه است. روز و شب عرفه دعا و اعمال مخصوص به خود را دارد، از این رو این روز بسیار مهم و ارزشمند است. او ادامه داد: اختصاص و نامگذاری یک روز به نام «عرفه» در طول سال، نشانگر این است که معرفت، عرفان و شناخت در مکتب اهل بیت از جایگاه ویژه‌ای برخوردار است. رسول اکرم در همین مورد می‌فرمایند: "المعرفة راس المالی" به این معنا که "معرفت و شناخت سرمایه من است" از این رو به عرفه باید به عنوان یک سرمایه نگاه کرد و بهره‌برداری لازم را از این روز و دعا برد. وی ضمن ارزشمند شمردن دعای عرفه به چند مطلب کلیدی در محتوای این دعا اشاره کرد و افزود: علاوه بر اینکه عرفه روز مهمی است، محتوای دعای عرفه نیز از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. دعای عرفه از چند مطلب کلیدی برخوردار است که یکی از آنها شناخت پروردگار متعال از منظرهای گوناگون است که این موضوع، شناخت خود انسان را نیز به دنبال دارد. در این دعا آمده است که "انسان یک موجود نیازمند و محتاج به پروردگار است و توجه به این مسئله به منظور شناخت خود، می‌تواند جایگاه ویژه‌ای داشته باشد." اکرمی تصریح کرد: مطلب بعدی در دعای عرفه، ارتباط انسان با پروردگار متعال است. انسان برای برقراری ارتباط با خدای خود، باید به شناخت از خود رسیده باشد تا بتواند با پروردگار خود صحبت کند و بداند چگونه نیازمندی‌های خود را به پروردگار متعال عرضه کند. شناخت خود، راه‌های دریافت نیازمندی‌ها از سوی خدا و شکر و سپاس پروردگار مطالب اصلی و اساسی دعای عرفه هستند. اکرمی در مورد اختصاص قسمتی از دعای عرفه به شخص امام حسین(ع) اظهار کرد: در دعای عرفه مطلبی وجود دارد که ویژه امام حسین(ع) است. امام حسین در بخشی از دعای عرفه می‌فرمایند: "خداوندا تو را شکر می‌کنم که در دولت پیشوایان کفر مرا به دنیا نیاوردی و در زمانی به دنیا آمدم که وحی نازل می‌شود و همچنین پیامبر اسلام مبعوث به رسالت شده است و رحمت تو فراگیر و عمومی شده است." او در مورد خوانده شدن این دعا در حج اظهار کرد: حج برنامه خاص و جایگاه ویژه‌ای دارد. امام حسین (ع) در کنار "جبل الرحمه" ایستادند و این دعا شکوهمند را خواندند، به این منظور که هم آموزشی به مردم داده شود و هم فرهنگ و مبانی اسلام را در آن مقطع بازگو کنند. در زمان امام حسین(ع) محراب و منبری وجود نداشت تا افرادی از قبیله امام حسین(ع) بتوانند معارف، اخلاقیات و عرفان را بازگو کنند، از این رو امام حسین از فرصت به وجود آمده، استفاده کرد و در یکی از سفرهای خود دعای عرفه را که یک منشور و دایره المعارف بزرگ است، خواند تا به یادگار نیز باقی بماند. او به هدف امام حسین(ع) از خواندن این دعا اشاره کرد و افزود: رسالت همه ائمه، هدایت مردم به سوی خداست. آنان تلاش می‌کردند تا درس‌های تربیتی، عرفانی، اخلاقی و آموزشی را به مردم ارائه کنند؛ لذا هدف امام حسین (ع) از خواندن دعای عرفه ارتباط با خدا، شناخت خود و شکر و سپاس پرورگار بود. اکرمی در پایان، مضامین دعای عرفه را بی ارتباط با واقعه عاشورا دانست و گفت: در روایات اهل بیت آمده است که همه علوم در مورد انسان در چهار مطلب خلاصه می‌شود. اینکه انسان بداند از کجا آمده، به شناختی از خود برسد، چه وظیفه و مسوولیتی دارد و آفت‌ها و آسیب‌های خود را بشناسد، از این رو همه دعاها به دنبال شناساندن این موضوعات و آگاه کردن انسان‌ها هستند تا بتوانند از مضامین دعاها در زندگی روزمره خود استفاده کنند.