« نم » یک رسانه‌است

تازه: برگزاری شانزدهمین اجلاس عدم تعهد در تهران، فرصتی بزرگ در صحنه بین‌المللی است اما با وجود داشتن اهداف فرهنگی، معمولا به عنوان یک اجلاس سیاسی مدنظر قرار می‌گیرد و از جنبه‌های فرهنگی آن غفلت می‌شود. تاثیرگذاری بر کشورهای دیگر از راه بیان ارزش‌ها و اصول اعتقادی و فرهنگی ایرانی و اسلامی، یک پیروزی برای جمهوری اسلامی است و شکست کشورهای متخاصمی را که این ارزش‌ها و آرمانهای اسلامی و اعتقادی را زیر پا می‌گذارند، در پی خواهد داشت. وقتی سران کشورها مواضع ایران را از نظر اصول دینی، اخلاقی و اعتقادی می شنوند، در مسائل سیاسی شان نیز تجدید نظر و تغییر نگاه ایجاد می شود زیرا شاهد خواهند بود که بسیاری از تبلیغات سوء مطرح شده علیه جمهوری اسلامی و تحمیل سیاست های ناعادلانه بر کشور ما، بی بنیاد است.

تاریخچه اجلاس عدم تعهد

نخستین تلاش برای ایجاد همگرایی میان کشورهایی که بعد‌ها به غیرمتعهد‌ها معروف شدند، در سال ۱۹۵۵ در کنفرانس باندونگ در شهر باندونگ اندونزی انجام شد. جواهر لعل نهرو، جمال عبدالناصر و سوکارنو، رؤسای وقت حکومت کشورهای هند، مصر و اندونزی در این اجلاس اندیشه تشکیل چنین سازمانی را مطرح کردند.

ایران که به دلیل عضویت در پیمان نظامی مرکزی سنتو از عضویت در این جنبش محروم مانده بود، در سال ۱۹۷۹ پس از پیروزی انقلاب اسلامی به جنبش عدم تعهد پیوست. تا به امروز کشورهای عضو، همکاری های چند جانبه در ابعاد سیاسی، تجاری، اقتصادی و فرهنگی با هم داشته اند، که در این بین، ارتباطات و همکاری های فرهنگی و تمدنی و سیاست های بینا فرهنگی از اهمیت بسزایی برخوردار است .

در رویکرد فرهنگی به اجلاس می توان گفت دیپلماسی فرهنگی یکی از ابعاد مهم سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران می باشد. یکی از آسیب های کشورهای در حال توسعه و جهان اسلام، تقابل فرهنگی غرب با هدف استحاله فرهنگی این کشورها به ویژه در ابعاد رسانه ای و تبلیغاتی می باشد. این جهت گیری برای از بین بردن هویت و استقلال سیاسی -فرهنگی جهان سوم و کشورهای در حال توسعه طراحی و در حال اجرا می باشد. لذا اتخاذ رویکردهای مشترک فرهنگی و بسترهای مشترک رسانه ای کشورهای تاثیرگذار عضو عدم تعهد می تواند فرآیندهای سیاست‌گذاری‌های فرهنگی این کشورها را تحت تاثیر قرار داده و زمینه همکارهای دو و چند جانبه فرهنگی برای جمهوری اسلامی ایران فراهم آورد.

بطور کلی در یک تقسیم بندی کلان، سه دسته از کشورهای عدم تعهد را می‌توان در برابر امواج تهاجم فرهنگی غرب و تبادل فرهنگی با هم پیمانان خود برشمرد:

الف- کشورهای دینی و عقیدتی: این کشورها معمولاً فرهنگ غیر و غربی را یک تهدید بالقوه قلمداد نموده و بر حسب اولویت های فرهنگی خود، در برابر بسیاری از ارزش های جهانی قدرت های بزرگ ایستادگی می نمایند. با این وجود برخی از آنها در برابر کشورهای هم پیمان خود حاضر به تبادل فرهنگی مثبت می باشند. به طور نمونه کشورهای ایران، مالزی و مصر کنونی در این دسته قرار می‌گیرند.

ب- کشورهای پذیرای فرهنگ غیر و غربی: این نوع از کشورهای عضو جنبش عدم تعهد -به سبب قرابت فرهنگی یا نزدیکی به غرب- خواهان پیوستن بی‌ قید و شرط به فرآیند جهانی شدن و به نحوی مجذوب ارزش‌های غربی هستند. مانند برخی از کشورهای آمریکای جنوبی.

ج- کشورهای نسبتاً سوسیالیستی: این دسته از کشورها که نمونه آن کشور کره شمالی است، خواهان بلوک بندی منطقه ای در برابر تهاجم فرهنگی کشورهای سرمایه‌دار و غربی هستند.

به جز کشورهای مورد دوم، به نظر می رسد مابقی در صورت فراهم بودن شرایط مکفی، قادر و در عین حال خواهان تبادل و ارتباطات فرهنگی مثبت و سازنده میان هم پیمانان خود خواهند بود. بویژه اینکه تغییر و تحولات فضای کنونی عرصه بین‌الملل نیز به ضرورت این مهم دامن زده است.

در سطح ملی می‌توان گفت که هر یک از این کشورها با توجه به نیازها و الویت‌های فرهنگی خود، سیاست فرهنگی خاصی را می توانند در پیش گیرند. از طرف دیگر، در فرایند جهانی شدن و جهانی سازی که به نسبت امری دفعی و تحمیلی است، قدرت های استکباری از طریق جریان سیال آن، فرهنگ و سیاست خود را بر دیگران تحمیل می کنند. لذا این روند هویت فردی را مستحیل، ملی را مخدوش و مذهبی را وارونه می کند. نتیجه این امر، تسلیم در برابر فرهنگ های کشورهای پیشرفته و شکل‌گیری مشکلات در راستای ارتباط فرهنگی اعضای جنبش است.

فرصت های فرهنگی و اجتماعی اجلاس عدم تعهد

الف) راه اندازی خبرگزاری بین‌المللی جنبش عدم تعهد

ب) توسعه دیپلماسی فرهنگی و معرفی جاذبه های گردشگری در ایران و توسعه این صنعت در بین کشورهای عضو از طریق لغو روادید با 60 کشور عضو.

يکي از کارکردهاي پيش بيني شده در حاشيه برگزاري اجلاس جنبش عدم تعهد، معرفي ظرفيت هاي گردشگري ايران اسلامي است. به نظر مي رسد برپايي اجلاس جنبش عدم تعهد در تهران جزو فرصت هاي منحصر به فرد براي سازمان ميراث فرهنگي، صنايع دستي و گردشگري است که مي تواند به تمام قامت از اين فرصت براي معرفي مواريث فرهنگي ايران، پيشرفت هاي زيرساختي و ايده هاي ارزشمند دولت خدمتگزار استفاده بهينه کند. در نهايت اين اجلاس فرصتي است تا خدمات پذيرايي و اقامتي کشور در معرض ديد جهانيان و حتي قضاوت آنها قرار گيرد و به تمام دروغ پراکني هاي رسانه اي در اين رابطه پايان دهد.

ج) انتقال پیام این اجلاس به صورت زنده و مستقیم به سراسر جهان.

د) بازسازی و اصلاح چهره غیرواقعی ساخته شده از جمهوری اسلامی در اذهان عمومی جهان توسط نظام رسانه‌ای استکبار. جمهوری اسلامی باید در این فرصت مهم کارآمدی و توان مدیریت جهانی خود را به اثبات رسانده و الگوی مردم‌سالاری دینی و نظام مبتنی بر تلفیق دین و سیاست و رهبری ولایت فقیه عادل و عدالت و معنویت را به اعضا ارائه دهد.

اکنون با این پیش فهم که ما در حال عبور از دنیای انزوای فرهنگی به دنیایی هستیم که در آن روابط «میان فرهنگی» حاکم است و از دورانی که مشخصه آن استقلال فرهنگی جزیره ای بود به دوران تعمیم روابط متقابل و ارتباطات قدم می‌گذاریم، باید شرایطی را فراهم نمود که در راستای آن، هر گونه محدودیت و بستر فرهنگی زندگی اجتماعی کشورهای جنبش عدم تعهد را تعدیل شود.

در پایان، نکته قابل ذکر این است که فرصت فراهم آمده برای جمهوری اسلامی ایران برای استفاده بهینه از ظرفیتهای گوناگون جنبش عدم تعهد در طول سه سال ریاست ایران، زمانی به طور کامل میسر است که امکان همکاری، مشارکت و همدلی فعال نخبگان فکری و اجرایی توأمان برقرار گردد.