تأثیر رزق حلال در اخلاق خانوادگی

خبرگزاری تسنیم: مراقبت نسبت به عدم آلودگی درآمد به مسائل شبهه‌ناک و کسب روزیِ حلال از جمله وظایف سرپرست خانواده‌هاست تا در پرتو آن بتوانند بر رشد و ارتقای معنوی اعضای خانواده بیفزایند. پیامبر گرامی اسلام (ص) در این باره فرمود: «به دنبال روزی حلال رفتن، بر هر مرد و زن مسلمان لازم است؛ طَلَبَ الحَلالِ فَریضَةٌ عَلی کُلِّ مُسلِمٍ وَ مُسِْلِمَةٍُ». (بحارالانوار، ج. ۱۰۳، ص. ۹) و یا امیرالمؤمنین علیه‌السلام در روایتی فرمود: «به هوش باش! برتو باد که روزی را از راه حلال به دست آوری و با اهل و عیال به نکویی رفتار کنی و در هر حال در ذکر و به یاد خدا باشی؛ عِلیکَ ب‍ِلزومِ الحلالِ و حُسنِ البِرِّ بالعِیالِ وَ ذِکرِ اللهِ عَلی کُلِّ حال» (فهرست غرر، ص. ٧٩)

نکته جالب توجه در این روایت شریف، ترکیب کسب حلال، خوش‌اخلاقی با خانواده و یاد خدا در کنار یکدیگر است. این مسئله ذهن ما را به این سو رهنمود می‌کند که هرکدام از این گزاره‌ها وابسته به یکدیگرند به این معنا که نیکویی با اهل منزل و تداوم یاد خدا، بستگی به کسب درآمد حلال دارد. قلبی که آکنده از روزی حلال باشد طبیعتاً صفا و آرامش می‌یابد و این مسئله ناخداگاه بر خلق و خوی افراد اثر مثبت می‌گذارد. امیرالمؤمنین (ع) در تأثیر معنوی رزق حلال بر روح و جان افراد فرمود: «صفا و نورانیت قلب، نتیجه لقمه حلال است؛ ضِیاءُ القَلبِ مِن أَکْلِ الحَلالِ» (مواعظ عددیّه، ص. ٢٣)

راز این مقدار تأکید درباره مراقبت از کیفیت کسب ارزاق، در اثرات مثبت و منفی آن در روح و جان آدمی نهفته است تا حدی که از جمع‌بندی آیات و روایات به این نتیجه می‌رسیم که سعادت و شقاوت انسان‌ها در میزان مراقبت آن‌ها به کیفیت کسب درآمد نهفته است. از این جهت امام رضا (ع) در روایتی با تأکید بر لزوم مراقبت بر کیفیت کسب درآمد فرمود: «تقوا را در طلب روزی رعایت کن «اتَّقِ فِی طَلَبِ الرِّزْق» و حد اعتدال را در طلب آن پیشه کن و کسب خود را از آلوده شدن به حرام حفظ کن» (فقه منسوب به امام رضا (ع)، ص. ۲۵۱)

خداوند نیز در آیات قرآن بر ضرورت توجه به مسیر کسب روزی تأکید دارد تا حدی که در آیات شریفه وارستگان از مؤمنان را کسانی معرفی می‌کند که هر نوع غذایى را نمى‌خورند، به دنبال هر کسب حرامی نمی‌روند، نوع غذا و مقدار برایشان مطرح نیست بلکه پاک و حلال بودن آن مهم است. در آیات مربوط به اصحاب کهف می‌خوانیم وقتی آن‌ها از خواب چندین ساله بیدار می‌شوند، احساس گرسنگی کردند و از بین خود یک نفر را به سوی بازار فرستادند تا غذا تهیه کند. یکی از بین آن‌ها گفت: ببین کدام یک از آن‌ها غذای پاکیزه‌تر دارد و از او غذا تهیه کن؛ فَلْیَنْظُرْ أَیُّهَا أَزْکَى طَعَامًا فَلْیَأْتِکُمْ بِرِزْقٍ مِنْهُ».