دلایل تصادف مرگبار موتورسیکلت‌ها در تهران چیست؟

خبرگزاری ایسنا: معاون اجتماعی پلیس راهنمایی و رانندگی تهران بزرگ با واکاری دلایل بروز تصادفات موتورسیکلت سواران عواملی، چون حذف سرویس ادارات، شکل معابر، طرح ترافیک و زوج و فرد، مسائل اقتصادی و بیکاری، نبود پیست موتورسواری و ... را در وقوع تصادفات مرگبار موتورسیکلت‌ها موثر توصیف کرد.

سرهنگ مسعود جبارزاده اظهارکرد: طبق آمار‌های پزشکی قانونی حدود ۳۳ درصد از متوفیان سوانح رانندگی پایتخت در سال ۹۶ مربوط به موتورسیکلت سواران است، اما متاسفانه تاکنون آنطور که باید در مورد دلایل وقوع تعداد بالای حوادث رانندگی موتورسیکلت سواران بررسی و واکاوی دقیقی نشده است.

وی با بیان اینکه بطور میانگین در هر هفته چهار نفر در شهرتهران جان خود را در تصادفات رانندگی مربوط به موتور سیکلت از دست می‌دهند، گفت: برای حل مسأله تصادفات موتور، یا کاهش این آمار ابتدا باید نگاهی وسیع‌تر به این موضوع مهم داشت و مقوله موتورسیکلت را از جنبه‌های گوناگون اقتصادی و اجتماعی مورد مطالعه قرار داد.

معاون اجتماعی پلیس راهنمایی و رانندگی تهران بزرگ با بیان اینکه کاربران موتورسیکلت از نظر هدف به چند دسته تقسیم می‌شوند، گفت: دلایلی، چون امرار معاش، حمل و نقل، تفریح و ورزش و... از جمله دلایل استفاده از موتورسیکلت‌هاست و بدیهی است که هر کدام از این دسته‌ها نیازمند مطالعات بسیاری در آن حوزه بوده و حل مساله آن متفاوت با حوزه دیگر است، از سوی دیگر پارامتر‌های بسیاری در تصادفات موتورسیکلت نقش دارند که میزان سهم هر یک از آن‌ها بسته به دسته بندی‌های مختلف، متفاوت است.

وی با اشاره به نقش اقتصاد در تصادف موتورسیکلت‌ها گفت: وضعیت اقتصادی یکی از ارکان بسیار مهم در تصادفات این وسیله نقلیه است و اثرات مستقیم و غیر مستقیمی در تصادفات و سوانح رانندگی موتورسیکلت دارد. طی سال‌های اخیر شاهد افزایش چشمگیر تولید و بهره‌برداری از موتورسیکلت در کشور و به ویژه در تهران هستیم که برخی از دلایل آن قیمت پایین، قدرت مانور بالا، تسریع در عبور و مرور، عبور از محدوده‌های غیر مجاز مخصوصا خطوط ویژه و طرح ترافیک و زوج و فرد، بیکاری و استفاده از موتورسیکلت به منظور امرار معاش، کاهش هزینه سوخت، عدم گسترش ورزش‌های هیجانی و نگاه سودجویانه شرکت‌های تولید کننده و... است.

ریسک ۲۵ تا ۳۵ برابری موتورسیکلت‌ها نسبت به وسایل نقلیه در تصادفات

جبارزاده با اشاره به ریسک‌های موتورسیکلت گفت: برای اینکه بهتر با میزان ریسک استفاده از این وسیله نقلیه آشنا شویم نیاز است دو پارامتر مسافت طی شده و تعداد وسیله نقلیه فعال را در آمار‌های تصادفات دخالت دهیم. نتایج حاصله از این دو پارامتر می‌تواند کمک شایانی به فهم مساله کند و در تصمیم سازی به مدیران کمک کند. میزان ریسک تصادفات فوتی موتورسیکلت در کشور‌ها از ۲۵ تا ۳۵ برابر سایر وسایل نقلیه در نوسان است؛ اما در هر حال عدد قابل توجهی را نشان می‌دهد.

معاون اجتماعی پلیس راهنمایی و رانندگی تهران بزرگ درباره حذف سرویس رفت و آمد برای کارکنان سازمان‌ها نیز گفت: یکی از علل دیگر افزایش تصادفات، برون سپاری سرویس‌های ایاب و ذهاب کارمندان ادارات است. بر اساس پارامتر‌هایی که در تصادفات بیان شد میل و اشتیاق استفاده از موتورسیکلت، افزایش تصادفات را به همراه خواهد داشت؛ چرا که ریسک تصادف خصوصا تصادفات فوتی آن چندین برابر سایر وسایل نقلیه است. طی سال‌های اخیر سیاست برون سپاری سرویس ایاب و ذهاب و حذف آن اثراتی منفی در جریان ترافیک و تصادفات داشته و هر چند آمار دقیقی از آن در دسترس نیست، اما یقیناً تعدادی از کارمندان به دلیل نبود سرویس مناسب، به استفاده از موتورسیکلت گرایش پیدا کرده‌اند.

به گفته جبارزاده، یکی دیگر از پارامتر‌هایی که امروزه در تجزیه و تحلیل تصادفات مورد استفاده قرار می‌گیرد و تا کنون در کشور ما مورد توجه قرار نگرفته، آمار متوفیان تصادفات بر اساس میزان مسافت طی شده وسایل نقلیه است. آمار‌های جهانی حاکی از آن است که تلفات جانی موتورسیکلت در مقایسه با سایر وسایل نقلیه در یک مسافت مشخص، بسیار بالاتر است. بدیهی است با تلفیق این دو معیار سنجشی که سازمان بهداشت جهانی نیز از آن بهره می‌گیرد، می‌توان گفت: افزایش استفاده از موتورسیکلت و تعداد کاربران آن، قربانیان آن را افزایش می‌دهد.

معاون اجتماعی پلیس راهنمایی و رانندگی تهران بزرگ با اشاره به نقش محدوده‌های طرح ترافیک و زوج و فرد در این رابطه، گفت: با راه اندازی سامانه‌های هوشمند برخورد با تخلفات محدوده زوج و فرد که شامل محدوده نسبتا وسیعی از شهر تهران می‌شود، درصد استفاده از موتورسیکلت به ویژه در ضلع شمالی محدوده طرح زوج و فرد افزایش یافت و طبعاً با افزایش تردد‌ها از بزرگراه همت و زین الدین و به ویژه در بزرگراه امام علی (ع) که میزان شیب آن نسبتا بالاست، تصادفات موتورسیکلت افزایش یافته است.

وی افزود: در این خصوص ذکر نقش آسفالت و سطح راه در تصادفات موتورسیکلت نیز لازم است. یکی از ضعف‌های آشکار موتورسیکلت در مقایسه با سایر وسایل نقلیه موتوری عدم پایداری مناسب و ترمز‌های ناایمن است؛ بنابراین در صورتی که سطح راه از ضریب اصطحکاک استانداردی برخوردار نباشد، به ویژه در پیچ‌ها و دور زدن‌ها باعث افزایش لغزندگی شده و منجر به تصادف می‌شود؛ در حالی که در این خصوص در کشور ما تا کنون نه مطالعه‌ای انجام شده و نه این پارامتر در گزارش‌های تصادفات آن طور که باید و شاید مورد توجه قرار گرفته است.

جبارزاده درمورد فاکتور دیدپذیری این وسیله نقلیه گفت: دیدپذیری یا قابلیت دیده شدن وسیله نقلیه یکی از علل کلیدی است که نقش مستقیمی در تصادفات دارد. موتورسیکلت به دلیل اندازه و نوع طراحی آن در مقایسه با سایر وسایل نقلیه موتوری از قابلیت دیدپذیری پایینی به ویژه در ساعات تاریکی برخوردار است. آمار‌های تصادفات شهر تهران نیز مؤید این مطلب است و نشان می‌دهد در تصادفات موتورسیکلت که در شب رخ داده احتمال فوت بسیار بالا و قابل توجه بوده، هرچند موارد دیگری نیز موثر است.

وی درباره تاثیر شرایط جوی بر تصادفات موتورسیکلت گفت: شرایط جوی به دلایل مختلف احتمال وقوع تصادفات موتورسیکلت را افزایش می‌دهد که برخی از آن دلایل کاهش فاکتور دیدپذیری موتورسیکلت سوار، کاهش دید راکب موتورسیکلت در اثر شرایط جوی همچون باران، گرد و غبار و غیره، لغزندگی و ناپایداری به دلیل بارش باران و برف و ... است.

کاهش چشمگیر مرگ موتورسواران با کلاه‌ایمنی

معاون اجتماعی پلیس راهنمایی و رانندگی تهران بزرگ به نقش استفاده از کلاه ایمنی در کاهش تصادفات فوتی نیز اشاره کرد و گفت: مطالعاتی که در این خصوص در تمامی کشور‌ها صورت پذیرفته نشان می‌دهد که استفاده از کلاه ایمنی استاندارد نقش بسزایی در کاهش تلفات جانی ناشی از حوادث این وسیله نقلیه داشته است. آمار‌های جهانی نشان داده بین ۳۵ تا ۴۵ درصد از مجروحین تصادفات رانندگی موتورسیکلت، به دلیل استفاده از کلاه ایمنی مناسب از مرگ نجات یافته اند؛ بنابراین ضروری است در این خصوص نگاه ویژه‌ای به بحث کلاه ایمنی در کشور ما صورت گیرد. باید شرکت‌های بیمه و تولید کنندگان موتورسیکلت در حمایت از مصرف کنندگان و موتورسیکلت سواران، ورود کنند.

جبارزاده خاطرنشان کرد: اگر تصادفات فوتی و جرحی شدید را در سال‌های گذشته واکاوی کنیم، به طور قطع میزان روشنایی معابر در آن سهم قابل توجهی دارد و معابری وجود دارد که علی رغم پیگیری و مکاتبات پلیس، هنوز رفع نقص نشده است.

وی درباره سن متوفیان تصادفات رانندگی مربوط به موتورسیکلت نیز گفت: جوانان و سالخوردگان بیشترین قربانیان موتورسیکلت را شامل می‌شوند. فاکتور‌های بی تجربگی و نداشتن مهارت کافی، انرژی بالا و میل به رفتار‌های پرخطر و هیجانی، بی ملاحظگی، حواس پرتی و سرعت بالا از عمده دلایلی است که جوانان ما را به کام مرگ می‌کشاند، در حالی که این مساله در سالخوردگان برعکس است و عدم توانایی جسمانی، کاهش دید، کاهش سرعت عملکرد مغز، فراموش کردن برخی مقررات رانندگی و حتی حرکت با سرعت پایین از دلایلی است که موجب وقوع تصادفات سالخوردگان در هنگام استفاده از موتورسیکلت می‌شود.

نقش معابر در بروز تصادفات

جبارزاده همچنین افزود: بخش‌هایی از راه‌های درون شهری تهران به دلیل نوع مهندسی طراحی آن برای استفاده از موتورسیکلت مناسب نبوده و زمینه ساز تصادفات می‌شود. برخی از بزرگراه‌های شمال به جنوب دارای شیب تندی بوده و برای عبور موتورسیکلت بسیار خطرناک است. در مناطق شمالی شهر تهران حتی در راه‌های درجه دو و محلی نیز شاهد شیب تند هستیم و تقریبا می‌توان گفت: این مسیر‌ها تصادفات فوتی را سبب می‌شوند.

معاون اجتماعی پلیس راهنمایی و رانندگی تهران بزرگ با بیان اینکه ایجاد سوانح رانندگی به ویژه موتورسیکلت را می‌توان به عوامل متعددی نسبت داد، گفت: به عنوان مثال اخراج یا بیکاری یک فرد می‌تواند زمینه ساز افزایش سوانح ترافیکی شود. همچنین مشکلات روحی موتورسوار در چالش‌های موجود با خانواده، دانشگاه، کارفرما یا صاحب خانه و ... می‌تواند موجب افزایش حواس پرتی راننده و بروز تصادف برای وی شود؛ بنابراین برای حل این مساله باید نگاهی فراتر از یک بعد داشت، زیرا مشکل می‌تواند از یک واحد کوچک خانواده شروع شود و تا سازمان‌های بزرگ همه و همه می‌توانند نقش منفی یا مثبت ایفا کنند.

جبارزاده در تبیین دیگر عوامل تصادفات موتورسیکلت سوران تصریح کرد: یکی دیگر از عوامل حادثه ساز در سوانح رانندگی کلان شهر تهران، خرابی وسایل نقلیه و توقف غیرمجاز آن‌ها در حاشیه بزرگراه‌ها است و به دلیل تراکم‌های ترافیکی به ویژه در ساعات پیک، رسیدگی به خودرو‌هایی که دچار نقص فنی می‌شوند زمان بر شده و موتورسواران کم دقت در برخورد با این خودرو‌ها حوادث ناگواری را رقم می‌زنند.

وی با ارائه پیشنهاد برای حل مساله سوانح رانندگی موتورسیکلت، ادامه داد: فارغ از مقوله اقتصادی، برای حل مساله تصادفات رانندگی موتورسیکلت و یا کاهش تلفات جانی آن با وضعیت موجود با کوتاه مدت و بلند مدت در یک نگاه کلی می‌توان به تشکیل مدیریت واحد، یکپارچه و تصمیم ساز، تشدید مجازات رانندگی برای موتورسیکلت سواران متخلف، بازنگری در قوانین صدور گواهینامه، انجام اصلاحات مهندسی راه، التزام شرکت‌های تولید کننده موتورسیکلت به افزایش ایمنی، التزام به تهیه و استفاده از تجهیزات موتور از سوی کاربران از طریق سیاست‌های تشویقی، ارائه آموزش‌های تخصصی و مستمر در سطوح و درجات مختلف سنی و تجربی و... اقدام کرد.

معاون اجتماعی پلیس راهنمایی و رانندگی تهران بزرگ همچنین تجهیزات مورد نیاز برای موتورسواری را برشمرد و گفت: دستکش چرمی، کلاه ایمنی استاندارد، کفش محکم و لباس‌های روشن با قابلیت رفلکس نور حداقل تجهیزاتی است که یک موتورسوار باید به همراه داشته باشد.

جبارزاده ادامه داد: موتورسیکلت به دلیل نوع طراحی، عدم پایداری، عدم حفاظ و ضعف‌های دیگر در مقایسه با وسیله نقلیه سواری نیازمند آموزش‌های مهارتی و تخصصی بیشتری است که متأسفانه مورد توجه قرار نگرفته است. شرایط جوی به طور مستقیم در بروز تصادفات موتورسیکلت نقش دارد؛ حال باید دید یک موتورسوار جوان که برای اولین بار در شرایط جوی نامساعد قرار می‌گیرد بر اساس کدام تجربه و آموزش باید عمل کند. بدیهی است در این شرایط اولین اشتباه ممکن است آخرین اشتباه باشد. با حمایت از بخش خصوصی در پایتخت باید مراکز آموزشی تخصصی موتورسواری زیر نظر پلیس دایر شده و این مراکز به نحوی اقدام به آموزش کنند که موتورسوار، راندن در شرایط مختلف از جمله شرایط جوی متفاوت را تمرین کند. بر این اساس باید یک راننده جوان شرایط جوی و راه‌های مختلف را به صورت عملی واقعی یا شبیه سازی شده تجربه کند.

ضرورت توسعه پیست‌های موتورسواری

وی درباره ایجاد پیست‌های موتورسواری یادآور شد: مشخصه کشور ما جوانی است و این مساله در برخی موارد تهدید و در برخی موارد فرصت است. جوانان زیر ۳۰ سال سهم قابل توجهی از قربانیان موتورسیکلت سوار را تشکیل می‌دهند که بخشی از آن به دلیل میل به رفتار‌های پرخطر و رانندگی با سرعت‌های بالا است؛ بنابراین با ایجاد و توسعه پیست‌های موتورسواری در تهران می‌توان ارابه‌های مرگ را از سطح شهر جمع آوری کرد و در شرایط ایمن تری به پیست‌ها منتقل کرد. بدیهی است این جوانان نیز با تخلیه انرژی و هیجان در پیست‌ها، موجبات افزایش امنیت شهر را رقم خواهند زد.

معاون اجتماعی پلیس راهنمایی و رانندگی تهران بزرگ به راکبان موتورسیکلت توصیه کرد که برای آموزش حتما به مراکز و آموزشگاه‌های مجاز مراجعه کنند چرا که سطح شهر جایی برای آموختن مهارت‌های اولیه نیست، بدون گواهینامه رانندگی اقدام به رانندگی نکنند، قبل از استفاده از موتورسیکلت، سیستم ترمز، سیستم روشنایی، میزان باد لاستیک و عاج لاستیک را بررسی کنند.

وی در ادامه تأکید کرد: همچنین کلاه ایمنی در تصادفات می‌تواند جان افراد را نجات دهد؛ بنابراین موتورسواران بدون استفاده از کلاه ایمنی استاندارد اقدام به رانندگی نکنند حتی در روز‌های گرم. از لباس‌های روشن به ویژه در زمان تاریکی استفاده کنند و لباس‌هایی که نور را به خوبی بازتابش می‌نمایند یا استفاده از جلیقه‌ای که نقش شبرنگ را داشته باشد در تاریکی توصیه می‌شود.

جبارزاده اظهارکرد: موتورسواران حتی الامکان از لباس و شلوار مقاوم تری که کل دست و پا‌ها را بپوشاند استفاده نمایند. قبل از هر گونه تغییر مسیر، با رعایت ملاحظات از فلاشر استفاده کنند. در گردش‌ها و پیچ‌های تند با سرعت مطمئنه برانند چرا که بیشترین حوادث موتورسیکلت در گردش‌ها و تغییر مسیر‌ها است. فاصله جلو و جنبی را حفظ کنند. سبقت از وسایل نقلیه بخصوص از نوع سنگین آن برای موتورسیکلت بسیار خطرناک و حادثه آفرین است. همواره از روش‌های رانندگی تدافعی استفاده نمایید و از پیاده رو‌ها و سایر محدوده‌های غیر مجاز برای تردد استفاده نکنند.