بهبود معیشت معلمان یا سوددهی برای مدیران؟

خبرگزاری تسنیم: تحقیق و تفحص از صندوق ذخیره فرهنگیان به ایستگاه آخر رسیده است و در حالیکه فرهنگیان منتظر اعلام نتایج نهایی، برخورد با متخلفان و بازگرداندن پول‌های از دست رفته هستند، سوالات بسیاری درباره تاثیرگذاری این صندوق بر وضعیت معیشت فرهنگیان مطرح است.

صندوق ذخیره فرهنگیان 22 سال قبل متولد شد تا راه‌حلی باشد برای ارتقاء معیشتی و رفاه فرهنگیان اما صندوقی که هدف آن بهبود معیشت معلمان بود این روزها با تخلفات و فسادهای مالی‌اش، خبرساز شده است.

اگرچه فرهنگیان عضو صندوق ذخیره معتقدند هیچ گاه نتوانستند از قِبل این صندوق شاهد ارتقاء معیشت باشند این در حالی است که هر ماه مبلغی از حقوق آنها کسر و به حساب صندوق واریز می‌شود اما در پرونده تحقیق و تفحص از این صندوق تخلفات مالی، پاداش‌های میلیونی به مدیران شرکت‌های زیر مجموعه و در نهایت سفارش مدیران برای پرداخت وام‌های کلان افشا شد، موضوعی که مایه تعجب فرهنگیان شد چرا که صندوقی که قرار بود برای بهبود معیشت آنها فعالیت کند به مجموعه‌ای پُرسود برای افراد خاص تبدیل شده است و ثمره‌ای از این سود در سفره فرهنگیان مشهود نیست.

صندوق ذخیره فرهنگیان امروز 27 شرکت زیر مجموعه دارد که آن را به بزرگترین هلدینگ آموزش‌وپرورش تبدیل کرده است، هلیدینگی که نتایج فعالیت‌های آن برای حدود یک میلیون معلم عضو مشهود نیست و هیئت امنای صندوق که در راس آن وزیر آموزش و پرورش قرار دارد قادر نبوده برنحوه فعالیت این شرکت‌ها نظارت دقیق داشته باشد و همین مسئله زمینه بروز فسادها را فراهم کرده است.

ساختار مستعد فساد در صندوق ذخیره فرهنگیان باعث شد تا طرح تحقیق و تفحص از آن مصوب شود و هم‌اکنون با گذشت حدود یک سال از بررسی‌های تیم مجلس در این رابطه، زمزمه‌هایی از فساد 15 هزار میلیارد تومانی در صندوق ذخیره فرهنگیان و بانک سرمایه شنیده می‌شود، جبار کوچکی نژاد رئیس تیم تحقیق و تفحص با اشاره به ایکه 50 میلیارد تومان پول توسط بانک سرمایه به امارات منتقل شده که کاملا از دست رفته معتقد است به دلیل کمبود وقت نتوانستند به بخش‌های مختلف صندوق ذخیره فرهنگیان ورود کنند و نیاز به ورود قوه قضائیه برای پایان دادن به فساد و تخلفات است.

وضعیت سوددهی صندوق ذخیره فرهنگیان

فقدان مکانسیم مناسب برای نظارت اعضا بر نحوه فعالیت شرکت‌های زیرمجوعه به عنوان یکی از انتقادات مهم اعضای صندوق ذخیره در سال‌های اخیر است چرا که اطلاعات دقیقی از سوی هیئت امنا درباره نحوه فعالیت و سوددهی شرکت‌ها ارائه نمی‌شود و همین مسئله منجر شده که برخی معلمان از کاهش محسوس افت سود شرکت‌های زیر مجموعه صندوق در چند سال اخیر خبر دهند البته این موضوع با تایید جبار کوچکی نژاد رئیس تیم تحقیق و تفحص از صندوق ذخیره فرهنگیان همراه است، طبق گفته او اغلب شرکت‌های زیرمجموعه صندوق ذخیره به جز پتروشیمی‌ها زیان‌ده هستند.

هر چند سید محمد بطحایی وزیر آموزش‌وپرورش معتقد است در سال‌های اخیر ارزش دارایی‌های برخی شرکت‌های زیر مجموعه صندوق ذخیره با وجود وضعیت اقتصادی ناپایدار چهار برابر شده است و مبالغه‌هایی درباره صندوق صورت گرفته و اطلاع‌رسانی‌های ناقص ناخواسته باعث سقوط سهام برخی شرکت‌ها شده است.

فراخوان آموزش‌وپرورش در هفته‌های اخیر با هدف افزایش شفافیت و توسعه نظارت فراگیر بر عملکرد صندوق ذخیره فرهنگیان، تاییدی ضمنی بر ضعف نظارت بر شرکت‌های زیرمجموعه فرهنگیان است و در این فراخوان مقرر شده است دو نفر از اعضای هیئت امنای صندوق و یک نفر بازرس افتخاری از سوی اعضاء (فرهنگیان محترم عضو صندوق) به روش انتخابات برگزیده شود، هر چند که مشخص نیست این روش تا چه اندازه می‌تواند بر ساختار تودرتوی صندوق ذخیره فرهنگیان و نحوه فعالیت 27 شرکت زیرمجموعه آن نظارت داشته باشد.

ارتباط میان صندوق ذخیره و بانک سرمایه

ارتباط میان صندوق ذخیره فرهنگیان و بانک سرمایه یکی دیگر از مسائل مهم در این پرونده است هم‌اکنون بیشترین فسادها در بانک سرمایه انجام و بیش از 7 هزار میلیارد تومان وام به حدود 30 نفر پرداخت شده که اسامی آنها توسط محمود صادقی عضو کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس منتشر شده است و طبق گفته‌های برخی نمایندگان مجلس به دلیل عدم دریافت وثایق لازم برگرداندن برخی از این رقم‌ها دشوار است.

البته در این رابطه، مسئولان وزارت آموزش‌وپرورش هر نوع ارتباط میان فسادهای بانک سرمایه و صندوق ذخیره فرهنگیان را رد می‌کنند، فخرالدین دانش‌آشتیانی وزیر سابق آموزش‌وپرورش در اینباره گفته بود:‌وجوه فرهنگیان در صندوق ذخیره فرهنگیان است و در بانک سرمایه نیست. صندوق ذخیره فرهنگیان در بانک سرمایه پس‌انداز نداشته و اگر مشکلاتی در این بانک رخ داده و وام‌هایی بدون پشتوانه داده شده، سپرده‌های مردم نزد بانک بوده است که البته این سپرده ها نیز توسط بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران تضمین شده است، بنابراین جای نگرانی نیست.

سید محمد بطحایی وزیر آموزش‌وپرورش نیز با تاکید بر همین مسئله معتقد است: منتظر تحقیق و تفحص مجلس برای روشن شدن ابعاد پرونده صندوق ذخیره هستیم اما برخلاف آنچه که گفته می‌شود، تمام دارایی‌های صندوق به یغما رفته است، اینگونه نیست و در این شرایط نامساعد اقتصادی برخی شرکت‌های زیرمجموعه صندوق تا حدود 4 برابر رشد سرمایه و سهام داشته‌اند. سوءاستفاده از بانک سرمایه نیز عمدتا سوءاستفاده از منابع بانک مرکزی بوده، نه از جیب و سهام من و معلمان.

در حالیکه وزرای آموزش‌وپرورش معتقدند تخلفات بانک سرمایه ارتباطی به صندوق ذخیره ندارد و نباید آن را به پای معلمان نوشت، برخی نمایندگان مجلس از جمله جبار کوچکی نژاد و محمد مهدی زاهدی معتقدند، بانک سرمایه و صندوق ذخیره با هم مرتبطند چرا که 46 درصد سهام این بانک مربوط به صندوق و افت سهام آن به ضرر معلمان است.

صندوق ذخیره فرهنگیان قید بانک سرمایه را می‌زند

دردسرهای بانک سرمایه برای صندوق ذخیره فرهنگیان باعث شده است مسئولان فعلی صندوق به فکر فروش سهامشان در بانک سرمایه باشند، مهدی نیکدل مدیرعامل صندوق ذخیره در این باره می‌گوید:‌ صندوق ذخیره فرهنگیان قصد فروش سهام خود در این بانک را دارد، چراکه اصولا ورود صندوق به این بانک صحیح نبود. بانک سرمایه بدهکاران عمده‌ای دارد که به همه بانکهای دولتی و خصوصی کشور بدهکارند و از ابتدا هم قصد این را نداشته‌اند که بدهی خود را بپردازند؛ بنابراین آنها زندان هم می‌روند، ولی پول‌ها را بازپرداخت نمی‌کنند؛ همانطور که یکی از بدهکاران، هشت ماه است که در زندان به سر می‌برد، ولی تا به حال، هشت ریال هم از بدهی خود را نپرداخته است.

به گزارش تسنیم، در حالیکه فرهنگیان در انتظار قرائت نتایج نهایی تحقیق و تفحص از صندوق ذخیره فرهنگیان و بانک سرمایه در صحن علنی مجلس هستند، مشخص نیست وضعیت بازگرداندن وام‌های کلان دریافت شده به چه صورت خواهد بود و تا به امروز چه میزان از سرمایه‌های خارج شده از بانک سرمایه بازگشته است؟ شهاب‌الدین غندالی مدیرعامل اسبق صندوق ذخیره فرهنگیان پیش از این اعلام کرده بود، میلیارد تومان از پول بانک سرمایه فقط در دست پنج نفر است که آنها این پول‌ها را پس نمی‌دهند.

و حال باید به این سوال پاسخ داد، چرا بانک سرمایه پشتیبان فرهنگیان نشد و چرا این بانک به سرمایه داران بزرگ وام‌های کلان پرداخت کرد؟ آیا صندوق ذخیره فرهنگیان در طول سال‌های فعالیت خود، بهره‌ای برای معلمان داشته و توانسته بحث معیشت را که به اذعان آنها روبه زوال است بهبود بخشد و تا به امروز سودآوری این صندوق برای معلمان بوده یا مدیران آن؟