این قاتل نامرئی در سرما شکار می‌کند

خبرگزاری ایرنا: منواکسیـد کربن گازی سمی و خطرناک است و چون بدون بو و مزه و غیر قابل دیدن است، اغلب، آن را قاتل خاموش یا نامرئی می نامند؛ بیشترین مسمومیت با این گاز وهمچنین بالاترین مرگ ها براثر این گاز در فصل سرد و در نیمه دوم سال اتفاق می افتد . منواکسید کربن با فرمول شیمیایی( CO)، گازی است که بر اثر ناقص سوختن کربن بوجود می‌آید؛ این گاز بسیار سمی است اما رنگ و بوی خاصی ندارد به همین دلیل کربن منواکسید قاتل نامرئی نامیده می‌شود، میل ترکیبی منواکسیدکربن با هموگلوبین خون حدود 250 برابر بیشتر از میل ترکیب با گاز اکسیژن است . در خون انسان حدود پنچ درصد کربن منواکسید کربن وجود دارد اما اگر این مقدار به 20 درصد برسد باعث مرگ خواهد شد. بر اساس اعلام سازمان پزشکی قانونی در سال گذشته (1394) 626 تن بر اثر مسمومیت با منواکسید کربن (گازگرفتگی)جان خود را از دست دادند که 482تن از این شمار ، مرد و 144تن نیز زن بودند . همچنین پزشکی قانونی آمار تلفات با این گاز در پنج ماهه امسال را 193تن اعلام کرده است که نسبت به مدت مشابه سال گذشته 9 / 36 درصد افزایش نشان می دهد. استنشاق هوای آلوده به گاز منواکسیدکربن مانع از اکسیژن رسانی به بافت های بدن می شود و می تواند موجب آسیب های مغزی شود؛ در محیط های بسته ، همچون خانه، دفتر کار، کلاس درس و خودرو، تجمع حتی مقدار کمی از گاز CO می تواند خطرناک باشد. منواکسید کربن محصول احتراق ناقص مواد سوختی ، همچون گاز شهری، گاز کپسول، نفت، بنزین، گازوئیل، پارافین، زغال سنگ، زغال چوب و چوب است واگر وسیله ای که با سوخت کار می کند و دارای عملکرد معیوب باشد یا به طور صحیح نصب نشده باشد و یا دارای دودکش مناسب نباشد ،می تواند منبع تولید و انتشار گاز CO به شمار آید. جان باختن 141 تن با منواکسید کربن در تهران تهران از مناطقی است که شمار جانباختگان ناشی از مسمومیت با گاز منواکسید کربن آن زیاد است. مدیر کل پزشکی قانونی استان تهران گفت : سال گذشته در استان تهران 141تن بر اثر مسمومیت با گازمنواکسید کربن جان باختند این درحالی است که در 6ماهه امسال در استان تهران 48 تن به علت مسمومیت با این گاز کشته شدند که نسبت به سال گذشته با شمار 40مورد جانباخته 20 درصد افزایش یافته است. دکتر مسعود قادی پاشا با توجه افزایش این آمار و همچنین اسفاده از وسایل گرمایشی در نیمه دوم سال ضمن توصیه بر رعایت اصول ایمنی در استفاده از وسایل گرمایشی گازسوز درمورد افزایش گاز گرفتگی با این گاز در فصل سرد سال هشدار داد. وی اظهارکرد: استفاده از وسایل گاز سوز و گرمایشی بدون دود کش، نقص در دودکش و نشت گاز به فضای مسکونی ،استفاده از وسایل خوراک پزی برای گرمایش و نبود تهویه درست و مناسب در محیط از جمله مهم ترین دلایل تولید و تجمع گاز منواکسید کربن درمنازل و اماکن تجاری و اداری به شمار می آید. این مقام مسئول در پزشکی قانونی تصریح کرد: هموطنان برای تامین گرمای منزل یا محل کار خود به هر وسیله ای متوسل نشوند و چنانچه شهروندان اصول ایمنی را نمی دانند از کارشناسان این امر کمک بگیرند . قادی پاشا به شهروندان توصیه کرد: شهروندان در صورت استفاده از وسایل گرما زای دودکش دار حتما دودکش ها را کاملا معاینه و بررسی کنند ،چون مسدود بودن دودکش های دیوار از عوامل مهم ایجاد مسمومیت و گاز گرفتگی و به خطر افتادن افراد محسوب می شود . مدیر کل پزشکی قانونی استان تهران ابراز امیدواری کرد که با رعایت اصول ایمنی از سوی شهروندان، آمار مرگ های ناشی از گازگرفتگی درسطح استان تهران کم شود. مسمومیت با منواکسیدکربن از وقتی که از گرما به سرما می رویم بیشتر است رئیس بخش مسمومیت بیمارستان لقمان حکیم گفت: مسمومیت درفصل سرد سال بیشتر اتفاق می افتد و در این میان، عمده این نوع مسمومیت وقتی اتفاق می افتد که از گرما به سرما می رویم . دکتر حسین حسنیان افزود:عمده این مسمومیت ها زمانی اتفاق می افتد که دودکش وسیله گرمایشی با مصالح ساختمانی یا به علت عبور پرنده یا گیاهان مسدود شده باشد و به دلیل اینکه اکسیژن رسانی به وسیله گرمایشی مختل می شود ،شاهد مسمومیت با گازمنواکسید کربن هستیم . وی ادامه داد: کسانی که از شوفاژ به عنوان وسیله گرمایشی استفاده می کنند ،تصور نکنند که دچار این مسمومیت نخواهد شد ،چراکه ممکن است بنا برهر دلیلی دودکش شوفاژخانه نیز مسدود شود و گاز حاصل ازآن از طریق درزهای در از طریق شوفاژخانه یا دودکش که در نزدیکی یکی از واحد های آپارتمان است وارد محل زندگی شود و ایجاد مسمومیت کند . وی یکی از نشانه های تولید گاز منواکسید کربن را آبی نسوختن و بد سوختن وسیله گرمایشی عننوان کرد و افزود: روشن کردن وسایلی مانند پیک نیک و قرار دادن دودکش وسیله گاز سوز در سطل آب به هیچ وجه صحیح نیست و احتمال گاز گرفتگی را دارد . علائم مسمومیت یا گازگرفتگی شبیه علائم آنفولاآنزاست حسنیان گفت: علائم مسمومیت یا گازگرفتگی مانند علائم آنفولاآنزاست و با علائمی مانند سردرد، ریزش اشک از چشمان ، گلو درد و بدن درد همراه است و به دلیل اینکه در فصل سرد سال آنفولاآنزا و سرماخوردگی فراوان است در بیشتر موارد با گاز گرفتگی اشتباه گرفته می شود . وی تاکید کرد : تا زمانی که در خانه رفت و آمد باشد و درها باز و بسته می شود و هوا رفت وآمد داشته باشد، مسمومیت دیده نمی شود اما زمانی درها بسته شود و افراد دراستراخت باشند ،مسمومیت با این گاز دیده می شود و اغلب درآخر هفته ها که معمولا تمام افراد خانواده حضور دارند بیشتر دچار مسمویت می شوند. رئیس بخش مسمومیت بیمارستان لقمان گفت: گاهی اوقات گاز کم کم تجمع پیدا می کند و زمانی طولانی تری لازم است تا افراد دچار مسمومیت شوند ،اما گاهی هم گاز در زمان کمتری و مقدار بیشتری تجمع می یابد که زمان مسمومیت با گاز کاهش می یابد و فرد، خیلی سریع مسموم می شود به همین دلیل گاهی کمتر از یک ساعت مسمومیت منجر به مرگ می شود و گاهی چند ساعت تا یک شبانه روز این مسمومیت منجر به مرگ می شود . وی ادامه داد : افرادی که دچار مسمومیت با گاز منواکسید کربن می شوند به دلیل کمبود اکسیژن، قدرت تفکر و همچنین عکس العمل به موقع خود را ازدست می دهند و حتی اگر هم متوجه گاز گرفتگی شوند و یا بخواهند کاری انجام دهند، دیگر قادر به کوچک ترین فعالیتی نیستند . 95درصد مسمومان با گاز منواکسید کربن قبل از رسیدن به بیمارستان فوت می کنند وی خاطر نشان کرد: بر اساس اعلام پزشکی قانونی 95درصد از مسمومیت ها گاز منواکسید کربن قبل از رسیدن به بیمارستان فوت می کنند ،البته از بین کسانی هم که به بیمارستان منتقل می شوند هم فوتی داریم؛ اما عمده افرادی که به بیمارستان ارجاع داده می شوند نجات می یابند . حسنیان در عین حال به این نکته هم اشاره کرد که ممکن است که این نجات یافته گان دچار عوارض مغزی یا قلبی شوند . با فرد مسموم چه کنیم؟ وی به مردم توصیه کرد به محض مواجه شدن با فردی که دچار گاز گرفتگی شده است ،در و پنجره ها را باز کنند و تا فرد مسموم در معرض اکسیژن قرار گیرد که به نوعی اکسیژن پادزهر محسوب می شود . حسنیان گفت : وقتی فردی براثر مسمومیت با منواکسید کربن به بیمارستان منتقل می شود نیز اکسیژن می گیرد و اگر چنانچه دچار عارضه دیگری هم شده باشد متناسب با آن درمان و دارو های مناسب دریافت می کند . وی تاکید کرد: اقدامات پیشگیرانه برای جلوگیری از مسمومیت از گاز بسیار مهم است به عنوان مثال اگر درخانه از حیوان یا پرنده ای نگهداری می کنید که علائم بیحالی را درآن مشاهده کردید، احتمال متصاعد شدن گاز را جدی بگیرید وشک کنید که درمعرض گاز قراردارید . رئیس بخش مسمومیت بیمارستان لقمان ادامه داد: اگر فردی دچار مسمومیت با گاز شده و بهبود یافته است تا کسب اطمینان کامل از سلامت وسایل گاز سوز و رفع کامل نقص آن در محل بروز حادثه نباید اسکان یافت؛ چراکه گاهی افرادی که یک بار مسموم شده د و با سهل انگاری و بدون رفع نقص دوباره درآن محل زندگی کرده اند دچار مرگ براثر گاز گرفتگی شده اند . با توجه به استفاده از وسایل گرمایشی در نیمه دوم هر سال ،آمار تلفات مسمومیت با گاز منواکسیدکربن در این مدت با رشد قابل توجهی همراه است به نحوی که در سال گذشته 1 / 75 درصد از کل تلفات مسمومیت با گاز منواکسیدکربن در نیمه دوم سال جان خود را از دست داده اند. در سال گذشته (1394) از کل تلفات مسمومیت با گاز که 626 تن بوده 470 تن در نیمه دوم سال ثبت شدند و تنها 156 تن مربوط به نیمه اول سال بودند ؛ بنابراین هشدارها را باید در این خصوص جدی گرفت. چگونه از مسمومیت با این گاز پیشگیری کنیم؟ - آگاه باشید که هر وسیله گرمازای سوختنی که به نحوی با سوخت های فسیلی (نفت، گاز، زغال سنگ) کار کند به صورت بالقوه می تواند سبب تولید گاز منواکسید کربن شود. -از بخاری های مستعمل و فرسوده بدون دودکش یا دارای دودکش نامناسب و غیر استاندارد استفاده نکنید. - توجه داشته باشید،‌ استفاده از بخاری های بدون دودکش به هیچ وجه از تولیدگاز منواکسید کربن جلوگیری نمی کند. -هرگز در فضای بسته و محدود که تهویه کافی و مناسب ندارد (مثل اتاق و گاراژ) آتش، روشن نکنید. - هرگز در فضای بسته گاراژ موتور اتومبیل را روشن نگذارید. - قبل از راه اندازی وسایل گرمایشی از سلامت مسیر دودکش ساختمان و بدون ترک و نشتی بودن آن اطمینان حاصل کنید و از اتصال مناسب و صحیح لوله بخاری و آبگرمکن به دودکش دیواری اطمینان حاصل کنید. - تمام دودکش ها باید وسیله انتهایی ضد باد (کلاهک) مناسب داشته باشد. - در محیط های شغلی و منازل که در آنها از کوره و مشعل استفاده می شود از سلامت دستگاه و سیستم تخلیه دود اطمینان حاصل کنید. - هر وسیله گازسوز باید دارای یک دودکش مستقل و منتهی به فضای بیرون باشد و لذا به کارگیری آب گرمکن های دیواری در فضاهای بسته یا مکان های بدون جریان هوا مجاز نیست. - شیب لوله های افقی در داخل واحدها باید مثبت و روبه بالا و ارتفاع عمودی لوله در بیرون حداقل سه برابر طول افقی آن باشد. - توجه به داغ بودن دودکش پس از روشن کردن وسیله گرمایشی به اطمینان شما از تخلیه گاز کمک خواهد کرد،اگر لوله دودکش بخاری شما سرد است دلیل آن خارج نشدن محصولات احتراق و گازهای سمی از دودکش است در این صورت باید ضمن رفع نقص به طور موقت با بازکردن قسمتی از در یا پنجره، تهویه در محیط ایجاد کنید. - ضمن ایجاد تهویه مناسب برای آشپزخانه و حمام منزل از نصب آبگرمکن در حمام و نیز روشن کردن شعله‌های اجاق گاز در آشپزخانه برای گرم نگاه داشتن محیط داخل خانه خودداری کنید. - اگر فضای منزل خود را با شوفاژ و سیستم حرارت مرکزی گرم می کنید درز بندی و بستن منافذ درها و پنجره ها به منظور جلوگیری از اتلاف حرارتی بلاملانع است اما درصورتی که از بخاری های گازسوز به منظور گرمایش محیط استفاده می کنید حتما مختصری تهویه از طریق در یا پنجره در فضا ایجاد و از درز بندی و بستن کامل منافذ خودداری کنید. -در صورت احساس علایم سردرد و سرگیجه و تهوع در مکانی که احتمال وقوع مسمومیت وجود دارد، سریع آن مکان را ترک کنید و به فضای آزاد پناه ببرید و در اسرع وقت به پزشک مراجعه کنید. - در صورت تداوم این علایم برای چند روز متوالی احتمال مسمومیت خفیف با این گاز وجود دارد که بهتر است درآن مورد با پزشک خود مشورت کنید.