ملی شدن منابع آبی

علی مروی گفت: «پیگیر‌ی‌های وزیرنیرو، کمیسیون انرژی و رؤسای جمهوری و مجلس منجر به اتخاذ دو تصمیم اساسی در حوزه آب شد به طوری که مقام معظم رهبری موافقت کردند 8 میلیارد دلار از صندوق توسعه ملی برای مهار آب‌های مرزی و 500 میلیون دلار برای آبرسانی به مجتمع‌های روستایی برداشت شود.» وی درخصوص مهار آب‌های مرزی تصریح کرد: «از وزارتخانه‌های نیرو و جهاد کشاورزی درخواست کردیم تا طرح‌های خود در مورد مهار آب‌های مرزی را به صورت مکتوب به کمیسیون انرژی مجلس بفرستند.» مروی با بیان اینکه مهار آب‌های مرزی نیاز به برنامه‌ریزی دارد، گفت: «برنامه ما مهار همه آب‌های مرزی کشور است و این موضوع نیاز به زمان دارد.» تهدید بحران آب اگر تا چند سال پیش محدود به دو سه استان و منطقه جغرافیایی بود، امروزه عمومی شده و مرزهای همه استان‌ها را درنوردیده است. هر چند نمود بیشتر این تهدید امروز دامن تهران را گرفته اما واقعیت‌های موجود نشان می‌دهد ایرانیان از این پس باید با میهمان ناخوانده « کم آبی» کنار بیایند. گزارش‌ها، آمارها و اظهارات کارشناسان و مسئولان همه حکایت از تداوم مشکل کمبود آب در سال‌های آینده دارد. هر چند به نظر می‌رسد بخش زیادی از هموطنان این آسیب ملی را جدی نگرفته‌اند، اما وکلای آن‌ها در مجلس که از گزارش‌ها و آمارها مطلع هستند، بخوبی این موضوع را درک کرده‌اند. برخی نمایندگان گزارشی از اوضاع ذخایر آبی در استان خود را به روزنامه ایران داده‌اند که در پی می‌خوانید: کرمان، عبور از خط قرمز «اوضاع در استان کرمان خراب است» این جمله‌ای است که محمدرضا پورابراهیمی نماینده کرمان در تشریح وضعیت آب استان بیان می‌کند و از بیلان منفی یک میلیارد متر مکعبی خبر می‌دهد. او می‌گوید: «خروجی آب از سفره‌های زیر زمینی سالانه 6میلیارد متر مکعب ولی ورودی آن 5 میلیارد متر مکعب است.» به گفته وی در سال‌های گذشته سطح آب‌های زیر زمینی استان یک تا یک و نیم متر کاهش یافته است و در شمال استان امکان کفشکنی مجدد وجود ندارد. نماینده مردم کرمان در مجلس می‌افزاید: «95 درصد یعنی حدود 5 میلیارد و 700 میلیون متر مکعب منابع آبی استان در بخش کشاورزی مصرف می‌شود، 200 میلیون متر مکعب در بخش شرب و 100 میلیون مترمکعب هم در بخش صنعت.» به گفته‌پور ابراهیمی تنها 4 درصد آبیاری‌های کشاورزی مکانیزه و 96 درصد به شیوه‌های سنتی و غرقابی است که دو سوم آب در این شیوه هرز می‌رود.این نماینده مجلس توضیح می‌دهد که دولت سرمایه گذاری‌های کلانی انجام داده تا از جنوب (بندر عباس) و توسط بخش خصوصی سالانه 140 میلیون متر مکعب آب برای صنعت استان کرمان انتقال داده شود. برای آب شرب شمال استان هم حدود 180 هزار میلیون متر مکعب از بهشت آباد کوهرنگ انتقال داده می‌شود. اما همه اینها که همراه با صرف هزینه‌های زیاد مالی است، معادل 5 درصد منابع آبی استان نیست و در حکم اقدامات ترمیمی کوچک است. عضو کمیسیون اقتصادی مهم ترین راه حل برای مواجهه بنیانی با این مشکل را در استان کرمان « ملی کردن آب» می‌داند و تصریح می‌کند که وی به همراه همکاران هم استانی‌اش به دنبال این هستند تا به مدت سه سال دولت را موظف کنند کلیات منابع و تجهیزات لازم را برای تبدیل آبیاری‌ها به روش‌های مکانیزه انجام دهد و بعد از 3 سال هر گونه آبیاری غرقابی (سنتی) در این استان را ممنوع اعلام کند. سراب‌های خشک کرمانشاه عبدالرضا مصری نماینده کرمانشاه هم مشکل آب را مثلثی می‌داند با سه ضلع طبیعت، مصرف کننده و مدیران و برنامه ریزان دولتی. به گفته وی با توجه به کمبود بارش‌ها و عدم برنامه ریزی‌های درست مدیریتی و همچنین فرهنگ نادرست مصرف، اوضاع در استان کرمانشاه هم خراب است و تعداد زیادی از روستاهای این استان توسط تانکر آبرسانی می‌شوند. به گفته مصری در خود شهر کرمانشاه هم بعضی وقت‌ها آب جیره‌بندی می‌شود. این نماینده مجلس از سراب‌هایی می‌گوید که تا چند سال پیش در اطراف کرمانشاه هم هوای شهر را تلطیف و خنک می‌کردند و هم محلی برای گردش و تفریح مردم بودند اما حالا خشک شده‌اند. مصری در توضیح مسئولیت‌های مدیران دولتی و سهم آن‌ها در وضعیت فعلی به بی‌برنامگی در کشت محصولات و بی‌توجهی به برداشت‌های بی‌رویه و غیرقانونی از آب‌های زیرزمینی اشاره می‌کند و می‌گوید: «این چه منطقی است که مثلاً در فصل گرما ذرت بکاریم که منابع آبی را می‌بلعد.» او معتقد است که صرفه‌جویی در فرهنگ ایرانی خوب جا نیفتاده و به غلط به خساست تعبیر شده است در حالی که مصرف کنندگان باید اطلاعات درستی از ارزش منابع در دسترس داشته باشند. به گفته او اگر 70 میلیون ایرانی روزی 10 لیتر آب صرفه‌جویی کنند، می‌شود 700 میلیارد متر مکعب که رقم قابل توجهی است. یزد خشک‌تر از همیشه کمبود آب در استان یزد هم محسوس است. محمد صالح جوکار نماینده این شهر در مجلس می‌گوید: «نزولات جوی در 17 سال اخیر بشدت کاهش یافته و آبی که برای شرب مردم استان انتقال داده می‌شود جوابگوی نیازها نیست.» به گفته جوکار، یزد تنها استانی است که بخش زیادی از آب شرب خود را از طریق لوله به مسافت 350 کیلومتر به دست می‌آورد. این نماینده مجلس در توضیح این شرایط با بیان اینکه کم آبی مختص یک نقطه نیست و همه کشور را در بر گرفته، می‌افزاید: «باید روی منابع آبی مدیریت کلان داشته باشیم، صرفه‌جویی و روش‌های بهینه استفاده را جدی بگیریم و سرانه مصرفی تعیین کنیم تا اسراف نشود.» جوکار اشاره می‌کند که هنوز آمایش صحیحی از وضعیت صنعت و کشاورزی نداریم و به همین دلیل صنایعی ایجاد می‌کنیم که نیازمند آب زیاد است در صورتی که می‌توانیم این قبیل صنایع را در جوار دریاها تأسیس کنیم. به گفته او در حوزه کشاورزی هم به فناوری‌های روز توجه نمی‌کنیم و با ادامه شیوه‌های سنتی بخش زیادی از همین منابع موجود آبی را هدر می‌دهیم. او برای نمونه تصریح می‌کند که ارزش آبی که برای برخی محصولات استفاده می‌کنیم از ارزش آن محصولات بیشتر است. مثلاً برای یک هندوانه چقدر آب مصرف می‌کنیم یا در منطقه‌ای که کمبود آب دارد برنج می‌کاریم. این عضو کمیسیون امنیت ملی مجلس طرح واردات آب را هر چند طرح خوبی می‌داند اما تأکید می‌کند که جنبه‌های امنیتی آن را باید مورد توجه قرار داد چرا که در صورت بروز کوچکترین مشکل سیاسی بین دو کشور، طرف صادر کننده آب از آن به عنوان یک اهرم فشار علیه ما استفاده خواهد کرد. جوکار توصیه می‌کند که همه وزارتخانه‌ها باید راهکارهای خود را ارائه دهند تا الگویی ملی برای استفاده از آب در بخش‌های مختلف تدوین شود و همه موظف به رعایت آن باشند. آب‌هایی که خارج می‌شوند احمد شوهانی نماینده ایلام در مجلس در گفت‌و‌گو با ایران با تأسف فراوان از آب‌هایی سخن می‌گوید که هر ساله در فصل بارش مرزهای استان ایلام را درمی‌نوردد و به خاک کشور همسایه راه پیدا می‌کند. شوهانی می‌گوید: «ما در استان ایلام هر چند برای کشاورزی با مشکلاتی روبه رو هستیم اما خوشبختانه مشکل آب شرب نداریم.» او می‌افزاید: «مدیریت‌های ما در بخش آب قابل انتقاد است و در همین استان ایلام شاهد هستیم که چطور این آب‌های پر ارزش و مورد نیاز از مرزها خارج می‌شود.» این نماینده مجلس البته خبر می‌دهد که مبلغ 7 میلیارد تومان برای مدیریت این آب‌ها اختصاص یافته و جای بسی خوشحالی و قدردانی دارد. گیلانی‌ها هم نگران کم آبی حمیدرضا خصوصی ثانی عضو مجمع نمایندگان استان گیلان هم تشریح می‌کند که هر چند در سال جاری با مدیریت مجموعه مسئولان استان اوضاع آب بحرانی نشد ولی کمبود آب موضوعی است که همواره محل نگرانی آن‌هاست. نماینده صومعه سرا توضیح می‌دهد که منابع آبی در استان گیلان اعم از بارش، چشمه‌ها و رودها بد نیست اما مدیریت خوبی می‌طلبد تا این منابع هرز نرود و مورد استفاده بهینه قرار گیرد. او برای نمونه به سد‌های لاستیکی در کوه‌ها و مسیر آب‌ها اشاره می‌کند که بدون هزینه‌های زیاد می‌تواند آب‌های جاری را به هنگام بارندگی‌ها ذخیره کند و مورد استفاده قرار گیرد. او همچنین تأکید دارد که از کانال‌های بتونی برای انتقال آب استفاده و از حفر چاه‌های عمیق جلوگیری شود. آنگونه که از سخنان نمایندگان مجلس بر می‌آید کم آبی و تهدید بحران آب پدیده‌ای عمومی و کشوری است. اصلاح شیوه‌های سنتی آبیاری، ترویج ضرورت صرفه‌جویی به مفهوم استفاده بهینه از آب، تدوین الگویی برای صنایع بر اساس آمایش سرزمینی برنامه ریزی اصولی برای خروج آب‌های مرزی و هدایت آب‌های جاری در فصل بارندگی از جمله راهکارهایی است که نمایندگان بر آن‌ها تأکید دارند. منبع: روزنامه ایران