کمک مالی ژاپن برای نجات دریاچه ارومیه

تسنیم: سازمان حفاظت محیط زیست جمهوری اسلامی ایران و برنامه توسعه ملل متحد روز دوشنبه توافقنامه‌ای را در تهران به امضا رساندند که براساس آن دولت ژاپن کمکی به مبلغ یک میلیون دلار برای احیای دریاچه ارومیه اختصاص می‌دهد مبلغ مزبور در اختیار دفتر برنامه توسعه ملل متحد در تهران قرار گرفته است. این مبلغ به عنوان مولفه‌ای در راستای پروژه در دست اجرای حفاظت از تالاب‌های ایران به مصرف خواهد رسید که برنامه توسعه ملل متحد در حال حاضر با همکاری سازمان حفاظت محیط زیست در دست اجرا دارد. براساس برنامه ریزی انجام شده این پروژه تا فوریه 2015 تکمیل خواهد شد و در طی این مدت، این مولفه جدید پروژه در نظر دارد به سه هدف زیر دست یابد. شیوه های کشاورزی پایدار را به 40 روستا در حوزه دریاچه ارومیه معرفی کند که موجب صرفه جویی حداقل 35 درصدی در مصرف آب خواهد شد. آگاهی و درک جامعه محلی را نسبت به نقش مهم آنان در استفاده از روش‌های کشاورزی پایدار و احیای دریاچه ارومیه ارتقاء بخشد. بررسی گزینه‌های اجرای حداقل یک نمونه طرح‌های سطوح آبگیر در یکی از سه حوزه اصلی دریاچه به منظور تضمین تأمین پایدار آب جهت حفظ تنوع زیستی. دریاچه ارومیه که قبلا یکی از بزرگترین دریاچه‌های آب شور جهان بود، در حال حاضر به گونه‌ای نگران کننده در حال خشک شدن است. در دو دهه گذشته سطح دریاچه از پنج هزار کیلومتر کاهش یافته است. این کاهش یعنی رسیدن به کمتر از 40 درصد اندازه واقعی دریاچه، موجب از بین رفتن میزان حجم آب بیشتری شده، زیرا هنگامی که دریاچه وسعتی پنج هزار کیلومتر مربعی داشت، میانگین عمق آب آن شش متر بود حال با دو هزار کیلومتر مربع وسعت آب، میانگین عمق تنها یک متر است. در زمان مراسم امضای توافقنامه، گری لوئیس هماهنگ کننده مقیم ملل متحدو نمایندده مقیم برنامه توسعه ملل متحد در ایران گفت علم به ما می‌گوید بیشتر آبی که وارد حوزه دریاچه ارومیه می شود هنوز می تواند به گونه‌ای طبیعی به دریاچه جریان داشته باشد موجب احیای آن شود و نیرویی دوباره به جوامع اطراف آن برگدارند در حالیکه همچنان آب کافی برای تغذیه کشاورزی و و صنعت باقی بماند این مسئله توازن است این مشکل قابل حل است و توصیه‌های مشترکی که امروز انها را نه می‌دهیم نحوه آن را به ما می‌گوید. سازمان حفاظت محیط زیست و برنامه توسعه ملل متحد راه حل‌های حفاظت تالاب‌های در حال خشک شدن ایران را ارائه می‌دهند. سازمان حفاظت محیط زیست جمهوری اسلامی ایران و برنامه توسعه ملل متحد (UNDP) امروز گزارش مشترکی حاوی راه‌حل‌هایی برای نجات تالاب‌های در حال خشک شدن ایران را رونمایی نمودند. در حالیکه این راه حل‌ها متمرکز بر دریاچه ارومیه و تالاب هامون است اما توصیه‌هایی نیز در مورد چگونگی مدیریت تالاب‌های ایران به همراه منابع آبی حوزه‌های آبریز مرتبط که براساس پیش‌بینی‌های اقلیمی به همراه اغلب مناطق خاورمیانه در دره‌های آتی گرم‌تر و خشک‌تر خواهد شد ارائه می‌نماید. یافته‌های این گزارش حاصل بحث‌های تخصصی میزگرد فنی بین المللی تالاب‌ها است که به وسیله سازمان حفاظت محیط زیست و برنامه توسعه ملل متحد در اسفند ماه سال 1392 در تهران برگزار گردید. این گزارش دلایل خشک شدن این دو تالاب ویژه و اقدام‌های مورد نیاز برای حل مشکل آنها را تجزیه و تحلیل می‌نماید. گزارش مزبور همچنین تجارب موفق بین المللی در احیاء تالاب‌های درحال خشک شدن را نیز دربرمی‌گیرد. این گزارش با درنظر گرفتن سیاست‌های جاری و ملاحظات سازمانی، پشتیبانی و بودجه‌ای، مجموعه‌ای از گام‌های اجرایی را که برای اجرای سریع قابل ساماندهی هستند را به دولت پیشنهاد می‌دهد. این گزارش در سطحی کلان نیاز به بسیج ملی آگاهی رسانی عمومی و برنامه حفاظت آب را تشریح می‌کند. توصیه‌هایی برای اصلاح مدیریت کشاورزی در ایران که 90 درصد منابع آب را مصرف می‌کند جهت حفظ آب ارائه گردیده است. به علاوه گزارش توانمند سازی برای پیاده سازی مدیریت زیست بومی و بهره برداری معقول از تالاب‌های را توصیه می‌نماید. در دوره طولانی مدت‌تر (یعنی فراتر از دوره دو ساله که اقدامات فوری نیاز است) گزارش خواهان اجرای قیمت گذاری آب و بازنگری در برنامه استفاده منابع آب و خاک، مدیریت منابع آب همچنین برنامه ملی سدسازی می‌شود. همچنین این گزارش از دولت ایران و همسایگان آن می‌خواهد که از رویکردهای تجارب موفق بین المللی در مدیریت حوضه‌های آبریز فرامرزی و تالاب‌های مشترک پیروی نماید. این گزارش بطور اختصاصی در مورد دریاچه ارومیه خواهان به روز رسانی طرح مدیریت جامع دریاچه، تأسیس صندوق پایداری دریاچه ارومیه و همچنین کاهش برداشت آب حوزه برای مصارف کشاورزی است. گزارش خواستار بسیج مردمی برای حفظ آب و بازسازی زیست بومی (بخشی) دریاچه یعنی فرآیندی معروف به حوضه بندی با حداقل ساخت و ساز و منوط به نتایج ارزیابی‌های زیست محیطی است. با اظهار نگرانی از تأثیر طوفان‌های نمک و گرد و غبار حاصل از بستر خشک شده دریاچه گزارش خواستار پیاده سازی اقدامات حفاظت از سلامت مردم است.همچنین گزارش خواستار توسعه نظام پایش شرایط حوزه و دریاچه است که در نتیجه آن بتوان روند پیشرفت اقدامات و احیا دریاچه را کنترل نمود. در مورد اقداماتی که برای دو سال آتی برای تالاب‌های هامون باید انجام گیرد گزارش مقدمتا خواستار جمع آوری و اشتراک بهتر اطلاعات بهتر با ابعاد مسئله است. گزارش معتقد است شفاف سازی، ساده سازی و منطقی کردن ساختارهای نهادی مدیریت هامون ضروری است. گزارش تأکید دارد که باید تصمیمی اتخاذ گردد که آب به نحوی به اشتراک گذاشته شود تا خدمات حیاتی این زیست بوم تداوم یابد و از مردم و اسکان جمعیت و جوامع در منطقه حمایت شود. در این گزارش قید گردیده که نیاز به تمرکز بیشتری بر بهره‌وری آبهای داخل کشور در ایران و مدیریت این منابع آبی با در نظر گرفتن نیازهای زیست محیطی و کارکردهای زیست بوم تالابی هامون می‌باشد. همانند دریاچه ارومیه این گزارش برای تالاب هامون نیز خواستار ارتقاء آگاهی عمومی و آموزش در مورد مشکل پیش رو و همچنین بهبود همکاری فرامرزی با افغانستان که منبع همه آب ورودی به هامون است گردیده است. در ماه اسفنده 1392 و بنا به درخواست دولت جمهوری اسلامی ایران و دفتر کشوری برنامه توسعه ملل متحد تعداد از متخصصان سرشناس بین المللی و ملی دعوت شدند تا تجربیات و راه حل‌های خود را برای کمک به تنظیم مجموعه‌ای از توصیه‌های علمی ویژه برای این دو تالاب در حال خشک شدن در ایران به اشتراگ بگذارند این راه حل‌ها امروز ارائه شدند. در سراسر نواحی خشک و نیمه خشک ایران، همچنین اسیای غربی و مرکزی درخواست غیر متعاری برای آب به ویژه جهت کشاورزی وجود دارد نحوه مدیریت این تقاضا توام با اثرات تغییرات اقلیمی از همین الآن موجب تنش زیست محیطی در ایران شده است. سرنوشت دریاچه آرال به خوبی ثبت شده است و در حال حاضر بحران های مشابهی تالاب‌های سراسر منطقه من جمله ایران را تحت تأثیر قرارداده است در حال حاضر بیشترین نگرانی در مورد دو نظام تالابی وجود دارد: دریاچه ارومیه در غرب کشور واقع در آذربایجان غربی و آذربایجان شرقی و تالاب‌های هامون در سیستان و بلوچستان این مناطق ارزشمند در حال حاضر کارکردهای زیست بومی خود را با اثرات مخربی بر تنوع زیستی، اقتصاد و رفاه اجتماعی از دست داده اند و احیا آنها بسیار چالش برانگیز شده است.