کلماکره کجاست؟

ایسنا: کلما به معنای مأوای کل(بزکوهی) و کرّه به درخت انجیر بی‎ثمر گفته می‎شود. این غار در نتیجه عوامل زمین‎ساختی کوه‏‎های فرسوده با لایه‎های گچی و آهکی به وجود آمده و از نوع غارهای آهکی به شمار می‎آید. فضاهای طبیعی ایجاد شده در غار علاوه بر زیبایی‎های چشم‎نواز استالاگمیت‎ها(چکیده‎ها)، استالاگتیت‎ها(چکنده‎ها) و آب‎چال‎ها، مکان مناسبی برای پناهگاه برخی جانوران و هم‎چنین انسان بوده است. راه دسترسی غار به جهت قرار گرفتن دهانه آن بر دیواره‎ای صخره‎ای و مشرف بودن به دره‎ای عمیق، با دشواری همراه است و برای ورود به آن نیاز به امکانات فنی کوهنوردی است. ارتفاع آن از سطح دریا حدود یک‎هزار و 450 متر و طول آن حدود 730 متر است. مساحت فضای داخلی غار نزدیک به چهار هزار و 300 مترمربع است که از چهار تالار نسبتاً رفیع مرتبط به هم که به وسیله راهروها و دهلیزها به یکدیگر راه می‎یابند تشکیل شده است. طول بزرگترین تالار آن که تالار سوم است حدود 130 متر و ارتفاع آن بیش از 20 متر است. در تالارهای غار، چکنده و چکیده‎هایی به چشم می‎خورد که هم‎چون شرابه‎های یک آبشار سنگی و یا پرده‎هایی چین‎خورده، درختان سرو، لاله واژگون و ده‎ها منظره زیبای دیگر چشمان هر بیننده‎ای را مجذوب خود می‎کنند. تاکنون درباره کشف غار و اشیاء منسوب به آن روایت‎های بسیاری گفته شده است. خاطرات آن مرد شکارچی که نخستین بار در پی شکاری زخمی به این غار رازآمیز راه یافته بود طلسم دست یافتن به آن را شکست. در پاییز 1368 شمسی با کشف چند تکه از اشیای نقره‎ای و یک ماسک طلایی کوچکتر از صورت واقعی انسان که از چند قاچاقچی به دست آمده بود، دستبرد به این غار وسعت گرفت. و این آغازی بود از یک سرقت بزرگ میراث فرهنگی که سال‎های بعد، مجموعه اشیاء نقره‎ای منسوب به کلماکره بار دیگر توجه پژوهشگران، مجموعه‎داران و متولیان موزه‎های بزرگ دنیا را به شکوه هنر ایران و لرستان جلب کرد. در پی بررسی‎های مقدماتی کارشناسان و انجام دو فصل کاوش باستان شناسی در سال‎های 72-1371 شمسی تا حدودی پیشینه سکونت در غار مشخص شده و با توجه به تنوع سفالینه‎های به دست آمده، آن را مربوط به دوره ایلام نو و برخی نیز آن را به اواخر هخامنشیان نسبت داده‎اند. استنساخ کتیبه‎های حک شده بر روی برخی از اشیاء نقره‎ای، این گنجینه بزرگ را مربوط به دوره ایلام نو و شاهان ساماتی(ساماتوره، سکوتوره) دانسته که احتمالاً قلمرو فرمانروایی آن‎ها در جنوب لرستان بوده است. اشیاء به دست آمده شامل ریتون‎ها با پایه پیکرهای حیوانی شیر، گاو و بز، ساغر با نقوش برجسته حیوانی و گیاهی، مشربه‎های آبریزدار مزین به سر گاو، کاسه، سینی با نقوش برآمده و فرورفته گل لوتوس، پیکرک‎های جانوران شکاری در حال شکار(شیر و آهو، عقاب و خرگوش)، گردنبندهای طلایی با سر شیر، دستبند با سر کل و بز، نقاب طلایی، روکش احتمالاً تیردان با نقوش حیوان افسانه‎ای بالدار و دیگر ظروف متفرقه است. شیوه ساخت این اشیاء اغلب به روش چکش‎کاری و ریخته‎گری بوده که قطعات آن‎ها با استفاده از ورق‎کاری، درزگیری، لحیم‎کاری و میخ‎پرچ به یکدیگر متصل شده‎اند. برای تزیین و زیبایی اشیاء از روش‎های قلم‎کاری، کنده‎کاری، طلاکوب و نصب سنگ‎های قیمتی و شیشه‎ای تراش خورده استفاده شده است. هرچند که مطالعات آسیب‎شناسی اشیاء نقره‎ای منسوب به غار تاحدودی احتمال اصالت اشیاء را به غار کلماکره نزدیک به یقین دانسته، اما هنوز بسیاری از ناگفته‎های آن در هاله‎ای از رمز و راز باقی مانده است.