چه کنیم تا زورگیرها سراغ مان نیایند؟

عصرایران: تا چند سال پیش ، این توصیه ، بسیار شنیده می شد: اگر پول یا اشیاء گرانقیمتی دارید، در ساعات و مکان های "خلوت" تردد نکنید زیرا ممکن است زورگیرها به شما حمله کنند و کسی به دادتان نرسد. اینک اما ، آن قید "زمان و مکان" ، از این توصیه حذف شده است چون دور از ذهن نیست که شما در مرکز شهر ، مورد حمله اراذل و اوباش قرار گیرید و کیف و جیب تان را خالی کنند و مردم ، حداکثر کاری که کنند ، تصویربرداری از صحنه ای باشد که شما نقش اولش را بازی می کنید! این که چرا وضعیت بدینجا رسیده که حتی در روز روشن و در شلوغ ترین معابر هم امکان وقوع زورگیری وجود دارد و چرا سارقان بدین حد از جرأت رسیده اند ، که از زمان ها و مکان های خلوت به شلوغ ترین جاها و ساعات برسند ، مساله ای است که هر کس ،به فراخور اطلاعات و تجربیاتش ، علل آن را می داند و موضوع این بحث نیست. درست است که مشکلات اقتصادی و مدیریتی و کم رنگ شدن اخلاقیات و برخی ضعف ها در دستگاه های مختلف ریشه های این حوادث هستند ولی اولاً اصلاح این امور ، از صفر تاصدش در اختیار هیچ کدام از ما نیست و ثانیاً زمان زیادی طول می کشد تا در فرض وجود عزم و برنامه برای اصلاح ، امور مذکور بسامان شوند. بنابراین ، در کنار این که هر کدام از ما به فراخور جایگاهی که داریم موظف به گام برداشتن در مسیر اصلاح هستیم ، چاره ای نداریم جز این که فکری به حال خود و اطرافیانمان هم بکنیم تا قربانی بعدی زورگیری ، نباشیم. در علم "جرم شناسی" - که متأسفانه در ایران جدی گرفته نمی شوند - یکی از مواردی که در شناخت پدیده جرم مورد توجه جدی است ، رفتار "بزه دیده" است (بزه دیده کسی است که قربانی جرم می شود). به عنوان یک مثال ساده ، استادن این رشته ، فردی را مثال می زنند که با یک پلاستیک شفاف که پر از پول است در خیابان تردد می کند یا راننده ای که در یک معبر ناامن ، خودروی خود را در حالی که روشن است ، ترک می کند و نظایر این ها ؛ جرم شناسی می گوید که اگر کسی پول نفر اول را برباید یا خودروی نفر دوم را سرقت کند ، هر دو بزه دیده ، در وقوع جرم ، نقش دارند زیرا اگر نفر اول ، پول های خود را نمایش نمی داد و نفر دوم خودروی خود را خاموش و قفل می کرد ، وقوع جرم چنین تسهیل نمی شد. البته این بدان معنا نیست که بزه دیدگان مجازات می شوند یا از گناه سارقان ، ذره ای کم می شود بلکه بحث بر سر این است که "افراد می توانند با مراقبت هایی ، لااقل خود را از بزه بزهکاران مصون دارند بی آن که بتوانند ریشه های جرم را بخشکانند." در بحث زورگیری هم ، با توجه به واقعیت های تلخ موجود ، می توان با رعایت نکاتی ساده ، خود را از معرض این قبیل مسائل تا حد زیادی مصون داشت: زورگیرها ، معمولاً افراد را شناسایی می کنند و بی گدار به آب نمی زنند ؛ یکی از راه های اصلی شان این است که در بانک ها پرسه بزنند و کسانی که با مبالغ قابل توجه از بانک خارج می شوند را مورد حمله قرار دهند. یا در بازارهایی مانند طلا و جواهر ، افرادی که مبادرت به خرید کرده اند را تعقیب کنند و در فرصت مناسب کارشان را انجام دهند. بنابراین ، تا جایی که ممکن است ، باید عملیات بانکی را از طریق بانکداری الکترونیک یا روش هایی مانند چک رمزدار و انتقال وجه بین بانکی (شبا) و ... انجام داد. در مواقع ضروری نیز که چاره ای جز حمل پول زیاد یا طلا و اشیاء گرانبها نیست ، توصیه می شود این کار با همراهی چند نفر صورت گیرد و افراد ، اولاً هر کدام بخشی از آن را حمل کنند ، ثانیاً به شدت مراقب اطراف باشند و ثالثاً تا حد ممکن از خودروی شخصی با درها و شیشه های بسته استفاده نمایند. کیف های گرانقیمت نیز که در دست اشخاص هستند ، توجه سارقان را به خود جلب می کنند ، اگر از این کیف ها دارید ، در مکان هایی که احتمال حضور کیف قاپ ها را می دهید تردد نکنید یا درون آنها اشیاء گرانقیمت نگذارید. در داخل خودرویی که شیشه هایش پایین است ، موبایل یا کیف تان خود را روی داشبورد یا روی صندلی کنارتان ، یا روی پایتان نگذارید. بسیار اتفاق افتاده که در پشت چراغ قرمزها یا در ترافیک ها ، موتورسوارها اقدام به ربایش این اقلام از درون خودروها کرده اند. تا حد انمکان شیشه ها را بالا بکشید. هنگام رانندگی ، حتماً درهای خودروهایتان را قفل کنید. ممکن است برخی سارقان ، هنگامی که پشت چراغ قرمز خلوتی ایستاه اید ، به خودروی شما حمله نمایند ، در را باز کنند و با چاقو یا اسلحه شما را مجبور به پیاده شدن کنند ؛ ولی اگر درهای ماشین قفل باشد ، لااقل فرصت فرار دارید. بسیار اتفاق افتاده است که فردی برای چند دقیقه محدود ، مثلاً برای خرید از یک سوپر مارکت یا دکه روزنامه فروشی ، خودروی خود را ترک کرده و در همان لحظات ، خودروی او سرقت شده است. بنابراین ، برای زمان های کوتاه نیز از قفل فرمان استفاده کنید ؛ باز و بسته کردن قفل ، یک دقیقه بیشتر طول نمی کشد. یادتان باشد دزدها برای بردن خودرو ، به زمان زیادی نیاز ندارند و بسیاری از آنها ، می توانند در کمتر از یک دقیقه ، هم در خودرو را باز کنند و هم با روشن کردن خودرو ، از محل بگریزند. یکی از مواقعی که ممکن است مورد حمله کیف قاپ ها قرار بگیرید ، زمانی است که با یک کیف یا پلاستیک خرید ، از عرض خیابان می گذرید ، در این مواقع ، احتیاط بیشتری کنید. این را هم حتما می دانید که بهتر است کیف تان را در دستی بگیرید که به سمت دیوار است. پول ، مدارک و اشیاء گرانبهایتان را در کیف تان نگذارید و آنها را در جیب تان بگذارید. خانم ها به این توصیه توجه بیشتری کنند. دزدان به کیف قاپی از خانم ها علاقه بیشتری دارند چون اکثر آنها کیف به دست هستند و داخل کیف هایشان هم معمولاً پول و موبایل و گاه طلا و جواهر است و در عین حال ، آسیب پذیرتر هم هستند. خانم ها از نمایش زیور آلات شان خودداری کنند زیرا کشیدن یک گردن بند یا گوشواره از گردن و گوش زنان ، برای سارقان بی رحم ، کار سختی نیست ولو آن که به مجروح شدن قربانی یا حتی مرگش بینجامد. حتی موردی بوده که سارقان موتور سوار ، در ترافیک خیابان ، گردنبند یک راننده مرد را کشیده و کنده و برده اند. اگر چند عابرکارت بانکی دارید ، همه آنها را با خود بیرون نبرید (مگر به حکم ضرورت) زیرا برخی سارقان ، در جاهای خلوت و در اطراف دستگاه های خودپرداز ، افراد را مجبور می کنند که از هر کارتی که همراهشان هست ، 200 هزار تومان بگیرند و به آنها بدهند. امکان وقوع این این اتفاق از دقایقی قبل از ساعت 24 بیشتر است زیرا با پایان روز و گذر از ساعت 24 ، می توان مجدداً 200 هزار تومان دیگر دریافت کرد؛ این یعنی دریافت 400 هزار تومان از هر کارت در صورت داشتن موجودی. مسافران ، به ویژه در حوالی ترمینال ها و ایستگاه های قطار ، هدف بالقوه ای برای سارقان هستند ؛ در سفر بیشتر مراقب باشید. ممکن است شهری که شما در آن زندگی می کنید ، بسیار امن باشد ولی وقتی به شهرهای بزرگتری مانند تهران سفر می کنید ، حال و هوای شهرتان را از ذهن تان بیرون کنید و بیشتر مراقب باشید. همه پول هایتان را در یک جیب یا یک کیف نگذارید. اگر این کارها را انجام دهید و حداقلِ پول ، مدارک و اشیاء گرانبها را همراه داشته باشید ، در هنگام مواجهه با زورگیرها ، انگیزه کمتری برای مقابله با آنها که به احتمال قوی منجر به ضرب و جرح شما می شود خواهید داشت. البته جلوگیری از زمینه های ایجاد سرقت و زورگیری ، وظیفه عام همه و وظیفه خاص نهادهای حکومتی است و برخورد با مجرمان هم کارویژه پلیس است ولی تا رسیدن به شرایط مطلوب ، عقل می گوید که به حکم "کس نخارد پشت من جز ناخن انگشت من" لااقل مواظب خودمان باشیم تا تیتر صفحات حوادث نشویم.