پیگیری یک وعده/ چرا افزایش وام مسکن دولت بی‌فایده است؟

گروه جامعه سایت فردا: قصه مسکن، قصه پرغصه‌ای است، اگر چه حالا که زمان رکورد در بازار اجاره بها و خرید است و بحث بیش از آنکه بر سر بدخانمانی جامعه ایرانی باشد بر سر تورم عجیب بازار شب عید و سفره خالی هفت‌سین است اما باز هم ماین موارد چیزی از غم قصه مسکن کم نمی‌کند که بر اساس آمارها بیشترین خرج خانوارهای ایرانی را مسکن می‌بلعد، ماجرا اما این است که وعده اصلی دولت به شهروندان سامان دادن به این وضعیت بوده اما طی این سالها این وضعیت تنها به بدتر شدن انجامیده است، همین دیروز دوباره سید ابراهیم رئیسی وعده ساخت 4 میلیون مسکن را دوباره تکرار کرد و همچنان بر سر این موضع ایستاد که ساخت مسکن وظیفه دولت است. اگرچه این اظهارنظر تناقض آشکاری با گفته‌های چند ماه پیش معاون اول خود داشت که گفته بود ساخت مسکن وظیفه دولت نیست اما رئیسی انگار همچنان تصمیماتی برای سامان دادن به این وضعیت دارد! یکی از این وعده‌ها «وام مسکن» است! وامی که حالا مشخص شده است تنها کفاف خرید 7 متر خانه را می‌دهد!

تسهیلات یا کمک هزینه!

اطلاق واژه تسهیلات به رقمی که دولت به آن وام می‌گوید بیشتر تنزل معنایی کلمه «تسهیلات» است و بیشتر از آنکه وام باشد «کمک هزینه» است. وام خرید مسکن تنها کفاف خرید ۷ متر آپارتمان را می‌دهد و با توجه به روند صعودی قیمت‌ها دیگر نمی‌توان به این تسهیلات وام خرید گفت و می‌توان عنوان کمک‌هزینه خرید مسکن را به آن اطلاق کرد، البته رایزنی‌ها برای افزایش میزان این تسهیلات شکل گرفته که باید منتظر نتیجه آن ماند. سقف وام ارائه شده برای خرید مسکن زوجین جوان در پایتخت ۴۰۰میلیون تومان است و با در نظر گرفتن ۸۰ میلیون وام جعاله به منظور تعمیرات در مجموع ۴۸۰ میلیون وام برای خرید مسکن ارائه می‌شود، البته باید عنوان کرد دریافت این وام نیاز به خرید حدود ۱۱۰ تا ۱۳۰ میلیون اوراق است و به عبارتی دیگر با کم کردن هزینه اوراق در نهایت زوجین حدود ۳۵۰ تا ۳۶۰ میلیون تومان را دریافت خواهند کرد. با توجه به این‌که میانگین قیمت مسکن در تهران حدود متری ۵۰ میلیون تومان است، این وام در نهایت کفاف خرید ۷ متر خانه را می‌دهد. میزان این تسهیلات برای افراد مجرد حدود ۲۸۰ میلیون تومان است که با احتساب خرید اوراق قرضه، قدرت خرید مسکن مجردها کمتر از ۴ متر خواهد بود.

وام‌های بالا و خانه‌های کم

وام‌های دیگری هم در این میان وجود دارد، مانند «وام مسکن یکم زوجین»؛ مبلغ این وام ۱۶۰میلیون تومان و بازپرداختی ۱۲ساله دارد؛ سود آن نیز ۸درصد تعیین شده است. با این میزان وام می‌توان در تهران با توجه به متوسط قیمت ۵۰میلیون تومانی فقط ۳.۵متر خانه خرید. یا « وام مسکن جوانان» که این وام نیز دو میلیارد تومان تعیین شده اما شرایط سپرده‌گذاری آن چند سال طول می‌کشد و برای متقاضی به‌صرفه نیست. نرخ بهره این وام نیز ۹‌درصد و بازپرداختی ۱۵ساله دارد. با این وام نیز می‌توان ۴۶ متر خانه در تهران خرید اما این قدرت خرید ممکن است تا زمان دریافت وام کاهش زیادی داشته باشد، چرا که در ابتدا اقساط در قالب سپرده‌گذاری پرداخت می‌شوند و سپس این وام پرداخت خواهد شد که با توجه به تورم ملک در ایران دریافت این وام چندان منطقی به نظر نمی‌رسد.

وام‌های مسکن یا با مبلغ کمی ارائه می‌شوند که با آنها حتی یک خانه نقلی هم در شهر تهران نمی‌توان خرید  یا اگر مبلغ بالایی داشته باشند اقساط آن به‌شدت بالا می‌رود که بازپرداخت آن برای همه اقشار میسر نیست. از طرفی دیگر وام‌هایی با مبلغ بالا گاهی اوقات آن‌قدر مراحل دریافت دشواری دارند که متقاضیان از دریافت آن پشیمان می‌شوند، بنابراین این وام‌ها نیز نمی‌توانند محرکی باشند تا وضعیت نابسامان بازار مسکن وضعیتی بهتر پیدا کند.

بسته‌ای که گم شد

 محمود شایان، مدیرعامل وقت بانک مسکن از ارائه پیشنهاد برای افزایش وام در دی و بهمن ماه خبر داده بود، وزیر راه و شهرسازی نیز به‌دنبال رایزنی برای افزایش این تسهیلات بود. مهرداد بذرپاش گفته بود: « با حضور رئیس‌کل جدید بانک مرکزی، امیدواریم همراهی بانک‌ها برای ارائه تسهیلات، بیشتر از قبل صورت بپذیرد. همچنین لازم است از تجربه‌های گذشته در اجرای طرح‌های مسکن مهر و اقدام ملی مسکن بهره ببریم و تلاش کنیم مدل‌های آتی ما خطا‌های گذشته را نداشته باشد.» اگرچه از همان زمان هم به گوش می‌رسید که  بسته جدید بانک مسکن برای افزایش سقف تسهیلات خرید مسکن تهیه شده و به‌زودی و پس از تایید آن از سوی بانک مرکزی رونمایی خواهد شد، با ذکر این نکته که اعلام شد « این رشد سقف به گونه‌ای خواهد بود که تا حدی با تورم همخوانی داشته باشد.» اما پس از گذشت این مدت همچنان خبری از این بسته نیست اما درباره تورم خبرهای به روزی در دسترس است!

وقتی وام هم جواب نمی‌دهد

وعده درباره وضعیت مسکن جوابگو نیست، برخی از کارشناسان این حوزه معتقدند حتی سیاست‌ها هم کارگشا نیستند. یکی از آنها فردین یزدانی است. کارشناس مسکنی که معتقد است: اگر بخواهیم به صورت دقیق و مشخص درخصوص این‌که چه اقداماتی برای بهبود بازار مسکن و بخش تقاضای آن موثر است باید بگویم که هیچ سیاستی نمی‌تواند در کوتاه‌مدت تاثیر مثبتی بر بازار مسکن و بهبود آن داشته باشد، چرا که اگر می‌خواهیم این بخش را از این وضعیت به صورت پایدار رهایی بخشیم باید سیاست‌های پایدار و بلندمدت برای آن اندیشید.

او به فردا می‌گوید «افزایش سقف وام مسکن، شاید بتواند به صورت مسکّن عمل کند در حالی که سیاست رونق تولید مسکن اجاره‌ای و کمک به سرمایه‌گذاری برای ساخت و عرضه مسکن می‌تواند به بهبود وضع بازار مسکن کمک کند، البته باید در کنار تقویت بخش عرضه به تقویت بخش تقاضا نیز توجه شود.» او می‌گوید «  بارها به این موضوع تاکید کرده‌ام که وقتی تورم روزافزون در کشور داریم هر سیاستی برای تقویت بخش تقاضا جواب نخواهد داد، پس بنابراین برای بهبود بازار مسکن ابتدا باید مدیریت کلان کشور اصلاح و سپس تورم روزافزون نیز متوقف شود. گرچه افزایش سقف وام مسکن همواره در بازار مسکن در برخی مواقع موجب رشد قیمت شده است اما به نظر می‌رسد دولت و سیستم بانکی در کنار تقویت بخش عرضه ناگزیر به توجه به بخش تقاضا هستند و باید تسهیلات با نرخ سود پایین‌تر را در سر لوحه کار خود قرار دهند».