بازگشت تاریخ به خانه

شمشیرهای سعدآباد

دو شمشیر فولادی که سال ۷۸ از کاخ موزه ملت در سعدآباد تهران به سرقت رفته بود ،۷ بهمن ۳۸۳) رسما تحویل مقامات ایران شد. شمشیر های مسروقه از کاخ موزه ملت از جمله اشیای متعلق به کلکسیون مادر پهلوی دوم محسوب می شوند .یکی از این شمشیر ها متعلق به دوره قاجار بوده و دیگری با تزئینات سنگ های برلیان و یاقوت متعلق سیمون بولیوار ــ رهبر انقلاب بولیوی ــ است.این شمشیر ها سال 81 در باکو پیدا شد.این اشیا بر اساس مفاد کنوانسیون 1970 یونسکو به ایران بازگردانده می شوند.

سنگ قبر 900 ساله  

سنگ قبری 900 ساله که سال 80،از کشور ربوده شده بود. پس از آن دفتر حقوقی سازمان میراث فرهنگی اقدام برای یافتن این شی تاریخی را آغاز کرد تا اینکه سرانجام در انگلستان پیدا شد. پلیس بین الملل با مشاهده مستنداتی که از ایران دریافت کرده بود، اعلام کرد مالک اصلی این اثر ایران است و خروج آن به شکل غیرقانونی صورت گرفته است .

این سنگ قبر به اندازه 65×81 در محراب تابستانی مجد ابرند آباد نصب شده بود. بر روی این سنگ قبر سه حاشیه با خط کوفی و ثلث با آیاتی از سوره های فصلت، آل عمران و توبه نقش بسته است. همچنین بر پیشانی این سنگ کلمه «لما اله الما الله محمد رسول الله» نوشته شده بود که متن آن تاریخ 533 هجری قمری را نشان می دهد.

این سنگ قبر در 25 بهمن ماه 1380 از محراب قسمت تابستانی مسجد ابرند آباد یزد دزدیده شد. مسجد ابرند آباد که در ابتدای شهر یزد قرار دارد سال 1387 در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده است. این مسجد بر اساس مستندات تاریخی در دوره های مختلف دستخوش تغییرات فراوانی شده است. دو طرف محراب صحن تابستانی دارای کاشی های آبی رنگ قرن 9 هجری است. سقف بالای هر قسمت محراب مقرنس کاری است و داخل مقرنس ها با کاشی های قرن 9 هجری پوشیده شده است. در ورودی صحن مسجد نیز با کاشیکاری های آبی و سیاه تزیین شده است.سرانجام این شی سال 83 به کشور بازگشت.

۱۱۸ شئ تاریخی سنگی و صابونی

۱۱۸ شئ تاریخی سنگی و صابونی در سال ۸۳ که به صورت غیرقانونی از ایران خارج شده بود، از گالری برکت لندن به ایران برگشت داده شد. این آثار را به عنوان هنر آسیایی می‌شناختند اما این آثار با مطالعاتی که در حوزه میراث جیرفت انجام شده و با استناد از مدارک علمی سازمان میراث فرهنگی توانست ثابت کند که این هنر متعلق به ایران است به همین دلیل بخش دیگری از این مجموعه در سال ۹۰ به ایران آمد.

اشیا تاریخی جیرفت

خرداد 84 اعلام شد گالری انگلیسی برکت از بازپس دادن اشیا تاریخی جیرفت که پیش از این به انگلستان قاچاق شده بود، خودداری کرده است. با قاچاق اشیا تاریخی جیرفت به انگلستان ، سه پرونده در مراجع حقوقی لندن توسط ایران مطرح شد که به دنبال پی‌گیری‌های بخش حقوقی سازمان میراث فرهنگی و گردشگری و صدور رای به نفع ایران از سوی مراجع حقوقی لندن، اسفند سال 83، دو محموله که شامل 30 قطعه از آثار تاریخی - فرهنگی ، از گمرک فرودگاه این شهر ترخیص و به سفارت ایرن تحویل داده شد که در موزه ملی به نمایش گذاشته شد.

اما یک محموله دیگر از اشیا جیرفت که قرار بود از طریق سایت اینترنتی برکت (گالری برکت) در معرض حراج و فروش قرار گیرند در دادگاه بدوی لندن مطرح شد تا با ارایه رای نهایی ،این آثار به کشور بازگردانده شود. این محموله یک عدد کاسه مکشوفه از جیرفت است که قرار بود حراجی «ساتبی» لندن به فروش گذاشته شود.اما به دلیل خودداری این گالری از استرداد آثار ایرانی، شکایت سازمان در دادگاه بدوی لندن ثبت شد و سرانجام با تحقیقات و پیگیری ایران این اثر هم به کشور بازگشت.این اشیا در حفاری‌های غیرمجاز توسط شبکه‌های پنهان در جیرفت، جندی‌شاپور و محوطه باستانی لرستان پیدا شده بودند .

بازگشت شمشیر صفوی و سکه های ساسانی

سال 85 سازمان میراث فرهنگی توانست از طریق دیپلماسی شمشیر دوره صفوی و سکه های ساسانی که به صورت غیرقانونی خارج و به کشور امارات منتقل شده بود را به کشور باز گرداند.

آثار تاریخی مفرغ لرستان

آثار تاریخی مفرغ لرستان سال ۸۶ از امارات برگشت داده شد که شامل ۱۵ اثر است . این آثار آنقدر با اهمیت است که باستان شناسان معتقدند می توان با کمک آنها در کنار هم اطلاعات تاریخی این منطقه میراثی را تکمیل تر کرد.

ریتون سفالی

ابتدای سال 86، یک ریتون سفالی متعلق به هزاره اول قبل از میلاد از داخل یک کامیون در مرز رومانی و بلغارستان از سوی پلیس رومانی کشف و ضبط شد و بر طبق گزارشها راننده این کامیون تبعه ایرانی بوده و وسایل یک دیپلمات آلمانی را حمل می کرده است.

این ریتون سفالی که به وسیله حفاری‌های غیر مجاز در شمال کشور کشف شده بود به صورت غیر قانونی از کشور خارج شد، خوشبختانه با اقدامات سازمان میراث فرهنگی و بر طبق کنوانسیون سنای بین‌المللی سال 1970 و 1995 که کشور ایران و رومانی به آن پیوستند، این شی تحویل داده شد. در این کنوانسیون آمده که اگر اموال فرهنگی تاریخی به صورت غیر قانونی از کشور خارج شود طرفین متعهد می‌شود که اقدامات مربوط به استرداد اموال تاریخی فرهنگی به کشور مقصد را آسان کنند.

بازگشت 100 شی تاریخی از ایتالیا

بهمن سال 86 حدود 100 شی تاریخی در کشور ایتالیا به وسیله پلیس کشف و ضبط شد که منشا ایرانی بودن این اشیا برای پلیس ایتالیا مشخص شد. همان زمان سازمان میراث فرهنگی اقدامات خود را برای استرداد اشیا انجام داد این اشیا به صورت غیر قانونی از کشور خارج شده بود و دارنده این صد شی نتوانسته مدرکی مبنی بر مالکیت آنها ارائه دهد.

این اشیای نفیس شامل سرنیزه، سفال، کاسه و بشقاب است و متعلق به دوره هخامنشی، ایلامی و سلجوقی بود.سرانجام این اشیا از کشور ایتالیا به وزارت امور خارجه در ایران فرستاده شد. هرچند که بعدا محمدرضا مهراندیش، مدیر موزه ملی ایران اعلام کرد از این 100 شی، 41 اثر دیگر تاریخی شامل کاسه، بشقاب و سکه‌های تاریخی به ایران بازگشته است.

گل نبشته های تخت جمشید

گل نبشته های تخت جمشید باشد، آثاری هستند که در طول سال های 1313ـ1312 در جریان کاوش های باستان شناسی موسسه شرق شناسی دانشگاه شیکاگو به سرپرستی ارنست هرتسفلد، باستان شناس فقید آلمانی کشف شدند.

گل نبشته ها که تعدادشان به حدود 30 هزار قطعه می رسد، با موافقت دولت وقت و به منظور انجام مطالعات بلندمدت، به موسسه شرق شناسی انتقال یافت، این الواح که گل نبشته های عصر هخامنشی با خطوط میخی و عیلامی بود به خوانده شدن توسط خط شناسان و کارشناسان مؤسسه شرق شناسی شیکاگو نیاز داشت.30 هزار گل نبشته که بسیاری از آنها قطعه های ریز خرد شده بودند در آبان سال 1314 یعنی دو سال بعد از کشف آنها به طور موقت به بنگاه شرقی امانت داده شد و در 50 صندوق به آمریکا حمل شد.

چند سال بعد هم با خاکبرداری ساختمان های خشتی خزانه در جنوب شرق تخت جمشید، تعداد 750 عدد لوح گلی نوشته کشف شد که از این تعداد 46 عدد به عنوان سهم هیات علمی آمریکایی به شیکاگو انتقال یافت.اما بازگرداندن بخشی از این الواح تاکنون در سه مرحله انجام شده است. نخستین بار سال 1327 (1948میلادی) تعداد 179 لوح گلی توسط پروفسور جورج کامرون و دومین آن سال 1330 (1951میلادی) در سه صندوق حاوی حدود 35500 قطعه ریز و شکسته شده به ایران باز پس فرستاده شدند.

در سومین مرحله در بهار 1383 (2004میلادی)، تعداد 300 گل نبشته دیگر از متن های ترجمه شده با روی تخت جمشید از سوی دانشگاه شیکاگو توسط دکتر گیل استاین، مدیر موسسه شرق شناسی دانشگاه شیکاگو و همچنین دفتر حقوقی سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری به ایران بازگردانده شد.

کاشی هایی مقبره سلطان احمد

کاشی هایی متعلق به مقبره سلطان احمد در شهرستان آمل بود. این کاشی ها در زمانی که کسی داخل مقبره تردد نداشته، از بنا جدا و دزدیده شده بود. پلیس اینترپل انگلستان اطلاع داد که تعدادی کاشی در یک حراجی به فروش می رسد که احتمالا ایرانی است. آنها از سازمان میراث فرهنگی مدارک ایرانی بودن این کاشی ها را خواستند. اداره کل موزه ها نیز این مالکیت را اثبات کرد و در نهایت سال 88 به ایران برگشت داده شد.

نمایش منشوری برای 4 ماه

شهریور 89 پس از مدتها انتظار و با پیگیری‌های مستمر سازمان میراث فرهنگی، سرانجام، منشور حقوق بشر کوروش، با تدابیر امنیتی ویژه همراه با هیاتی به سرپرستی جان کرتیس، مدیر بخش خاور میانه موزه بریتانیا از فرودگاه امام خمینی به موزه ملی ایران منتقل شد. البته این منشور به مدت چهار ماه در ایران باقی ماند.

جام نقره ای شیردال قلابی یا نبود

محمد علی نجفی، معاون رییس جمهور و رییس سازمان میراث فرهنگی و گردشگری سال 92 در سفری که همراه با رییس جمهور به نیویورک داشت جام نقره ای شیردال را به کشور باز گرداند که هنوز هم برخی کارشناسان و باستان شناسان معتقدند تقلبی بوده است.

طبق اعلام رسانه های غربی یک اثر باستانی متعلق به قرن 7 پیش از میلاد از یک قاچاقچی توسط گمرک آمریکا در٢003 مصادره شده بود.این جام که یک شی تشریفاتی در مراسم باستانی قرن 7 پیش ازمیلاد و دوران مادها بوده به شکل شیر بالدار است و در تمام یک دهه گذشته در موزه‎های آمریکا نگاهداری می‎شد و مقامات ایالات متحده ازجمله "جیمز مک اندرو" متخصص ارشد و مسوول اموال فرهنگی اداره مهاجرت و گمرگ آمریکا در سال 2010 در روزنامه نیویورک تایمز اعلام کرد تا زمانی که روابط میان ایران و بریتانیا عادی نشود، نمی‎توانند این اثر را به ایران بازگردانند.

سرانجام با سفر رئیس جمهور و هیات آمریکایی این جام به باستانی که در محافل هنری به عنوان یک ریتون شناخته می شود، به ایران بازگردانده شد تا نمادی از حسن نیت آمریکا به ایران باشد. پس از مدتی اعلام شد که این جام تقلبی است و هنوز این موضوع مشخص نشده است.