احتمالات پشت پرده انفجار دیروز منبج از دید عطوان

خبرگزاری تسنیم: کشته شدن ۵ نظامی آمریکایی در منبج، احتمالات متعددی را در خصوص عوامل پشت پرده انفجار دیروز و تاثیر آن بر تسریع یا توقف خروج نیرو‌های آمریکایی از شمال سوریه ایجاد کرده است.

به گزارش روزنامه الکترونیکی رای الیوم، عبدالباری عطوان تحلیلگر مسائل راهبردی منطقه در مقاله‌ای به بررسی انفجار صورت گرفته در شهر منبج سوریه و کشته شدن ۵ نظامی آمریکایی در جریان این انفجار پرداخته و می‌نویسد: انفجار انتحاری که یک رستوران مربوط به نیرو‌های آمریکایی در مرکز شهر منبج واقع در شمال سوریه را هدف قرار داد، به کشته شدن ۵ نظامی آمریکایی و ۱۱ نفر از نیرو‌های دموکراتیک سوریه و تعدادی از غیرنظامیان منتهی شد. این انفجار احتمالا می‌تواند هشداری دو جانبه برای آمریکا و ترکیه باشد، مبنی بر اینکه منطقه امنی که رجب طیب اردوغان رئیس جمهور ترکیه تلاش داشت به عمق ۲۰ مایل در طول مرز‌های سوریه و ترکیه ایجاد کند، کاملا امن نیست و شاید این انفجار که گروه تروریستی داعش مسئولیت آن را برعهده گرفته، اولین نوع از این اقدامات باشد.

نظریه‌هایی که از وجود توطئه‌ای در پس پرده این انفجار سخن می‌گویند، زیاد است. تردید‌هایی در خصوص مسئولیت گروه تروریستی داعش در این زمینه وجود دارد که به بررسی آن‌ها می‌پردازیم:

اول: اینکه گروه تروریستی داعش از حدود دو سال پیش هیچ حمله‌ای را ضد اهداف آمریکایی انجام نداده است. این در حالی است که آمریکا نقش قابل توجهی در روند مبارزه با داعش بر عهده داشته است. علاوه بر اینکه نیروی هوایی آمریکا نیز در موشک باران مواضع داعش حضور داشته و حمایت‌های نظامی و تسلیحاتی گسترده آمریکا نیز همواره برای نیرو‌های دموکراتیک سوریه به عنوان جریان مبارزه کننده با داعش گسیل شده و این موضوع باعث شد آن‌ها بتوانند شهر الرقه پایتخت داعش را از دست این گروه خارج کرده و بیشتر مناطق تحت سلطه این گروه تروریستی را در اختیار خود بگیرند.

دوم: طرف‌های متعددی در داخل آمریکا مخالف تصمیم دونالد ترامپ رئیس جمهور این کشور مبنی بر عقب‌نشینی تمام نیرو‌های آمریکایی از سوریه (۲۲۰۰ نفر) و رها کردن متحدان کرد هستند. از جمله این افراد جیمز ماتیس وزیر جنگ سابق آمریکا بود که در اعتراض به این اقدام استعفا کرد. شاید بتوان گفت: سرویس‌های امنیتی آمریکا می‌توانند پشت پرده این انفجار باشند.

سوم: نیرو‌های دموکراتیک سوریه و دیگر جریان‌های کرد به شدت با عقب نشینی آمریکا از سوریه مخالفند؛ لذا بعید نیست که برخی از این جریان‌ها به صورت مستقیم یا غیر مستقیم پشت پرده این انفجار باشند. به ویژه که شهر منبج از دو سال پیش تاکنون تحت کنترل نیرو‌های کرد قرار داشته و نیرو‌های آمریکایی که همواره اقدام به گشت‌زنی‌های مشترک در این شهر می‌کنند، با هیچ حمله‌ای مواجه نشده بودند.

چهارم: دولت سوریه به شدت با حضور نیرو‌های آمریکایی در شمال سوریه و همچنین ایجاد منطقه امن در مرز‌های شمالی خود تحت نظر ترکیه مخالف است و حضور ترکیه در این مناطق را تجاوزی ضد تمامیت ارضی خود به شمار می‌آورد. روسیه نیز در این موارد با سوریه متحد است و معتقد است که مناطق شمالی سوریه باید تحت کنترل ارتش عربی این کشور قرار بگیرد. شاید بتوان گفت که این انفجار می‌تواند واکنشی نسبت به نادیده گرفتن این مطالبات باشد.

عطوان در ادامه مقاله خود با ابراز تردید در خصوص اینکه گروه تروریستی داعش در پشت پرده این انفجار باشد، نوشت که اگر بیانیه داعش در این خصوص درست باشد، این بدان معنی است که ترامپ در از بین بردن داعش شکست خورده است.

وی با پذیرش فرض درست بودن مسئولیت داعش در انجام این انفجار نیز دو احتمال را مطرح کرده است:

اول اینکه داعش بر روی ویرانه‌های جریان‌های سابق خود اقدام به رشد و توسعه نیروی انسانی خود کرده و تلاش دارد طرح جایگزینی برای خیزش خود انتخاب کند و به همین علت مسئولیت این حمله تروریستی را بر عهده گرفته و آن را واکنشی انتقام جویانه به آمریکایی‌ها معرفی کرده است.

احتمال دوم این است که داعش با یک جریان منطقه‌ای ضد موجودیت آمریکا در سوریه و حتی عراق ائتلاف کرده باشد.

وی در ادامه توضیح می‌دهد که نمی‌توان هیچ یک از احتمالات سابق را ترجیح داد، اما چیزی که امکان پیش‌بینی آن وجود دارد، این است که طرح مشترک آمریکا و ترکیه برای ایجاد منطقه امن در شمال سوریه احتمالاً به کمینگاهی برای دو طرف و به ویژه ترکیه تبدیل شده و این انفجار نمی‌تواند عقب‌نشینی نیرو‌های آمریکایی را به تاخیر بیندازد، بلکه در این روند تعجیل خواهد شد. ترامپ احتمالاً به اطلاعاتی از سرویس‌های امنیتی خود دست پیدا خواهد کرد که نشان می‌دهد نیرو‌های این کشور در معرض تهدید حملات تروریستی قرار خواهند گرفت و احتمال دارد برای عدم تکرار اتفاقات خونین مشابه و جلوگیری از خسارت‌های انسانی، در روند خروج نیرو‌های خود از سوریه تسریع کند.

در رابطه با این اتفاق هنوز پاسخی نداریم چرا که اوضاع در ابتدای راه است. احتمالاً بازگشت انفجار‌های داعش به ویژه بعد از رها شدن از بار تشکیل دولت در اراضی جغرافیایی مشخص بتواند تحولی جدید در بحران منطقه باشد که نقشه ائتلاف‌ها را تغییر داده و برگه‌ها در منطقه را به هم بزند.

انفجار دیروز با یک خودروی بمب‌گذاری صورت گرفت و گروه تروریستی داعش مسئولیت آن را به عهده گرفت. شهر منبج در شمال استان حلب و در نزدیکی مرزک ترکیه واقع شده است. ساکنین این شهر را کرد‌ها و عرب‌ها تشکیل می‌دهند. این شهر در مرداد سال ۹۵ به دست یگان‌های مدافع خلق (YPG) از اشغال داعش خارج شد.