آینده مبهم آسیای مرکزی در سایه مذاکرات ترامپ و پوتین

با آغاز مذاکرات دونالد ترامپ و ولادیمیر پوتین، آسیای مرکزی در کانون تحولات ژئوپلیتیکی قرار گرفته و با چالش‌ها و فرصت‌های جدیدی برابر قدرت‌های جهانی مواجه است.

به گزارش روز یکشنبه ایرنا از نشریه آسیای مرکزی تایمز، دونالد ترامپ رئیس جمهور آمریکا در یک تماس تلفنی طولانی با ولادیمیر پوتین همتای روسی خود درباره پایان جنگ اوکراین و آغاز مذاکرات صلح به توافق اولیه رسیده است. هم‌زمان، تحلیلگران معتقدند که این تغییرات ژئوپلیتیکی می‌تواند پیامدهای عمیقی برای کشورهای آسیای مرکزی داشته باشد.

بر اساس اطلاعات منتشرشده، ترامپ تیمی متشکل از مقام‌های ارشد دولت خود از جمله مارکو روبیو، جان راتکلیف و مایکل والتز را مامور مذاکره با مقام‌های روسیه کرده است. این مذاکرات شامل مواردی همچون آتش‌بس در خط مقدم، ایجاد منطقه غیرنظامی، تعویق ۲۰ ساله عضویت اوکراین در سازمان پیمان آتلانتیک شمالی (ناتو) و ارائه تضمین‌های امنیتی به کی‌یف است و در صورت پذیرش این شرایط توسط مسکو، یک توافق جدید میان غرب و روسیه شکل خواهد گرفت که می‌تواند نقشه ژئوپلیتیکی منطقه را تغییر دهد.

همچنین نشانه‌هایی از تغییر مواضع روسیه و متحدانش از سال ۲۰۲۴ به چشم می‌خورد. قاسم جومارت توقایف رئیس‌جمهور قزاقستان در دیدارهای خود با مقام‌های اروپایی و چینی تاکید کرده است که مسکو از نظر نظامی شکست‌ناپذیر است و ادامه جنگ اوکراین می‌تواند پیامدهای جبران‌ناپذیری برای کل جهان داشته باشد.

وی همچنین خواستار حمایت از راهکارهای صلح‌طلبانه، از جمله پیشنهادات چین و برزیل شده است.

در این میان، دانشگاه نارخوز قزاقستان میزبان نشستی تخصصی با حضور دیپلمات‌ها، تحلیلگران نظامی و اساتید دانشگاه‌های مختلف از جمله دانشگاه جورج میسون آمریکا، موسسه مطالعات دفاعی ملی ژاپن و دانشگاه مقصود نریکبایف قزاقستان بود تا پیامدهای احتمالی بازگشت ترامپ به قدرت بر آسیای مرکزی را بررسی کنند.

پروفسور اقبالجون قربایف رئیس مرکز حکمرانی جهانی و منطقه‌ای دانشگاه مقصود نریکبایف در این نشست، ترامپ را فردی عمل‌گرا توصیف کرد که از هر فرصتی برای تامین منافع سیاسی و اقتصادی خود و متحدانش استفاده می‌کند.

وی معتقد است که این رویکرد غیرقابل پیش‌بینی، شرکای واشنگتن را در حالت عدم اطمینان قرار می‌دهد.

از سوی دیگر نیز ارژان عیسی‌بایف معاون موسسه تحقیقات اقتصادی و حقوقی اوراسیا دانشگاه نارخوز هشدار داد که بی‌ثباتی در سیاست‌های ترامپ می‌تواند مانع از حفظ سیاست خارجی چندجانبه کشورهای آسیای مرکزی شود.

اولژاس ژورایف مشاور گروه جهانی بانک جهانی و محقق دکتری در دانشکده سیاست و دولت شار در دانشگاه جورج میسون معتقد است که تشدید تنش‌های آمریکا با روسیه و چین می‌تواند آسیای مرکزی را به سمت مسکو و پکن سوق دهد. با این حال، وی سناریوی دیگری را نیز مطرح می‌کند که در صورت دستیابی به توافق صلح میان روسیه و اوکراین، کرملین ممکن است تمرکز بیشتری بر تحکیم نفوذ خود در آسیای مرکزی داشته باشد و توازع قدرت را بهم بریزد.

همچنین مارک یوچک استاد دانشگاه نارخوز نیز تاکید داشت که دیدگاه کشورهای آسیای مرکزی نسبت به قدرت‌های بزرگ متفاوت است. در حالی که سرمایه‌گذاری‌های چین به عنوان محرک رشد اقتصادی تلقی می‌شود، نگرانی‌هایی درباره وابستگی بیش از حد به پکن وجود دارد. از سوی دیگر، روابط تاریخی و فرهنگی با روسیه همچنان در سیاست‌های منطقه‌ای مؤثر است، هرچند این روابط در کشورهای مختلف با شدت و ضعف همراه است.

براساس این گزارش، نشست دانشگاه نارخوز و تحولات اخیر پیرامون مذاکرات ترامپ و پوتین نشان می‌دهد که آسیای مرکزی در آستانه تغییرات ژئوپلیتیکی قرار دارد. اگر توافق صلح میان روسیه و اوکراین به نتیجه برسد، مسکو ممکن است برای حفظ نفوذ خود در این منطقه تلاش کند. در عین حال، دولت ترامپ با رویکرد تجاری و غیرقابل پیش‌بینی خود می‌تواند معادلات منطقه را پیچیده‌تر کند.

پس سران آسیای مرکزی نیز باید در مواجهه با این تحولات، سیاست‌های خود را با دقت تنظیم کنند تا ضمن حفظ استقلال، از مزایای تعامل با قدرت‌های جهانی بهره‌مند شوند./ایرنا