ترکیه چک تبرئه عربستان را مجانی امضا نمی‌کند

باشگاه خبرنگاران جوان: الاخبار نوشت ترکیه چک تبرئه عربستان را مجانی امضا نمی‌کند و در قبال کمک به خروج ریاض از بحران قتل خاشقجی احتمالا هزینه گزافی طلب کرده است.

پایگاه اینترنتی روزنامه الاخبار چاپ لبنان نوشت در هفته‌های گذشته اخبار مربوط به قتل جمال خاشقجی که در رسانه‌های ترکیه منتشر می‌شد با سکوت مقامات رسمی این کشور همراه بود. نمی‌توان گفت: سخنرانی اردوغان این سکوت را شکست بلکه بیشتر تلاش داشت با بیشترین دستاورد‌ها از این بحران خارج شود.

بنابر این گزارش، این تلاش زحمت کابینه ترامپ را دوبرابر می‌کند. ترامپ موضع رئیس جمهور ترکیه را بسیار بی رحمانه توصیف کرد و در عین حال گفت: روایت عربستان بدترین نوع سرپوش گذاشتن است. آنچه را می‌توان از اظهارنظر‌های وی فهمید این است که او می‌کوشد راه فراری منطقی برای متحد خود یعنی عربستان پیدا کند، اما پرداختن بهایی که ترکیه طلب می‌کند برایش دشوار است.

سخنرانی رجب طیب اردوغان درباره قتل جمال خاشقجی، روزنامه نگار سعودی از حدی که باید برای باز نگه داشتن کانال‌های مذاکره رعایت شود تجاوز نکرد. درست است که اردوغان روایت عربستان را به شدت مورد تردید قرار داد، اما همه این اقدامات در چارچوب تلاش برای افزایش فشار بر ریاض است که هدف نهایی آن، در تنگنا قرار دادن بیش از پیش واشنگتن و وادار کردن ترامپ برای چانه زنی با آنکارا بر سر امتیازی است که در ازای نجات عربستان طلب می‌کند.

به نظر می‌رسد رهبر حزب عدالت و توسعه ترکیه اطمینان دارد که گذر زمان در همه سطوح به نفع اوست در حالی که برای عربستان و آمریکا برعکس است و ترامپ این روز‌ها به شدت به رای اعتماد مجدد به کابینه اش نیاز دارد از این رو در تلاش است برای حالت فرسایشی کنونی راه حلی سریع پیدا کند.

از نخستین روز ناپدید شدن خاشقجی در کنسولگری عربستان در استانبول، آنکارا دودوزه بازی را شروع کرد. از یک سو در رسانه‌ها اخباری را منتشر می‌کرد که عربستان را رسوا کند و خشم جهانی را علیه ریاض تحریک کند و از سوی دیگر به شدت مراقب بود که هیچ اطلاعات رسمی ارائه نکند یا اتهام زنی مستقیم نداشته باشد تا مبادا امکان لاپوشانی را از بین ببرد. این نوع رفتار در سخنرانی دیروز اردوغان در پارلمان تکرار شد. رئیس جمهور ترکیه درباره روایت عربستان که ماهیتی تصادفی و اتفاقی به ماجرا می‌داد ابراز تردید و خاطرنشان کرد ترکیه مستندات قوی دارد مبنی بر این که عملیات قتل از قبل برنامه ریزی شده بود. او همچنین بر لزوم معرفی همه عوامل این حادثه از پایین به بالا تاکید کرد که احتمالا منظور او ولیعهد عربستان بود به ویژه آن که در سخنرانی خود نامی از او نبرد و صرفا از حسن ظن خود به صداقت ملک سلمان سخن گفت.

در ادامه این گزارش آمده است: علاوه بر این‌ها اصرار او برای سوال درباره محل اختفای جسد خاشقجی، عربستان را در برابر چالش پاسخگویی به مشکلی قرار می‌دهد که ریاض سعی کرده بود آن را فیصله دهد. از این رو اعلام کرده بود جسد برای دفن به یک مسئول محلی سپرده شده است. اما آخرین نکته، مطالبه اردوغان برای محاکمه عوامل سعودی جنایت در استانبول است. آنکارا خوب می‌داند که ریاض این پیشنهاد را هرگز نخواهد پذیرفت و قصدش از طرح آن اشاره به تلاش برای کشاندن تحقیقات به سازمان‌های بین المللی است به ویژه آن که سازمان ملل متحد بعد از سخنرانی اردوغان به سرعت اعلام کرد در صورت درخواست ترکیه برای انجام تحقیقات بین المللی، این درخواست را با دقت بررسی و تصمیم مناسب را اتخاذ می‌کند.

سخنرانی اردوغان در مقابل، حاوی اشاراتی بود که هنگام شکل گیری معامله قابل حل و فصل باشد چرا که به نظر می‌رسد رئیس جمهور ترکیه این روند را برای خروج از بحران با بیشترین دستاورد ممکن طولانی می‌کند. او به عنوان مثال اطلاعات مهمی که در پایان، راه را به روی روایت رسمی عربستان ببندد ارائه نکرد بلکه فقط عدد اعلام شده درباره افراد بازداشت شده بعد از حادثه را که ۱۸ تن بودند تایید کرد. درباره کسی که دستور قتل را هم داده است سوال‌های کلی و عمومی مطرح کرد که جواب آن‌ها نیز کلی است. درباره جسد ابهامات گسترده‌ای مطرح کرد که از عربستان فرصت شانه خالی کردن از اره و تکه تکه کردن را نگیرد. بقیه قسمت‌های سخنرانی او نیز هیچ جواب قانع کننده‌ای به ابهامات نمی‌داد.

ترکیه از سویی گفتگو درباره چانه زنی‌ها را غیراخلاقی اعلام می‌کند، اما اخباری که در روزنامه‌های آمریکا منتشر می‌شود حاکی از آن است که ترک‌ها پیشنهادی از عربستان دریافت کرده اند که شامل بسته کمک‌های مالی و سرمایه گذاری و پایان دادن به تحریم قطر است. این اخبار نشان می‌دهد صحبت از چانه زنی وجود دارد، اما سوال این است که میزان بهایی که آنکارا طلب می‌کند چقدر است.

اقدام اردوغان در نیمه باز گذاشتن باب مذاکرات می‌تواند واکنش سعودی‌ها به رئیس جمهور ترکیه را شفاف‌تر کند. رسانه‌های حامی عربستان اعلام کردند موضع رسمی آنکارا باعث آسودگی خیال شد. اظهار نظر کابینه وزرای سعودی به این سخنرانی که وعده روشن شدن حقیقت و پیگرد مقصران را با آنچه "اقدامات تصحیحی" نامید می‌داد، این طور القا می‌کند که روایت ترکیه، بیانیه اعتراف عربستان را منتفی نکرد و می‌توان در پایان کار همین بیانیه را با انجام تغییراتی به منظور مهار واکنش‌های جهانی به عربستان سعودی ارائه داد.

عربستان در اقدامی شتاب زده برای فراهم کردن راه برون رفت، روز گذشته به متحد آمریکایی خود یادآوری کرد که نگهبان امین منافعش است و واشنگتن بهتر از عربستان را برای پیشتازی در مقابله با طرح‌های ضد ایرانی خود نخواهد یافت. ریاض یک روز قبل هم به واشنگتن اطمینان خاطر داد که قصد اعمال تحریم نفتی برای مصرف کنندگان غربی را ندارد و تلاش خود را برای جبران کسری عرضه نفت بعد از اجرا شدن تحریم‌ها علیه ایران به کار خواهد بست.

این شتاب زدگی عربستان همراه با تلاش دولت ترامپ برای نجات متحد خود و دور کردن خطر از محمد بن سلمان است که حکم گنج را برای ترامپ دارد. اما برای رسیدن به این هدف چندین مانع وجود دارد که از همه مهمتر، خودداری ترکیه از امضای مجانی چک تبرئه است و بهایی که او طلب می‌کند به عربستان محدود نمی‌شود بلکه احتمالا به پرونده‌های بزرگ تری مربوط می‌شود که شاید ترامپ را به انتخاب بین آنکارا و ریاض ناچار کند. ترکیه در زمان انتظار برای تصمیم آمریکا، به تسویه حساب‌های قدیمی خود با عربستان می‌پردازد و از آن لذت می‌برد و اقدامی جدی در مسیر حل بحران انجام نمی‌دهد و در را به روی سوال‌ها، احتمالات و سناریو‌های دراماتیک جدید به روی ریاض می‌گشاید.