کشوری که هم‌زمان با شدت گرفتن تحریم‌های آمریکا ارتباطاتش با ایران را تقویت می‌کند/ایران قصد دارد حجم عظیمی از زیرساخت‌های خط لوله را در سراسر خاورمیانه ایجاد کند/سیاست بی‌طرفی عمان به چالش کشیده شده است

پایگاه خبری تحلیلی فردا:

عمان را به خاطر دیپلماسی صلح محور و تمایلش به بی‌طرفی و میانجی‌گری «سوئیس خاورمیانه» می‌دانند. با اینکه عمان ازنظر جغرافیایی محصور در درگیری‌ها و منازعات سیاسی است اما توانسته به مدت چند دهه خودش را از کشمکش‌های منطقه‌ای دور نگه دارد و حتی در اغلب موارد از این هم فراتر رود و به عنوان میانجی بین همسایگان وارد عمل شود.

مسقط همچنین توانسته رابطه‌ی خوبی را هم با ایران و هم با ایالات‌متحده‌ی آمریکا حفظ کند که چیز کمی نیست. شاه عمانی از وقتی ایران برای سرکوب انقلاب ظفار در دهه‌ی هفتاد میلادی به وی کمک کرد خودش را مدیون ایران می‌داند. در همین حین از طریق پیمان تجارت آزاد، همکاری‌ علیه تروریسم، حق تأسیس پایگاه‌های نظامی آمریکایی و دیگر اقدامات دیپلماتیک عمان توانسته چندین دهه در طرف آمریکایی‌ها هم باقی بماند.

حالا برای اولین بار طی سال‌های گذشته سیاست بی‌طرفی عمان به خاطر فشارهای روزافزون آمریکا و همچنین عربستان سعودی و امارات متحده‌ی عربی بر ایران به چالش کشیده شده است. در مرکز این دو راهی طرح پیشنهادی خط لوله‌ی انتقال گاز طبیعی بین ایران و عمان قرار دارد.

بعد از یک دهه بحث و مذاکره خط لوله‌ی گاز ایران و عمان سال گذشته چراغ سبز گرفت و یک کمیته‌ی مشترک در جولای برای نهایی کردن قرارداد آن شکل گرفت. طبق اعلام شرکت ملی گاز ایران این پروژه‌ی عظیم با هزینه‌ی تقریبی ۱.۲ میلیارد دلار قرار است روزانه ۲۸ میلیون متر مکعب گاز طبیعی ایران را از طریق بندر جنوبی کوه‌مبارک به بندر سوهار در عمان منتقل کند. محل قرارگیری کوه‌مبارک در نزدیکی تنگه‌ی هرمز در دریای عمان آن را مکانی ایدئال برای اجرای پروژه کرده است. روزانه ۳۰ درصد نفت و گاز دریایی جهان از طریق تنگه‌ی هرمز جابجا می‌شود.

گاز پس از رسیدن به عمان یا به منظور صادرات به صورت مایع درمی‌آید یا در عمان ذخیره می‌شود تا جایگزین و جبران‌کننده‌ی ذخایر رو به اتمام کشورهای حاشیه‌ی خلیج شود. با کم شدن ذخایر گاز طبیعی عمان و روبرو شدن با کمبود گاز در کنار دیگر کمبودهای اقتصادی عمان چندین سال است که به دنبال متنوع کردن چشم‌انداز اقتصادی خود است. این خط لوله‌ی گاز با همکاری ایران بخشی از این برنامه‌ها و تلاش‌ها است.

انتظار می‌رود ایران در سال‌های پیش‌رو حجم عظیمی از زیرساخت‌های خط لوله را در سراسر خاورمیانه ایجاد کند یعنی چیزی در حدود ۱۲۶۹۸ کیلومتر خط لوله تا سال ۲۰۲۲. بر اساس اطلاعات گلوبال‌دیتا طرح‌های ایران به تنهایی ۵۰ درصد کل طرح‌های خط لوله‌ی منطقه را تشکیل می‌دهد. از نظر میزان خط لوله‌ی برنامه‌ریزی‌شده بعد از ایران عراق است که قرار است تا سال ۲۰۲۲ ۵۱۰۵ کیلومتر خط لوله‌ی نفت و گاز بکشد با ارزش سرمایه‌گذاری تقریبی ۲۹.۶ میلیارد دلار. بعد از عراق ترکیه سومین کشور خاورمیانه از نظر طرح‌های خطر لوله است با ۲۰۳۰ کیلومتر و با هزینه‌ی تقریبی ۵.۸ میلیارد دلار.

اما به‌زودی همه‌ی این‌ها با شروع تحریم‌های سنگین ایالات‌متحده‌ی علیه نفت ایران به چالش کشیده می‌شود. دولت ترامپ اعلام کرده همه‌ي تحریم‌ها بر نفت، فرآورده‌های نفتی، محصولات پتروشیمی ایران و همه‌ي تراکنش‌های مالی با شرکت ملی نفت ایران از ۵ نوامبر را برمی‌گرداند. تنش‌ها با ایران از زمانی بالا گرفت که ترامپ در کمپین انتخاباتی‌اش تهدید کرد از توافق هسته‌ای زمان اوباما با ایران خارج خواهد شد.

حالا عمان مانند بسیاری از دیگر کشورها که نمی‌خواهند بین دو قدرت اقتصادی و سیاسی ایران و آمریکا یکی را انتخاب کنند در این کشاکش گیر افتاده است. اگر دولت ترامپ طرحش برای تحریم مجدد ایران را ماه آینده به اجرا بگذارد مشکلات اساسی برای پروژه‌ی خط لوله‌ی ایران و عمان به وجود می‌آید. تنگه‌ی هرمز، نقطه‌ای حیاتی در طرح‌ّ‌های خط لوله مدت‌هاست محل نزاع ایران و آمریکا بوده است. در ماه اوت هر دو کشور هم‌زمان مدعی شدند بر مسیر عبور و مرور محموله‌های نفتی و گازی کنترل کامل را دارند و نیروهای آمریکا تهدید کردند که اگر ایران هرگونه نقل و انتقال را مختل کند وارد عمل خواهند شد.

علیرغم پیچیدگی‌های سیاسی و تردیدهای اقتصادی عمان به صورت علنی اعلام کرده که قصد دارد پروژه‌ی خط لوله را پیش ببرد اما شکی نیست که موانع خیلی بیشتری از زمان آغاز مذاکرات روبروی آن‌ّ‌ها است.