عدن؛ چالشی برای بن سلمان و پذیرش تجزیه یمن

سرویس بین‌الملل فردا؛ محمدمحسن فایضی: با آغاز جنگ سعودی علیه یمن و همراهی امارات با ائتلاف عربی در این حمله، همواره شاهد برخی اختلافات میان امارات و عربستان در یمن بوده‌ایم. جریان‌های نزدیک به هر کدام از این دو کشور حاشیه خلیج فارس همراه با اهداف این دو بازیگر از حضور در یمن و سناریو مطلوب متفاوت برای آینده یمن اصلی‌ترین عوامل ایجادکننده تنش و اختلاف میان سعودی‌ها و اماراتی‌ها بوده است.

اوج علنی شدن اختلافات را می‌توان به برکنار شدن خالد بحاح مهره اماراتی‌ها از سمت نخست‌وزیری توسط عبدربه منصور هادی رئیس جمهورمستعفی عدن که مهره سعودی‌ها شناخته می‌شود دانست. این برکناری در فروردین 95 رخ داد.

اما اکنون اختلاف سعودی‌ها و اماراتی‌ها وارد مرحله جدیدی شده است. این مرحله از زمانی آغاز شد که عبدربه منصور هادی مهره سعودی‌ها در اردیبهشت 96، عیدروس الزبیدی مرد قدرتمند حراک جنوبی را از استانداری عدن برکنار کرد. برکناری بسیاری از مهره‌های جنوبی و نزدیک به امارات از سوی عبدربه منصورهادی مهره سعودی‌ها، موجب شد باری دیگر جنوبی‌ها اعتراضات خود را تشدید نمایند و خواهان استقلال از شمال باشند. پس از اتفاق، عیدروس الزبیدی از تشکیل یک شورای انتقالی برای رهبری جنوب یمن (المجلس الانتقالي الجنوبي) خبر داد. عیدروس الزبیدی به عنوان شاخص‌ترین رهبر کنونی جنوبی‌ها و رهبر شورای انتقالی قدرت در جنوب در سالروز تشکیل حراک جنوبی (2007/7/7) باری دیگر از استقلال سخن گفت. کلید واژه اصلی سخنان الزبیدی بر عدم تکرار اشتباه گذشته و از دست رفتن استقلال جنوب از سوی شمالی‌ها بود.

حال در هفته‌های اخیر شهر عدن شاهد درگیری نظامی و تنش سیاسی وسیع میان طرفداران حراک جنوبی و امارات با طرفداران منصورهادی است. شروع درگیری‌ها پس از حضور طارق صالح در عدن آغاز شد. نیروهای جنوبی به خاطر حضور طارق صالح در عدن و پایگاه هوایی العند در شمال لحج، واکنش منفی نشان داده‌اند. جنوبی‌ها معتقدند حضور طارق در عدن، اهانت به فداکاری‌های جنوبی‌ها در زمان صالح است. طارق در زمان حکومت صالح، فرمانده نیروهای ویژه (القوات الخاصة) بوده است. به همین خاطر جنوبی‌ها از اقدام امارات آزرده خاطر شده‌اند.

امارات و حراک جنوبی موفق می‌شوند؟ همان‌گونه که می‌دانیم یمن جنوبی تا بیش از اتحاد با یمن شمالی در سال 1990 یک کشور مستقل بوده است. با تغییر معادلات یمن و تشکیل دو گروه یکی در صنعا (حامیان انصارالله و علی عبدالله صالح) و دیگری در عدن (حامیان دولت عبدربه منصور هادی و ائتلاف سعودی و امارات)، جنوبی‌ها بیش از پیش از شمال فاصله گرفتند. گذر و روند جنگ و معادلات سیاسی یمن جنوبی‌ها را با چالش‌های زیادی روبرو کرد. حراک جنوبی به عنوان جنبش جدایی طلب جنوب، هر روز به امارات نزدیک و از سعودی دورتر شد. یکی از دلایل این اتفاق حمایت امارات از تشکیل فدرال جنوب یا تجزیه جنوب به منظور در کنترل در آوردن عدن و جنوب یمن است؛ امری که برای سعودی‌ها یک شکست بزرگ است.

اکنون بسیاری از تحلیل گران اتفاقات اخیر را ناشی از تحریک امارات می‌دانند. تشکیل گروه‌های سلفی در جنوب در سال‌های گذشته، حمایت از حراکی ها و حضور حامیان تجزیه در رسانه‌های اماراتی همگی برخی از اقدامات تحریک‌آمیز امارات در جنوب بوده است. شدت انتقادات به عملکرد حامیان امارات در عدن موجب شد وزیر مشاور امارات در امور روابط خارجه بگوید: مواضع امارات در رویدادهای جنوب یمن در راستای حمایت از ائتلاف سعودی علیه یمن، مشخص و واضح است. انور قرقاش تاکید کرد که نباید به حال عاملان فتنه و درگیری که در جنوب یمن کشته شدند، تاسف خورد. قرقاش گفت: «ما از مواضع ائتلاف عربی به رهبری عربستان سعودی در درگیری‎های عدن حمایت خواهیم کرد.»

درگیری‌های زیاد و ادعاهای رسانه‌های دو سوی تنش در عدن در خصوص تسلط نیروهایشان بر عدن و پادگان‌های مهم منطقه جنوب، نشان می‌دهد که وضعیت در عدن بحرانی است. هرچند جنوبی‌ها و طرفداران عبدربه منصورهادی در دشمنی با صنعا مشترک‌اند اما تضعیف جبهه جنوب فرصتی مناسب برای انصارالله برای رهایی و تنفس موقت از فشارهای هفته‌های اخیر پس از کشته شدن صالح و پیوستن برخی قبایل به جبهه عدن است؛ زیرا گفته می‌شود برخی نیروهای حامی حراک جنوبی در پی درگیری‌ها به سوی جنوب برگشته‌اند و موقتاً گفته‌اند در کنار نیروهای عبدربه نخواهند جنگید. جنوبی‌ها به خوبی این نکته را درک می‌کنند که زبیدی و شورای انتقال جنوب آخرین فرصت آنان در بحران یمن برای بازگشت به رویایشان یعنی شکل گیری جنوب مستقل است.

اما سوال اصلی آن است که آیا بن سلمان برای رهایی از چالش یمن، حاضر است خواست حداکثری خود یعنی تسلط بر کل یمن عقب نشینی نموده و جنوب را به ازای سرکوب و محدود کردن انصارالله در شمال به اماراتی‌ها بسپارد؟ جواب این سوال شاید زمان زیادی برای رسیدن به آن انتظار لازم نباشد.