حماس با اعلام مانیفست جدیدش به دنبال چیست؟

سرویس بین‌الملل فردا؛ مرتضی باقیان: طی هفته‌های اخیر، گروه حماس از مانیفست جدید خود در دوحه قطر رونمایی کرده است. در مانیفست جدید آمده است که حماس تشکیل کشور فلسطین به پایتختی بیت المقدس را در چارچوب مرزهای چهارم ژوئن ۱۹۶۷به رسمیت می شناسد.

مرزهای ۱۹۶۷ شامل کرانه باختری رود اردن و باریکه غزه می باشد. باید توجه داشت که مانیفست جدید حماس، تفاوت ماهوی و بنیادین با مانیفست پیشین ندارد و می توان آن را متن ویرایش شده ای از مانیفست قدیمی دانست که در 18 اوت ۱۹۸۸ (27 مرداد ۱۳۶۷) و همزمان با شکل گیری حماس تدوین شده بود. از جمله تغییراتی که در مانیفست جدید اعمال شده، تاکید بر این نکته است که حماس با دین یهود و پیروان آن مشکلی ندارد بلکه با دولت اسرائیل به عنوان دولتی اشغالگر مبارزه می کند.

باید توجه داشت که در مانیفست 1988 (سال برپایی حماس)، به جای اسرائیل از یهود نام برده و بارها تاکید شده ‌بود که ماموریت حماس، مبارزه با یهودیان است. چندین نقل قول از آیات قرآن و احادیث پیامبر اسلام هم علیه یهودیان در متن مانیفست پبشین گنجانده شده بود. اما در مانیفست جدید نه تنها این آیات و روایات حذف شده بلکه تنها جایی که از یهودیان نام برده شده، عباراتی است که تاکید می‌کند حماس مشکلی با دین یهود و پیروانش ندارد بلکه با اسرائیل به عنوان دولتی اشغالگر مبارزه می‌کند. مانیفست ویرایش شده حماس، حق وجودی اسرائیل را رد می کند اما می گوید از "عملیات مسلحانه" علیه آن حمایت نمی کند.

همچنین در این مانیفست بر خلاف مانیفست پیشین، اشاره ای به جنبش اخوان المسلمین و پیوستگی حماس به این جنبش نشده است. باید توجه داشت که در مانیفست 1988، حماس خود را «بالی از بال های» اخوان ‌المسلمین معرفی کرده و اخوان‌ المسلمین را «بزرگترین جنبش اسلام گرای معاصر» خوانده بود که «دریافتی ژرف و بینشی دقیق و جامع از همه مفاهیم اسلام در همگی عرصه های زندگی دارد.»

فوزی برهوم، سخنگوی حماس، پس از رونمایی از منشور سیاسی جدید حماس گفت که «پیام ما به جهان این است که حماس، رادیکال و افراطی نیست. ما یک جنبش عملگرا و متمدن هستیم. از یهودیان متنفر نیستیم. ما فقط با کسانی که زمین هایمان را اشغال کرده و مردم مان را می کشند می جنگیم.»

به نظر می رسد که حماس با هدف تطبیق خود با واقعیات موجود در جهان عرب و نظام بین الملل، مانیفست خود را تغییر داده است. فرانس24 در همین ارتباط نوشت: "حماس برای تلطیف وجهه خود دست به تغییر لحن زد و مرزهای 1967 را پذیرفت و علاوه بر آن خود را از گروه اخوان المسلمین دور نگاه داشت تا روابط خود با مصر و کشورهای حوزه خلیج فارس را بهبود بخشد." در تغییر مانیفست حماس، نباید از نقش دو کشور قطر و ترکیه غافل شد. این دو کشور طی سال های اخیر، کمک های مختلفی را برای حماس ارسال و میزبان رهبران این گروه بوده اند.

به طور کلی، گروه حماس قصد دارد با در پیش گرفتن سیاست جدید، روابط با کشورهای عربی و غربی را بهبود بخشد. رهبران حماس انتطار دارند مانیفست جدید، باعث گشایش درهای جدیدی برای این گروه شود. با توجه به این امر، به نظر می رسد که در آینده نزدیک باید شاهد بهبود روابط گروه حماس با کشورهای عربی منطقه بویژه مصر باشیم.