برجام به معنای حل مشکلات با امریکا نیست

دیپلماسی ایرانی: رئیس یکی از قدیمی ترین مراکز پژوهشی امریکا که حتی می توان گفت بهترین مرکز پژوهشی در دنیا است، درباره هزینه های ورود عربستان به جنگ یمن گفت: «یکی از هزینه ها تشدید رقابت ها در درون خانواده سلطنتی است. همچنین شور و هیجان و در عین حال بی تجربگی و نداشتن خبرگی کافی از سوی حکام جوان است. سوم، ترس از خطر ایران شیعی و تاثیرگذاری آن بر شیعیان عربستان هم مطرح است. این ترس واقعی و قابل توجیه است. چهارم، ناامیدی از امریکا است که عربستان ظنین شده که علیه آن با ایران به توافق رسیده یا به توافق خواهد رسید، یا این که آن را در منطقه تنها رها خواهد کرد یا دست از حمایت خود از آن خواهد کشید برای این که فعلا جزء اولویت های ایالات متحده نیست، اولویت ایالات متحده در حال حاضر محاصره چین یا به عبارتی مهار چین به عنوان کشوری است که روزی به ابرقدرت دنیا تبدیل خواهد شد و تلاش می کند نفوذ خود را در دریای چین جنوبی گسترش دهد تا بعد از آن به متحدان نزدیک امریکا آسیب بزند. همه اینها اشتباه است، یا بهتر است بگویم چنین طرز فکری اشتباه است. جانشین ولیعهد واقعا کلافه است. وضعیت عربستان مرا به یاد روزهایی می اندازد که در آن جا استاد دانشگاه بودم. در آن جا به دانشجویانم می گفتم: همه شما باهوش هستید. شاید از من هم باهوش تر باشید. اما آن چه ما را از یکدیگر متمایز می کند تجربه و جدیت ما است. جنگ یمن سبب شد تا عربستان بعد از ویرانی گسترده ای که علیه یمنی ها تحمیل کرد دوستی آنها را از دست بدهد، همچنین امید و دوستی متحدانش را که همیشه به آن رجوع می کردند، از بین برد. فکر می کنی صرفا کمک مالی (مثلا به مصر) و حمایت مالی از پروژه هسته ای و نظامی موفق (مثل پاکستان) سبب می شود آنها نیروهای نظامی خود را برای کمک به عربستان در صورت اشغال یمن یا غلبه بر خطر ایرانی به واسطه یمن ارسال کنند. این ساده لوحی است. از آنها چیزی را می خواهی بدون این که با آنها مشورت کنی، چطور چنین چیزی ممکن است؟ البته آنها هم با وجود نیازشان کمک های مالی عربستان را رد کردند.» نظر دادم: «جنگ 30 ساله ای که در ابتدای صحبت هایمان به آن اشاره کردی باعث ایجاد نهضتی در اروپا و کلا غرب شد، و احتمال این که جنگ های سوریه و عراق و یمن و لیبی و حتی کشورهای دیگر شبیه آنها شود، وجود دارد. اما به صراحت بگویم مطمئن نیستم که نتیجه آن آغاز نهضت اسلامی و عربی ای باشد که اسلام معتدل ستون آن باشد.» بعد پرسیدم: «نظرت درباره روابط امریکا و ایران بعد از توافق هسته ای چیست؟ آیا اعتقاد داری که تحولی ایجابی رخ خواهد داد؟» جواب داد: «سوال خوبی است. به اعتقاد من آن چه الآن مهم است اداره اجرای توافق هسته ای است تا پیچیدگی های سخت و پیش بینی نشده ای به وجود نیاید. البته ایران و امریکا و مجموعه بین المللی 1+5 به دنبال اجرای آن هستند. اگر اداره توافق به خوبی پیش رود شاید برخی همکاری ها میان تهران و واشنگتن در سال های آینده در افغانستان و شاید عراق یا سوریه حاصل شود. اما هیچ کدام آنها به معنای آغاز روابط خوب و جدی میان دو کشور نخواهد بود. منظورم این است که ما می توانیم با محمد جواد ظریف خیلی حرف بزنیم و بخندیم و شوخی کنیم و عکسمان را هم رسانه ها منتشر کنند، اما این به معنای هیچ چیزی نیست. او تصمیم نمی گیرد.» نظر دادم: «آن چه می گویی صحیح است. اما در واشنگتن و دیگر پایتخت های جهان این تفکر وجود دارد که درگیری همیشگی و سختی میان تندروها و میانه روها در ایران در جریان است، در حالی که چنین چیزی نیست و مبالغه های بسیاری درباره آن شده است، روحانی و آیت الله خامنه ای، رهبر انقلاب ایران یک حرف را می زنند. این آیت الله خامنه ای است که کار گشایش در رابطه با جهان خارج را مدیریت می کند و هدفش هم هم زمان حمایت از حکومت اسلامی است. اما او می گوید نمی توانیم بعد از 37 سال که ملتمان را علیه امریکا بسیج کردیم و آن را شیطان بزرگ خواندیم، ظرف مدت کوتاهی با امریکا رفیق شویم.» پرسیدم: «نظرت درباره روسیه چیست؟» جواب داد: «روسیه برای خود هدفی تعیین کرده و هزینه های آن را بررسی کرده و سپس به دنبال اجرای آن رفته است. هدف روسیه حفظ اسد در مناطق تحت کنترل او بعد از پاکسازی و بهبود آن است، اگر چه آن چه به جا می ماند، ویرانی است. سوالی که مطرح می شود این است که آیا طرح تکمیلی دیگری هم دارند؟ آیا مرحله دومی در کار است که به موجب آن قرار است اسد بر کل سوریه مسلط شود؟ من چنین اعتقادی ندارم. نظر تو چیست؟» جواب دادم: «من هم با تو موافقم. فکر نمی کنم با وجود موفقیتش طرحی برای پیگیری طرح اولش داشته باشد. با وجود این که وضعیت و اوضاع کشورش آسان نیست. پوتین به دنبال افغانستان جدید نیست. برای همین به هر چه به دست آورد اکتفا می کند.» نظر داد: «کاملا همین طور است. من به هر حال فکر نمی کنم اسد به این زودی ها سقوط کند حتی اگر دیگران بخواهند به خصوص بعد از این که داعش فعالیت های تروریستی خود را آغاز کرد. مبارزه با آن در اولویت است. روسیه و به خصوص پوتین خوب بازی کرد.» بالاخره آخرین سوالم را پرسیدم که: «آیا آن چه در واشنگتن از افراد مختلف شنیدم صحیح است که می گویند وزیر امور خارجه شما، جان کری، مثل یک سناتور رفتار می کند نه وزیر خارجه، و سرگئی لاوروف، همتای روسی او بسیار از او باهوش تر است و بر او تاثیر می گذارد یا او را به بازی می گیرد؟» قهقهه خنده طولانی ای سر داد و گفت: «نمی خواهم در این رابطه نظری بدهم.»