اهمیت سفر لاوروف به عراق

سفر وزیر خارجه روسیه به عراق صرف نظر از مسائل مربوط به روابط دوجانبه میان دو کشور، درحالی صورت گرفت که عراق در حال انجام مذاکراتی با آمریکا برای اعطای تعهداتی درخصوص نظارت بر فروش ارز است و سفر وزیر خارجه روسیه بی ارتباط با این موضوع نبوده است.

هفته گذشته سرگئی لاوروف، وزیر خارجه روسیه سفری به عراق داشت. صرف نظر از این که در این سفر وزیر خارجه روسیه دیدارهایی با رؤسای جمهور و مجلس عراق و نیز نخست وزیر این کشور داشته و درخصوص روابط دوجانبه و تقویت آن خصوصا در بخش اقتصادی مذاکراتی داشت اما این سفر حاوی نکات قابل توجهی بود و از جهات دیگر نیز قابل بررسى است که در ادامه به آن اشاره خواهیم داشت:

یک- از نظر همکاری‌های طرفین در زمینه امنیتی این سفر قابل توجه است. خصوصا این که پیش از این هر دو کشور عضو ائتلاف امنیتی 4+1 هم می‌باشند که این ائتلاف در بگیرنده ایران و سوریه به علاوه حزب الله لبنان هم است.

دو- از نکات قابل توجه در سفر اخیر وزیر خارجه روسیه برنامه دیدارهای وی بود. سوای این که لاوروف دیدارهایی با مقامات عراقی بنابر شخصیت حقوقی آنان داشت، از میان رهبران احزاب فقط با نوری المالکی رهبر ائتلاف دولت قانون دیدارى برگزار کرد که این نشان دهنده جایگاه این سیاستمدار عراقی در زمینه روابط بین الملل میان عراق و قدرت‌های خارجی خصوصا روسیه است.

در این زمینه همچنین نباید این نکته را فراموش کرد که در زمان دولت نوری المالکی بود که عراق پس از 2003 بر خلاف رویه خود که برای خرید سلاح و مجهز کردن ارتش، وابسته به غرب و آمریکایی‌ها بود، برای اولین بار به روس‌ها روی آورد.

سه- از نظر اقتصادی و سرمایه گذاری روس‌ها در عراق نیز این سفر اهمیت داشته است. در این خصوص باید خاطرنشان کرد که روسیه در زمینه نفت و گاز حدود 10 میلیارد دلار در عراق خصوصا در اقلیم کردستان سرمایه گذاری کرده است. اما در یکی دو سال اخیر این همکاری‌های اقتصادی با دو مشکل مواجه شده است:

الف- رأی دادگاه فدرال درخصوص غیر قانونی بودن صادرات نفت از اقلیم به کشورهای خارجی که سرمایه گذاری‌های شرکت‌های روسی من جمله "گاز پروم" را با خطر مواجه کرده است. در این زمینه سفر وزیر خارجه روسیه برای پیگیری آینده سرمایه گذاری این شرکت‌ها از اهمیت بسزایی برخوردار بود.

ب- موضوع فشارهای آمریکا در زمینه خروج ارز عراق به کشورهای دیگر هم یکی از محورهای پیگیری لاوروف بود. به طور کل به غیر از ایران، روسیه هم یکی از مقصدهای خروج ارز از عراق است و در این زمینه و به دلیل تحریم های غرب و آمریکا علیه روسیه در نتیجه جنگ اوکراین، آمریکا به دنبال آن است که دلار از عراق به روسیه نرسد.

این درحالی است که شرکت‌های روس مطالبات مالی از طرف عراقی خود دارند و اگر تلاش‌های آمریکایی‌ها در این زمینه به نتیجه برسد، پرداخت مطالبات این شرکت‌ها از سوی عراق با مشکل مواجه خواهد شد.

چهارم- یکی دیگر از محورهایی که لاوروف در سفر خود ظاهرا آن را مورد بحث قرار داده است، موضوع صادرات نفت و گاز عراق خصوصا از اقلیم کردستان به اروپا بوده است. با توجه به این که در نتیجه جنگ اخیر میان روسیه و اوکراین، اروپا به شدت به دنبال خروج از وابستگی به سوخت روسیه است، در سفر اخیر نخست وزیر عراق، محمد شیاع السودانی، به آلمان و فرانسه و نیز در سفر اخیر هیئت عراقی به ریاست فؤاد حسین به ایالات متحده، کشورهای میزبان عراق را تشویق به سرمایه گذاری هرچه بیشتر در زمینه استخراج گاز کردند. این اقدام با هدف کاهش واردات گاز از عراق به ایران و نیز قرار دادن عراق به عنوان یکی دیگر از گزینه های صادرات گاز به اروپا و کاهش وابستگی اروپا در این زمینه به روسیه انجام می پذیرد. به احتمال زیاد این مورد نیز از محورهای مورد بحث در سفر اخیر لاوروف به عراق بوده است.

پنجم- از نکات قابل توجه این سفر بی ارتباط نبودن آن به سفر حدود یک ماه پیش شیخ اکرم الکعبی رهبر گروه نجبا از گروه‌های مسلح محور مقاومت در عراق است. حدود یک ماه پیش شیخ اکرم الکعبی نیز به روسیه سفری داشت و از جمله دیدارهای وی، دیدار با میخائیل بوگدانوف معاون وزیر خارجه روسیه داشت. به احتمال زیاد این سفر هم بی ارتباط با گسترش روابط هرچه بیشتر روسیه با رهبران محور مقاومت در عراق نیست.

اما به طور کل شاید بتوان گفت مهم ترین محور این سفر موضوع پرداخت مطالبات مالى روس‌ها از عراق و موضوع صادرات نفت و گاز از عراق به اروپاست. خصوصا که چالش اول همان چالشی است که روس‌ها مانند ایران با آن رو به رو هستند و باید دید که چگونه دولت السودانی با این موضوع به طوری که باعث ناراحتی آمریکایی‌ها (بر اساس دیپلماسی فعلی دولت عراق) نشود، کنار خواهد آمد؟