تلاش‌های پنهان آمریکا برای سلطه دوباره بر افغانستان

در یک‌سال گذشته، دولت آمریکا همزمان با اعمال فشار و تعامل، تلاش کرده تا دولت طالبان را وادار به پذیرش خواسته‌های خود کند. در لایه‌ دیپلماتیک و سیاسی، دولت آمریکا تاکنون انواع فشارها را بر دولت طالبان اعمال کرده است. دولت آمریکا علاوه بر تحریم رهبران طالبان و حفظ نام آنان در لیست سیاه، به‌تازگی تمام مقامات دولتی و نظامی طالبان را هم در لیست محدودیت روادید آمریکا قرار داده است.

واشنگتن با مطرح‌ساختن نقض حقوق بشر و حقوق زنان در افغانستان، زمینه شناسایی حکومت طالبان را در سطح بین‌المللی را با مشکل جدی مواجه کرده است. برجسته‌سازی کشته‌شدن «ایمن الظواهری» رهبر القاعده در کابل و بلوکه‌کردن دارایی نقدی افغانستان، از جمله اقدامات جدی آمریکا برای اعمال فشار بر طالبان تلقی می‌شود.

اما در یک لایه‌ پنهانی‌ و پیچیده، پس از توافق سیاسی دوحه، تمام تجهیزات نیروهای آمریکایی و ارتش افغانستان به دست طالبان قرار گرفت و طبق شواهد، کمک‌های مالی سالانه آمریکا به ارتش و پلیس افغانستان همچنان در اختیار دولت طالبان قرار می‌گیرد. گزارش‌های بانک مرکزی افغانستان و رسانه‌ها نشان می‌دهد که بسته‌های دلار تحت عنوان کمک‌های بشردوستانه، به‌صورت هفتگی توسط دولت آمریکا به بانک مرکزی افغانستان تحویل داده می‌شود. در اول مهر/میزان، وزارت خارجه آمریکا اعلام کرد که به‌زودی 208 میلیون دلار دیگر از طریق دفتر کمک‌های بشردوستانه آمریکا و 199میلیون دیگر از طریق دفتر جمعیت پناهندگان و مهاجرین آمریکا برای افغانستان ارائه خواهد شد. بر اساس این اعلامیه، کاخ سفید مدعی شده است که پس از تسلط طالبان بر افغانستان، دولت آمریکا، 1.1 میلیارد دلار با هدف کمک‌های بشر دوستانه برای بهبود وضعیت بحرانی افغانستان کمک کرده است.

بانک مرکزی افغانستان، ماه گذشته اعلام کرد که از پارسال تا سنبله/شهریور سال جاری، یک میلیارد و 113 میلیون و 600 هزار دلار کمک نقدی به بانک مرکزی افغانستان انتقال داده شده است. بدیهی است که کمک‌های نقدی آمریکا به دولت طالبان، بر چانه‌زنی‌های سیاسی واشنگتن اثرگذار است.

در چارچوب این تلاش‌ها در یک لایه پنهان و پیچیده دیگر، در روزهای اخیر «دیوید کوهن» معاون سازمان اطلاعات آمریکا (CIA) و «تام وست» نماینده آمریکا در امور افغانستان، با رئیس استخبارات حکومت طالبان در قطر دیدار محرمانه‌ای داشتند. هیچ‌یک از طرفین، از جزئیات مذاکرات اطلاعاتی ارائه نداده و حکومت طالبان هم به کلی‌گویی بسنده کرده است اما دیدار مقامات ارشد اطلاعاتی دو کشوری که روابط رسمی ندارند و به‌خصوص پس از کشته‌شدن رهبر القاعده در کابل در حمله پهپادی، حائز اهمیت است. این دیدار می‌تواند فتح‌البابی برای همکاری‌های اطلاعاتی گسترده‌تر دو کشور باشد.

پس از دیدار مقامات اطلاعاتی دو کشور در دوحه، «تام وست» برای گفت‌وگو با رهبران مخالف طالبان، به ترکیه سفر کرد.

شواهد می‌رساند که در این لایه پیچیده و پنهان، دولت آمریکا تلاش دارد تا بخشی از خواسته‌های حقوق بشری جامعه جهانی را بر دولت طالبان بقبولاند و با وادار ساختن رهبران مخالف طالبان به تعامل سیاسی با دولت کابل، نظمی را در افغانستان به وجود آورد که همسویی راهبردی با آمریکا داشته باشد.

این در حالی است که کشورهای منطقه، خواهان یک دولت کاملاً بی‌طرف در افغانستان هستند و مسئله امنیت منطقه و افغانستان را امری به هم پیوسته می‌پندارند و معتقدند که هر نوع حضور اطلاعاتیِ دوباره آمریکا در افغانستان، بر امنیت و نظم منطقه‌ای تأثیرات منفی و نگران‌کننده خواهد داشت.

بدیهی است که دولت طالبان، به دلیل نیازهای شدید مالی، به دنبال آن است که ضمن تعامل با منطقه، با آمریکا نیز وارد تعامل شوند اما استراتژیست‌های دولت آمریکا معتقدند که نیازهای شدید مالی طالبان و عدم توانایی کشورهای منطقه برای تأمین مالی طالبان، سرانجام حکومت طالبان را ترغیب خواهد کرد که تعامل با آمریکا را بر تعامل با منطقه ترجیح دهد.

به نظر می‌رسد که طیفی از طالبان، به‌شدت تلاش می‌کنند تا با آمریکا رابطه برقرار کنند. سرنوشت پیمان امنیتی کابل - واشنگتن و عاقبت حکومت «اشرف غنی» درس عبرتی است که در همین خاک رخ داد. مرور زمان نشان داد که مقامات آمریکایی نه به حکومت غنی و نه به مفاد پیمان، اعتنایی نکردند و فقط مبتنی بر منافع ملی آمریکا عمل کردند./فارس