ماجرای مرگ مشکوک یک معارض برجسته سعودی در لبنان

بعد از کشته شدن «مانع بن حمد مهذل الیامی» معارض برجسته سعودی و یکی از اعضای موسس حزب «التجمع الوطنی» در لبنان ، سوالات مختلفی درباره رمز و راز مرگ وی مطرح می‌شود و اینکه واقعا چه کسی عامل قتل این معارض سعودی بوده است. در تحقیقات سرویس امنیت داخلی لبنان مشخص شد که او در یک درگیری خانوادگی توسط دو تن از برادرانش با چاقو به قتل رسیده و این دو برادر نیز بعد از دستگیری به جرم خود اعتراف کردند. اما بسیاری معتقدند که تحقیقات درست و شفاف که بتواند جزئیات این جنایت را مشخص کند انجام نشده است.

از طرف دیگر باید به این مسئله توجه کنیم که عربستان رسما این اتفاق را نادیده گرفت و رسانه‌های سعودی نیز به آن نپرداختند. در این میان تنها «ولید البخاری» سفیر عربستان در بیروت با انتشار دو توئیت به مرگ این معارض سعودی واکنش نشان داده و تلاش نیروهای امنیت داخلی لبنان در دستگیری عاملان قتل را ستود.

سرویس امنیت داخلی لبنان در این زمینه گزارش داد که مانع الیامی متولد سال 1980 با تابعیت سعودی در محله صفیر در ضاحیه جنوبی بیروت به دلیل اختلافات خانوادگی توسط دو برادرش به قتل رسید. اما کارشناسان امور جنایی و همچنین فعالان سیاسی معتقدند که کشته شدن یکی از موسسان یک حزب بزرگ معارض نظام عربستان توسط برادرانش بیشتر شبیه طنز است تا واقعیت. برای درک بهتر این مطلب بهتر است نگاهی به سوابق سیاسی مقتول و فعالیت‌های وی در این زمینه بیندازیم.

این فرد با نام کامل منیع بن حمد المهدال الیمی، از مخالفان سعودی فرقه اسماعیلیه است که از سال 2015 در لبنان اقامت داشته است. او در این سال به دلیل مخالفت با جنگ ویرانگری که عربستان علیه یمن آغاز کرده بود تحت تعقیب قرار داشت و به همین دلیل از کشور خود گریخته و به لبنان آمد. در آن زمان «محمد بن سلمان» ولیعهد سعودی در اندیشه کودتا علیه «محمد بن نایف» ولیعهد سابق بود و همه مخالفان خود را از سر راه برمی‌داشت و در نهایت موفق شد به شکل غیررسمی حکومت عربستان را کاملا در اختیار بگیرد.

اقداماتی که محمد بن سلمان علیه مخالفان خود-از شاهزادگان و مقامات دولتی گرفته تا فعالان سیاسی و حقوق بشری و ... انجام داده مسئله پوشیده‌ای نیست و او به ویژه در رسانه‌های غربی به شاهزاده سرکوبگر معروف است. نگاهی به سوابق مانع الیامی (معارض سعودی که در لبنان کشته شده) نشان می‌دهد که او یکی از مخالفان سرسخت نظام عربستان بود و رژیم سعودی و شخص بن سلمان رویکرد وی را به هیچ وجه تحمل نمی‌کردند.

این معارض سعودی از اعضای قبایل «حاشد» محسوب می‌شود که اغلب آنها در استان نجران در مرزهای عربستان و یمن زندگی می‌کنند؛ یعنی جایی که یک منطقه مورد مناقشه میان عربستان و یمن بود و یمنی‌ها هنوز هم حاکمیت عربستان بر این منطقه را ناعادلانه می‌دانند.

در مورد فعالیت‌های مانع الیامی علیه رژیم عربستان باید در وهله اول این نکته را در نظر گرفت که مخالفت با نظام در این کشور یک جرم نابخشودنی بوده و کسانی که فعالیت‌های معارض با حکومت آل سعود را پیش می‌گیرند از همان ابتدا می‌دانند که راه بازگشتی ندارند و باید این مسیر را تا انتها بروند. مانع الیامی نیز این واقعیت را به خوبی می‌دانست و بعد از فرار به لبنان سال‌ها قبل جنبش «حق و عدالت» را تاسیس کرده و با صدور یک بیانیه رسمی خواستار اجرای اصلاحات در عربستان شد که شامل مبارزه با فساد و اعطای حق آزادی به مردم می‌شود. او همچنین در تاسیس حزب «التجمع الوطنی» در سال 2020 که توسط برخی از معارضان برجسته سعودی تشکیل شد مشارکت داشت.

مقامات سعودی تصور می‌کنند که این حزب توسط «سعد الجبری» مقام سابق سرویس اطلاعات عربستان و دست راست محمد بن نایف و برخی از شاهزادگان مخالف بن سلمان در خارج حمایت می‌شود. «یحیی عسیری» فعال و حقوقدان عربستانی مقیم لندن، این حزب مخالف را رهبری می‌کند و «مضاوی الرشید»، «سعید بن ناصر الغامدی» شهروندان سعودی مقیم لندن، «عبدالله العوده» (فرزند شیخ «سلمان عوده» مبلغ وهابی و معارض برجسته سعودی را که از سال 2017 در بازداشت به سر می‌برد) مقیم آمریکا و «عمر بن عبدالعزیز» مقیم کانادا از اعضای دیگر این حزب هستند.

یکی از مهم ترین نقاط قوت این حزب علاوه بر حضور جمع زیادی از معارضان برجسته سعودی در آن، این است که اعضای حزب التجمع الوطنی تنها متعلق به یک گروه یا فرقه خاص نیستند و چه شیعیان و چه اهل تسنن در آن گرد هم آمده‌اند و همچنین این افراد در کشورهایی که ساکن می‌شوند مصونیت دارند.

قابل توجه است که این دسته از معارضان سعودی عملا به دنبال براندازی نظام عربستان نیستند بلکه اصرار دارند که باید اصلاحات اساسی در شیوه کشورداری ایجاد شود و مثلا برگزاری انتخابات آزاد پارلمانی حق همه شهروندان سعودی است که مقامات وظیفه دارند به آن پاسخ دهند. اما به دلیل شرایط خفقن‌آور عربستان و سرکوبگری شدید علیه مخالفان، مانع الیامی از اعضای حزب مذکور خواسته بود تا زمانی که به یک کشور ثالث نرفته و در آنجا مستقر نشده‌اند از افشای ارتباطشان با حزب التجمع الوطنی خودداری کنند.

بر همین اساس حزب التجمع الوطنی بعد از مرگ مانع الیامی با صدور بیانیه‌ای اعلام کرد مانع الیامی برای ادامه فعالیت‌های خود به دور از سیاست‌زدگی و سوءاستفاده مذهبی، خاک سعودی را ترک کرد. مانع الیامی به همراه دیگر اعضای حزب تلاش کرد که به کشوری امن و جایگزین برود و با سازمان ملل و تعدادی کشور‌ها برای تضمین پناهندگی تماس‌هایی برقرار شد، اما در میان این تلاش‌ها، این اتفاق تأسف‌بار رخ داد.

این حزب در ادامه مقامات سعودی را مسئول به خطر انداختن مردم این کشور و مجبور کردن آن‌ها به تبعید و اقامت در جائی ناامن به خاطر اعتقادات سیاسی یا مطالبات حقوقی‌شان دانست و خواستار انجام تحقیقات عادلانه و شفاف درباره ترور این معارض سعودی شده و تاکید کرد که باید مشخص شود واقعا چه کسانی پشت این قتل بوده‌اند.

اما درحالی که تحقیقات در این زمینه همچنان ادامه دارد و رسانه‌های رسمی عربستان نیز واکنشی نشان نداده‌اند کمپینی توسط نظام عربستان در شبکه‌های اجتماعی به راه افتاده و «مگس‌های الکترونیکی» سعودی درحال مانور دادن روی این موضوع هستند که مانع الیامی توسط دو برادر خود بر سر موضوعی مرتبط با قاچاق مواد مخدر کشته شده است تا به این ترتیب اتهامی متوجه حکومت عربستان و شخص محمد بن سلمان نشود. این درحالی است که مخالفان نظام عربستان با اشاره به سوابق آل سعود در کشتار و سرکوب معارضان معتقدند که رژیم سعودی پشت ترور مانع الیامی است.

این معارضان فاش کردند که برادران مانع الیامی که به عنوان قاتلان وی شناخته شده‌اند به سفارت عربستان در بیروت رفت و آمد داشتند و باید الیامی را «خاشقجی دوم» توصیف کرد؛ جایی که همه توئیت‌های وی و مطالب شخصی‌ از تلفن همراهش حذف شده است.

«مجتهد» افشاگر معروف اسرار آل سعود در این زمینه اعلام کرد، سرکوب مخالفان سعودی یک روش معمول محمدبن سلمان است که به شکل وقیحانه توسط رژیم تروریستی عربستان انجام می‌شود و نظام سعودی طرفی است که اقدام به ترور مانع حمد مهذل الیامی کرد و از همه می‌خواهیم که درباره جنایت‌های محمد بن سلمان صحبت کنند؛ جنایت‌هایی که از حد فراتر رفته است.

وی افزود، دیدیم که هیچ یک از مقامات سعودی درباره این اتفاق اظهار نظر نکردند و سفیر عربستان در بیروت تلاش کرد قتل الیامی را به مسئله قاچاق مواد مخدر ربط بدهد./فارس