آیا برجام می تواند بر نتیجه انتخابات آمریکا موثر باشد؟

خبرگزاری تسنیم: میخائیل اولیانوف، نماینده دائمی روسیه در سازمان های بین المللی در گفت‌وگوی تصویری اختصاصی با رادیو روسی معاونت برون مرزی صداوسیما به تشریح دلایل انزوای آمریکا در شورای امنیت سازمان ملل در خصوص تمدید تحریم تسلیحاتی ایران و نیز حواشی مسئله برجام پرداخت.

اولیانوف در این خصوص گفت: نتیجه بررسی این مسئله در شورای امنیت واقعا تاثیرگذار بود، اکثریت قاطع اعضا با امریکا مخالفت کردند که این موضوع به نظر من دو علت دارد، نخستین و مهمترین علت عبارت است از اینکه از نظر اکثر اعضا، برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) بزرگ ترین دستاورد دیپلماسی بین الملل بود. توافق هسته ای نشان داد که حتی پیچیده ترین و حساس ترین مشکلات در حوزه عدم اشاعه را می توان از طریق اراده سیاسی و دیپلماتیک حل کرد. برجام شاهکار دیپلماسی چندجانبه محسوب می شود و به ما این امکان را داد تا یک تعادل واقعی از منافع تمام طرف های شرکت کننده در مذاکرات داشته باشیم. هیچ کس حاضر به قربانی کردن این دستاورد نیست. وضعیت (جایگاه) لغو محدودیت همکاری های تجاری با ایران یکی از بندهای قطعنامه 2231 شورای امنیت است که قطعنامه تاییدکننده توافق هسته ای است. در همین خصوص تحقق پیشنهادهای آمریکا در واقع به معنای زیر پا گذاشتن تصمیم شورای امنیت و همچنین توافق هسته ای است. همچنین واکنش منفی کشورها به پیشنهاد امریکا را مورد تاکید قرار می دهم.

وی همچنین در خصوص دلیل دیگر انزوای آمریکا گفت؛ علت مهم دوم به نظر من عبارت است از اینکه ایالات متحده بسیار گستاخانه و ناپسند عمل و رفتار دیپلماتیک امریکایی را بطور عمدی نقض کرد. همچنین تدابیری بود که بر روحیه اعضا شورای امنیت سازمان ملل تاثیر داشتند. به نظر من خود آمریکایی ها می دانستند که تلاش آنها درباره تمدید تحریم تسلیحاتی ایران از طریق تصویب یک قطعنامه جدید در شورای امنیت مورد توجه نخواهد بود، اما تاکید می کنم که هدف آنها از این کار این بود که به هر صورت که شده گام های بعدی را برای فعال سازی اسنپ بک یا مکانیزم ماشه را که بازگشت تمام تحریم های سازمان ملل علیه ایران را موجب می شد باصطلاح «توجیه کنند». همانطور که می دانید این تلاش ها نیز ناموفق بود و اکثریت قاطع اعضا شورای امنیت بار دیگر از حمایت امریکا خودداری کردند و مستقیما اعلام کردند که واشنگتن را به عنوان عضوی از برجام که براساس قطعنامه 2231 شورای امنیت حق فعالسازی مکانیزم ماشه را داشته باشد، نمی دانند.

اولیانوف در پاسخ به سوال مجری درباره اینکه آیا برجام می تواند بر نتیجه انتخابات آمریکا موثر باشد گفت؛ البته این مسئله نمی تواند عامل تعیین کننده ای در نتیجه انتخابات ریاست جمهوری آمریکا باشد؛ اما مطمئناً نقش مشخصی را در انتخابات بازی می کند. کافی است به سخنان کاندیداهای اصلی ریاست جمهوری آمریکا گوش کنید که گاه گاهی من جمله در رقابت های انتخاباتی خود به این موضوع می پردازند.

او ضمن تاکید بر شایسته بودن رفتار اروپایی ها در مسئله برجام، رفتار طرف های اروپایی برجام در گذشته و آینده را اینگونه ارزیابی کرد: به نظر من طرف های اروپایی برجام در شرایط بسیار دشوار، بسیار شایسته رفتار کردند و پایبندی خود را به برجام نشان دادند. و نه تنها با حرف بلکه عملا پایبندی خود را به توافق هسته ای نشان دادند. البته آنها توانستند به سختی و به قیمت از دست دادن متحد اصلی خود، استقلال سیاسی شان را به دست آورده و با اتخاذ موضع اصولی، منافع و حقوق بین الملل را در حوزه امنیت و عدم اشاعه تحقق بخشیدند. من فکر می کنم که موضع آنها شایسته احترام است.

این مقام بلندپایه روسی اضافه کرد: اما درباره رفتار آنها در آینده، صحبت کردن سخت است. این به عوامل زیادی بستگی دارد. رویکردهای کنونی کشورهای اروپایی باید حفظ شود. آنطور که من فهمیدم، مشکل اصلی درباره اروپایی ها این است که ایران کاهش عمل به تعهدات خود را در برجام آغاز کرد. برخورد روسیه با این واکنش ایران توام با درک موقعیت بود و قبول داریم که تعادل واقعی منافع و معادله شرایط اقتصادی و اتمی برجام در اثر اقدامات غیرمسئولانه آمریکا نقض شد. اگرچه جهان بدون اشتیاق خاصی با این کار آنها برخورد کرد اما باز بی توجهی آنها ادامه یافت. برای اروپایی ها عدم اجرای بخشی از تعهدات توسط ایران،‌ در مقایسه با دو سال پیش که ایران به صورت کامل به رفتار آمریکا در پایبندی به برجام نگاه می کرد و تمام تعهدات خود را در برجام اجرا می کرد، باعث شد برجام به نوعی ارزش خود را از دست بدهد و البته شرایط می تواند بر رفتار اروپایی ها موثر باشد. ما باید تلاش کنیم تا این تقابل هرچه سریع تر حل و فصل شود.

وی همچنین یادآوری کرد: در پایان ماه فوریه در نشست کمیسیون مشترک برجام در وین درک مشترکی درباره این که این مشکلات باید براساس اصول مشترک حل و فصل شوند به دست آمد. متاسفانه در سال جاری به علت همه گیری بیماری کرونا امکان برگزاری جلسات فراهم نشد. اما ما از توافقات سریع میان تمامی اعضای برجام، از جمله اروپایی ها و ایران برسر مسائلی که برای همه طرف ها مهم است و براساس منافع طرف ها بر پایه احترام متقابل و تصمیمات اتخاذ شده استقبال کردیم.

میخائیل اولیانوف، در مورد رویکرد روسیه به امضای توافق جدید درباره کنترل تسلیحات با آمریکا گفت؛ باید توجه داشت که در سال های اخیر ایالات متحده از بسیاری از توافقات حیاتی و مهم در حوزه کنترل تسلیحات خارج شده است. من جمله قرار داد موشک های کوتاه برد و میان برد، برجام و توافقات مهم در حوزه ژئوپلیتیک منطقه ای «آسمان باز» . در دهه های اخیر توافقات زیادی بین امریکا و روسیه در حوزه استراتژیک منعقد شده است. اما واشنگتن تمایل خود را در ماه های گذشته برای گفت و گو درباره توافق جدید نشان داده و ما نیز به خودی خود از این گفت و گو استقبال می کنیم. در این زمینه چند دیدار نیز میان هیئت هایی از دو طرف برگزار شده، تا به صورت جزئی در این مورد گفت و گو کنند.

وی افزود: بار دیگر تاکید می کنیم از توافقی که نه تنها منافع امریکا بلکه منافع روسیه را دربر بگیرد استقبال می کنیم. توافق تنها در صورتی می تواند حاصل شود که تعادل میان منافع دو طرف را در زمینه امنیتی در آن حفظ کنیم. هنوز چنین چیزی اتفاق نیفتاده اما ما برای ادامه گفت‌وگو آماده هستیم. اما مشکل همانطور که اشاره کردم مربوط می شود به اینکه در ماه نوامبر اعتبار این توافق به پایان می رسد، در این مورد ما آماده ایم تا این توافق را همانطورکه پیش بینی شده بود تبرای 5 سال آینده تمدید کنیم، تا زمانی که بدون عجله و با جدیت بر روی توافق احتمالی جدید کار کنیم. اما صادقانه بگویم تاکنون از طرف امریکایی آمادگی برای انجام این روش عاقلانه وجود نداشته. البته هنوز فرصت وجود دارد،‌ اما هر روز کمتر و کمتر می شود.

اولیانوف در پاسخ به سوال مجری درباره مهم ترین مشکل آمریکا با ایران گفت: این سوال را بهتر است از دولت آمریکا بپرسیم. اما نظر شخصی من این است که مهمترین مشکل اساسی و بنیادی آمریکا رویکرد فوق العاده ایدئولوژیک ایران است که اجازه نمی دهد تا دولت آمریکا بطور عینی و هوشمندانه اوضاع را ارزیابی کرده و رویکرد نسبت به ایران اتخاذ کند.

وی تصریح کرد: البته دولت اوباما توانست عمل گرایی خود را به نمایش گذاشته و به توافق هسته ای دست یافت. دیدگاه های کنونی دولت آمریکا کاملا متفاوت است و به جای اینکه از اعتبارات موفق برجام بهره مند شود و همزمان غفلت هایی را که آمریکا را به خروج از برجام هدایت کرد، کنار بگذارد، در عمل نه تنها از این توافق خارج شد،‌ بلکه از طریق سیاست فشار حداکثری تلاش کرد تا برجام را نابود کند و با اولتیماتوم خواسته های آمریکا را به ایران تحمیل کند. ابزار اصلی در این سیاست عبارت است از تحریم های غیرقانونی خارجی و فراسرزمینی که همه چیز را خراب کرد. اما آن طور که این اتفاق نشان داد، این مسیر هیچ چشم اندازی ندارد، ‌تنها مشکلات جدیدی را ایجاد می کند و بر روابط بین الملل و امنیت در منطقه خلیج فارس تاثیر منفی دارد و این یک واقعیت است.

نماینده روسیه خاطر نشان کرد؛ موضع روسیه بسیار شفاف و علنی و مبتنی بر ادامه پایبندی بر برجام است و همزمان براساس گفت‌وگو میان دولت های حوزه خلیج فارس با هدف ایجاد یک سیستم امنیت جمعی در این منطقه است.

اولیانوف در پاسخ به آخرین سوال مجری در مورد تاثیر پروژه خط لوله 2 (نورد استریم2) در روابط آینده روسیه و اروپا؛ ارزیابی این مسئله را از حدود صلاحیت خود به عنوان نماینده دائم روسیه در سازمان های بین المللی در وین خارج دانست اما در یک پاسخ کوتاه گفت: می توان فهمید که این پروژه صرفا تجاری است و نمی تواند جنبه سیاسی پیدا کند. این طرح به عنوان یک پروژه دارای منافع مشترک هم برای طرف اروپا هم برای روسیه است چرا که منجر به تقویت امنیت انرژی در اروپا می شود. ایالات متحده به طور آشکار برای شکست این پروژه از طریق فشارهای سیاسی بر اروپایی ها ‌و بیشتر از همه بر آلمان تلاش می کند. و تحریم های فراسرزمینی را برعلیه متحدان اروپایی امریکا وضع کرده است. این نمونه ای از رقابتی است که ایالات متحده تلاش می کند روسیه را از بازار گاز اروپا بیرون رانده و اروپا را به سمت گاز مایع خود با قیمتی بالاتر متمایل کند.

وی در پایان گفت: همانطور که سرگئی لاوروف وزیر خارجه روسیه گفت این موضوع برای اعضای آن به پایان رساندن به صرفه ساخت خط لوله است و این پروژه نباید و نمی تواند وارد بازی های سیاسی شود.