یک تکه کبد، فقط ۱۵۰میلیون تومان؟!

آرمان امروز: اگر مسیرتان به میدان ولیعصر خورده باشد در روبه‌روی کاخ دادگستری، کوچه‌ای قرار دارد که به بازار فروش کلیه تبدیل شده و در چند سال گذشته هر کسی که قصد فروش و خرید کلیه را دارد به آگهی‌های روی دیوار آن کوچه مراجعه می‌کند. این در حالی است که در یک سال گذشته به غیر کلیه، آگهی‌های پیوند کبد و قرنیه چشم نیز به دیوار‌ها اضافه شده است.

شاید یکی از دلایل فروش کلیه این باشد که یک فرد با یک کلیه هم می‌تواند زندگی کند، اما سوال اینجاست که یک فرد می‌تواند با پیوند کبد به زندگی‌اش ادامه دهد. امری که برخی از پزشکان آن را بهانه‌ای برای کلاهبرداری می‌دانند و می‌گویند که پیوند کبد می‌تواند فرد اهدا کننده را حداکثر در یک سال از پا در بیاورد. اما «شیرزادی» یکی از متخصصان کبد در این باره می‌گوید: ۱۰ گرم کبد برای هر گرم وزن یک انسان کافی است. کسی که ۵۵ کیلوگرم وزن دارد، ۵۵۰ گرم کبد برای فعالیت بدنش نیاز است، اما کبد یک انسان بزرگتر از این گرم‌هاست و وقتی قسمتی از کبد برداشته شود، می‌تواند دوباره خودش را در بدن گیرنده و در بدن اهدا کننده بازسازی کند. به همین دلیل باید گیرنده سن و وزن کمتری نسبت اهدا کننده داشته باشد تا پزشکان مجبور نباشند بخش زیادی از کبد اهدا کننده را بردارند به همین دلیل هم این نوع پیوند فقط در مورد بیماران کبدی خردسال و کودک انجام می‌شود. او در ادامه می‌افزاید: مثلا کودکی که ۱۲ کیلوگرم است، ۱۲۰ گرم کبد لازم دارد. بخشی از کبد پدر و مادر به این کودک پیوند زده می‌شود و به مرور زمان کبد، خودش را به اندازه طبیعی می‌رساند.

حراج اعضای بدن برای درمان بی‌پولی با این اوصاف فروش اعضای بدن، یکی از راه‌های مرسوم برای درمان بی‌پولی در این روز‌ها است که فشار اقتصادی کمر جامعه را خم کرده. با چند پرس‌وجو می‌توان متوجه شد که قیمت‌های فروش کبد از ۷۰ میلیون تا ۲۰۰ میلیون تومان در نوسان است و هر چه پای دلال بیشتری وسط باشد، یا بیمار حالش وخیم باشد و البته گروه خونی o. منفی قیمت‌ها بالا می‌کشد.

گفتگو با یک فروشنده کبد با یکی از فروشندگان کبد که آگهی‌اش را روی دیوار چسبانیده تماس می‌گیریم. مرد میانسالی با لهجه جنوبی تلفن را پاسخ می‌دهد و می‌گوید: گروه خونی‌ام o. منفی است و کبدم را ۱۵۰ میلیون می‌فروشم، اگر خریداری قرار بزاریم. وقتی به او می‌گویم که خبرنگارم، سفره دلش را باز می‌کند و از ما می‌خواهد که صدایش را به گوش مسئولان برسانیم. او می‌گوید: فرزندم بیماری نادری دارد. دکتر‌های متخصص هر کدام یک نظر درباره بیماریش می‌دهند و کسی نمی‌داند مشکل اصلی فرزندم کجاست. یک غده در کنار گردنش بود که روز به روز متورم‌تر می‌شد، تا اینکه غده چرک کرد و از آن زمان وزن فرزندم هر لحظه پایین‌تر می‌آید و در هفته دو یا سه شب تب شدید می‌کند. حالا نیز در تهران و اطراف شوش در خانه یکی از بستگان زندگی می‌کنیم. نمی‌توانستم با ۳ بچه و همسرم هر ماه به تهران بیایم و به بندرعباس برگردیم. ماه گذشته کلیه‌ام را فروختم که نصف پولش را دلال برد و حالا می‌خواهم بخشی از کبدم را شخصا بفروشم تا هزینه درمان فرزندم کنم. او در ادامه می‌گوید: در بندر دستفروشی می‌کردم و بیمه سلامت دارم. این بیمه را خیلی از مطب‌ها و بیمارستان‌های تهران قبول نمی‌کنند و مجبوریم آزاد ویزیت کنیم. تا به حال ۵۰ میلیون خرج کرده‌ام، اما نتیجه نگرفتم. حاضرم قلبم را هم بفروشم تا فرزندم سلامت باشد. در تهران هم دستفروشی می‌کردم، اما مشکلات دستفروشی در این شهر زیاد است، چندبار جنس‌هایمان را از ما گرفتند و راستش را بخواهید خسته شده‌ام. می‌دانم عمل کبد و طول درمانش سخت است، اما با مریضی فرزندم و با مشکلات مالی هم اصلا زندگی راحت نیست. شاید از فروش کبد پولی باقی بماند و بتوانم با آن تا هر زمانی که زنده‌ام زندگی کنم.

فروش اعضای بدن تنها مختص ایران نیست سود کلان دلالان و سوء استفاده از این نوع افراد نیازمند زیاد است. فروشنده‌هایی که نیاز مالی آن‌ها را مجبور کرده تکه‌ای از بدن‌شان را قیمت بگذارند و خریدارانی که در جست‌وجوی سلامتی حاضر به پرداخت چنین رقم‌هایی هستند. با این حال قیمت‌ها در بازار ایران نوسان شدیدی دارد. البته خرید و فروش اعضای بدن برای پیوند، مخصوص ایران نیست. طبق آمار سازمان بهداشت جهانی این بازار در سایر کشور‌های آسیایی بسیار پر رونق است و طبق همین آمار، قیمت کبد در چین ۳۵ هزار دلار است. کلیه در مصر ۵۳۰۰ دلار و در پاکستان ۸ هزار دلار فروخته می‌شود و لوزالمعده هم در چین ۲ هزار دلار و در ترکیه ۳۵ هزار دلار قیمت دارد.

پیوند کبد جواب می‌دهد در همین رابطه رئیس انجمن متخصصان داخلی ایران می‌گوید: فروش کبد در ایران غیر قانونی است، اما پیوند آن سال‌هاست انجام می‌شود. برای این عمل تنها نیاز است چند سانتی‌متر از کبد را برداشت و به کبد فرد بیمار پیوند زد. چند سال پیش دکتر حسینی برای اولین بار این عمل را در کشور انجام داد و حالا تهران و شیراز دو مرکز مهم پیوند کبد در کشور به حساب می‌آیند. پیوند کبد تنها در افرادی انجام می‌شود که شرایط خونی آن‌ها مطابقت با یکدیگر داشته باشند و با یکسری آزمایش‌ها و بررسی شرایط خونی مشخص می‌شود که این عمل امکان پذیر است یا خیر و خطر جانی برای فرد ندارد. تنها خطر آن این است که پیوند جواب ندهد و پس از چند روز کبد پیوند خورده دفع شود. ایرج خسرونیا پاسخ به این سوال که برخی از پزشکان می‌گویند که این عمل منجر به مرگ فرد اهدا کننده می‌شود، می‌افزاید: اصلا این‌طور نیست. در صورتی فرد می‌میرد که همه کبد او را بردارند، اما کبد انسان خاصیت تکثیر و بازسازی مجدد را دارد و حتی اگر چند سلول از کبد یک فرد سالم را روی یک کبد بیمار بگذارند ممکن است دومرتبه بافت کبد از نو شروع به بازسازی کل کبد شود. او با اشاره به اینکه توصیه ما این است که عمل پیوند کبد در میان افراد خانواده انجام شود و گرفتن کبد از یک فرد غریبه ممکن است مشکلاتی را برای شخصی که کبدش پیوند می‌خورد به وجود بیاورد. او خاطر نشان می‌کند: از سوی دیگر هزینه‌های بسیاری برای پیوند باید پرداخت کنند و دلالان در این رابطه سود بسیاری به جیب می‌زنند. در صورتی که این عمل با ۱۰ تا ۱۵ میلیون تومان انجام می‌شود و قیمت‌های ۱۰۰ و ۲۰۰ میلیون تومان یک نوع کلاهبرداری است. رئیس انجمن متخصصان داخلی ایران در پایان صحبت‌هایش تصریح می‌کند: خیلی از افرادی که از طریق بازار آزاد اقدام به فروش و پیوند کبد می‌کنند مشکلات مالی دارند و می‌خواهند از این راه به پول دست پیدا کنند، اما افرادی که نیازمند پیوند کبد هستند باید از طریق انجمن پیوند کبد اقدام کنند. ما باید دفتر یا بانک کبد را تشکیل بدهیم که افرادی که نیازمند پیوند کبد هستند به آنجا مراجعه کنند و آن‌ها از طریق افراد فامیل این پیوند را انجام دهند. اینطور کبد با اطمینان بیشتری پیوند می‌خورد و پس هم نمی‌زند و از هزینه بالایی که به جیب دلالان می‌رود خودداری می‌شود.