بوتولیسم؛ مسمومیت غذایی فوق العاده مهلک اما نادر

باشگاه خبرنگاران جوان: زمانی که صحبت از بیماری‌های مرگبار می‌شود ذهن‌مان به سمت بیماری‌هایی، چون سرطان، ایدز، بیماری‌های قلبی و ... می‌رود غافل از اینکه برخی بیماری‌های کشنده ارتباطی با مشکلات درونی بدن ندارد و در اثر سموم رخ می‌دهند. بوتولیسم جزو دسته‌ای از بیماری‌های نادر است که از قوی‌ترین و مرگ‌بارترین سموم جهان ایجاد شده و سیستم عصبی را فلج می‌کند؛ باکتری کلوستریدیوم بوتولینیوم این سم را تولید می‌کند و اغلب افراد بدون اینکه از وجود این باکتری آگاه باشند درگیر آن می‌شوند، زمانی که کنار برکه، رودخانه و دریا هستیم و به سادگی با خاک بازی می‌کنیم ممکن است دچار این باکتری خطرزا شویم، حتی با مصرف برخی مواد مانند غذا‌های کنسروی این باکتری در بدن ایجاد می‌شود و رشد می‌کند. تاریخچه بوتولیسم باکتری کلستریدیوم بوتولینیوم در سال ۱۸۹۵ کشف شد، اما قبل از آن در سال ۱۷۳۵ فردی آلمانی بر اثر مصرف سوسیس و مواد کنسروی دچار بیماری بوتولیسم شد؛ با گذشت زمان و آزمایش‌های متعدد روی این باکتری محققان دریافتند که می‌توان از سم بوتولیسم در درمان برخی بیماری‌ها استفاده کرد. سال ۱۹۸۹ سم بوتولیسم (بوتاکس) توسط موسسه غذا و داروی امریکا (FDA) تایید و از آن برای درمان دوبینی، بی‌اختیار چشمک زدن و اسپاسم صورت در بیماران جوان استفاده شد، یکی از موارد استفاده از این سم در زیبایی است. بوتولیسم چگونه ایجاد می‌شود؟ زمانی که باکتری کلوستریدیوم بوتولینیوم وارد بدن می‌شود در محیط‌های کم اکسیژن مانند دستگاه گوارش و مکان‌هایی که زخم‌های عمیق دارند، رشد می‌کند و حتی تا سال‌ها زنده می‌ماند؛ خوب است بدانید بوتولیسم یک بیماری کشنده است که فرد را در ابتدا فلج می‌کند و اگر درمان نشود کشنده خواهد بود؛ متاسفانه کودکان بیشترین درگیری را با این بیماری دارند چرا که بیشتر در معرض آلودگی هستند. علائم این بیماری در کودکان به این شکل است که بدنشان ضعیف می‌شود و به سختی غذا می‌خورند، ماهیچه‌هایشان ضعیف و دچار یبوست می‌شوند؛ از علائم دیگر این بیماری که افراد دچار آن می‌شوند سختی در دید، احساس خستگی و سختی در حرف زدن، ضعف دست‌ها، گرفتگی عضلات قفسهٔ سینه و پا، پلک‌های افتاده، دوبینی، خشکی دهان و بریده‌بریده حرف زدن است. بوتولیسم چگونه درمان می‌شود؟ به دلیل اینکه علائم بوتولیسم شبیه بیماری‌های قلبی و بیماری لایم است اغلب پزشکان آن را به درستی تشخیص نمی‌دهند و درمان‌های اشتباه را پیش می‌گیرند؛ بوتولیسم باید به‌وسیله پادزهر و آنتی‌بیوتیک درمان شود، اگر پادزهر پیش از فلج کامل تجویز شود، فرآیند درمان کوتاه‌تر می‌شود، زیرا انتهای عصب باید دوباره فعال شود. بیماران ممکن است هفته‌ها یا ماه‌ها بستری شوند و از دستگاه بادگیر استفاده کنند تا فلج ماهیچه‌ها از بین برود؛ در برخی موارد ممکن است ضعف ماهیچه‌ها و تنفس کوتاه سال‌ها طول بکشد؛ علائم مسمومیت ناشی از مصرف غذای آلوده به این سم حدود ۱۸ تا ۳۶ ساعت پس از مصرف دیده شود، اما در مواردی دیده شده که تا ۶ ساعت بعد یا ۱۰ روز بعد هم فرد را درگیر می‌کند. یکی از ساده‌ترین راه‌های درمان این بیماری، استفراغ است که فرد پس از بالا آوردن مواد آن سم را از دستگاه گوارش خود خارج می‌کند. برای پیشگیری از ابتلا به بوتولیسم چه کار‌هایی باید انجام داد؟ برای پیشگیری از این بیماری باید خود را در محیط آلوده قرار ندهید، همچنین اگر دچار زخم شده‌اید به سرعت آن را ضدعفونی کنید تا از ورود این باکتری به بدن پیشگیری شود؛ افرادی که مواد مخدر مانند هروئین تزریق می‌کنند، مستعد ابتلا به این بیماری هستند چرا که تزریق در محیط آلوده سبب ایجاد این بیماری کشنده می‌شود. گفته شد یکی دیگر از عوامل ابتلا به این بیماری زخم است و اگر یک زخم قرمز، متورم، دردناک، گرم، پر از چرک و همراه با تب باشد، آلوده است و نیاز بهدرمان سریع دارد. زمان ابتلا به بوتولیسم باید به چه پزشکی مراجعه کرد؟ به دلیل اینکه این سم در مراحل اولیه وارد دستگاه گوارش می‌شود باید سریعا به محض دیدن علائم غیرعادی در بدن به پزشک گوارش مراجعه کرد تا با انجام معاینات دقیق بتوان این سم را خارج کرد در غیر این صورت وجود این باکتری در بدن بسیار خطرناک است و زندگی فرد را مختل خواهد کرد. سم بوتولیسم خالص و بسیار رقیق شده، توسط پزشک متخصص برای درمان انقباض عضلات مورد استفاده قرار می‌گیرد؛ از جمله برای درمان کجی مادرزادی لگن، ناتوانی در عضلات حنجره، تنگی مری، لوچی چشم، فلج عضلات صورت، نقص گردن رحم و پلک زدن مکرر استفاده می‌شود؛ در مواردی DNA بیماری‌زا را از درون باکتر خارج و به عنوان ژل بوتاکس برای زیبایی آن را تزریق می‌کنند، این ژل برای درمان میگرن هم کاربرد دارد.