نکاتی که قبل از تغییر کاربری خانه های قدیمی باید بدانید

خانه‌های قدیمی بویژه منازل ویلایی در فرهنگ ایرانی یادآور خاطرات خوب، میهمانی‌های بزرگ، ارتباط چندین نسل از خانواده‌ها و گرمی و صمیمیت است. بسیاری از افراد زندگی در یک خانه قدیمی را به آپارتمان ترجیح داده و به دلایل مختلفی همچون قیمت کمتر این خانه‌ها نسبت به خانه‌های نوساز، استقلال و حریم خصوصی بیشتر و همچنین امکان بازسازی خانه مطابق با سلیقه خود علاقمند به خرید یا اجاره خانه کلنگی هستند.

اکثر منازل کلنگی و قدیمی، نیاز به بازسازی اساسی دارند؛ به علت گذشت سال‌های طولانی از عمر بنا، بطور معمول تمامی قسمت‌های مهم خانه همچون سیم‌کشی برق، تاسیسات سرمایشی و گرمایشی، کفپوش‌ها، لوله کشی‌های آب، گاز و فاضلاب، بررسی نم، پوسیدگی و رطوبت دیوارها، عایق کردن مجدد سقف و... نیازمند رسیدگی و تعمیرات جدی هستند.

امروزه با آنکه در جامعه‌ای مدرن زندگی می‌کنیم و سبک زندگی نسبت به دهه‌های اخیر تفاوت چشمگیری پیدا کرده است؛ با این حال علاقه به فرهنگ و سبک زندگی گذشتگان در میان بسیاری از افراد رواج دارد. این علاقه تنها مختص به زندگی در خانه سنتی نیست؛ بلکه بسیاری از افراد با هدف کسب درآمد به خرید، اجاره و تغییر کاربری خانه‌های قدیمی می‌پردازند. در ادامه در آدرس، این موضوع را بیشتر مورد بررسی قرار خواهیم داد.

تغییر کاربری بناهای تاریخی

جامعه مدرن امروزی، چنانچه دارای تاریخ و تمدنی پیشرفته باشد، سعی در حفظ و نگهداری آثار مختلف بجا مانده از روزگاران پیشین دارد. بناها، ساختمان‌ها و سازه‌های باستانی نماد مهمی از این گذشته هستند. سازمان‌های متولی، همواره در تلاش برای احیای سنت‌ها و فرهنگ تاریخی و معرفی آن به شهروندان امروزی هستند. یکی از این روش‌ها اجازه بازسازی و تغییر کاربری این ساختمان‌ها تا حد ممکن جهت رسیدن به اهداف فوق است.

کسب و کارهای مختلفی با آگاهی از علاقه و توجه مردم به تاریخ خود و بویژه بناهای بجا مانده از آن روزگاران و همچنین با حمایت سازمان‌های مربوطه، از این ساختمان‌ها برای محیط کسب خود استفاده می‌کنند.

برخی از خانه‌های قدیمی، ارزش تاریخی داشته که بسیاری از آنها در اختیار سازمان میراث فرهنگی است و استفاده شخصی از آنها ممنوع است. با این حال در بسیاری از مواقع، اشخاص حقیقی به خرید آنها اقدام می‌کنند یا بخشی از آن را تبدیل به محل کسب و کار خود می‌کنند.

چنانچه قصد تغییر کاربری یک خانه قدیمی را دارید، بهتر است به برخی نکات توجه داشته باشید:

• میزان فرسودگی بنا را بسنجید و قیمت دقیق بازسازی را با کمک کارشناسان متخصص تخمین بزنید.
• خرید، بازسازی و تغییر کاربری به قصد راه اندازی شغل، باید سودآور باشد. قدمت تاریخی یک بنا برای بسیاری از سرمایه گذاران، به تنهایی مزیتی محسوب نمی‌شود؛ بلکه طرح باید توجیه اقتصادی داشته باشد.
• مرمت باید با درنظر داشتن حفظ هویت ساختمان انجام گیرد.
• حتما در مرمت و تغییر کاربری از کارشناسان و متخصصان مرمت که دارای تجربه کاری هستند استفاده شود تا عملیات تعمیرات، بطور استاندارد انجام شود.

کاربردهای جدید خانه‌های تاریخی

هدف از تغییر کاربری ساختمان‌های تاریخی، خارج ساختن این بناها از دایره محدود استفاده شخصی و ایجاد امکانی برای حضور تعداد بیشتری از شهروندان و افراد جامعه در این فضاها است. این خانه‌ها پتانسیل فراوانی برای ایجاد مشاغل مختلف دارند که در ادامه به برخی از آنها اشاره می‌کنیم:

• کافه
• رستوران
• هتل
• اقامتگاه سنتی
• موزه
• نمایشگاه و گالری آثار هنری
• نمایشگاه و فروشگاه هنرهای سنتی و صنایع دستی
• نمونه موردی تغییر کاربری بناهای تاریخی

حضور در یک خانه تاریخی با رنگ و بوی خاطرات، بسیار مطبوع و دلنشین است. در بسیاری از شهرهای ایران که روزگاری مرکز سکونت شاهان و بزرگان یا محلی برای ییلاق و قشلاق آنان بوده است و یا در هر دوره‌ای بعنوان پایتخت ایران شناخته می‌شدند، با فراوانی بیشتری از این خانه‌ها روبرو هستیم. این خانه‌های تاریخی دارای پتانسیل زیادی برای تبدیل شدن به محلی برای گردهم آمدن و یا اقامت انسانها در زندگی شلوغ و مدرن امروزی هستند.

با برخی از نمونه‌های خانه‌های سنتی تغییر کاربری داده شده، آشنا می‌شویم:

• خانه‌های سنتی اصفهان: استان اصفهان دارای پیشینه تاریخی عظیمی است. بسیاری از این خانه‌های قدیمی اصفهان با تغییر کاربری تبدیل به محلی برای استفاده عموم شده‌اند: کافه تاریخی هوگو، هتل تاریخی بخردی، هتل سنتی عقیق، هتل بالی و هتل سنتی اصفهان از جمله این موارد هستند.
• خانه‌های تاریخی یزد: شهر یزد، شهر گل، رنگ و خشت است. برخی از خانه‌های سنتی استان یزد عبارتند از: اقامتگاه بوم گردی سرای کهن یزد، هتل آنتیک ملک‌التجار یزد، اقامتگاه بومگردی نقره یزد و هتل موزه فهادان یزد.
• خانه‌‌های تاریخی کاشان: استان کاشان، شهری در دل کویر و با تاریخی غنی دارای ساختمان‌های تاریخی بسیار است که برخی از آنها تغییر کاربری داده‌اند: اقامتگاه سنتی یاسمین راهب کاشان، اقامتگاه سنتی امیرالسلطنه کاشان، اقامتگاه سنتی فلاحتی کاشان و...
• خانه‌های سنتی مشهد: شهر مشهد به عنوان پایتخت معنوی ایران که سالانه پذیرای میلیون‌ها زائر و مسافر است، با تعداد زیادی از اقامتگاه‌های سنتی و قدیمی، خاطره‌ای زیبا از اقامت را به ساکنان خود هدیه می‌کند. هتل تاریخی پارس از جمله هتل‌های تاریخی در مشهد بشمار می‌رود.
• خانه‌های تاریخی قزوین: استان قزوین در یکی از شاهراه‌های اصلی ایران قرار دارد و نقطه اتصال شهرهای مهم ایران به یکدیگر محسوب می‌شود؛ هتل سنتی خانه بهروزی از جمله اقامتگاه‌های تاریخی شهر قزوین است.
• خانه‌های تاریخی تبریز: شهر تبریز دارای تاریخی پرفراز و نشیب است؛ بسیاری از بناها و ساختمان‌های موجود در آن از دوران‌های گذشته به جا مانده و تعدادی از آنها به اقامتگاه تبدیل شده‌اند. هتل لاله کندوان تبریز و هتل خانه تاریخی نعمت زاده، نمونه‌هایی از این اقامتگاه‌ها هستند.