مخالفت دامداران با ممنوعیت صادرات شیرخشک

خبرگزاری تسنیم: یکشنبه ۲۰ مرداد ۹۷ محمد شریعتمداری وزیر صنعت، معدن و تجارت در نامه‌ای ممنوعیت صادرات چای فله و بسته بندی، کاغذ، تیشو، انواع شیرخشک صنعتی، شیرخشک اطفال و کره در بسته بندی بالای ۵۰۰ گرمی را به بهانه «تنظیم بازار داخل» به گمرکات اعلام کرد. دستوری که واکنش و تعجب بسیاری از فعالان صنعتی و کارآفرینان را در پی داشت. در موضوع چای بسیاری از مقامات دولتی، نمایندگان مجلس و فعالان این صنعت اعتراضات دامنه داری کردند. مصطفی سالاری استاندار گیلان با انتقاد از دستور وزیر صمت گفت: «صادرات چای یک فرصت برای تولید داخلی بوده و نباید اجازه داد که بازار‌های هدف چای صادراتی با تصمیم‌های غیراصولی به راحتی از دست برود». مهرداد لاهوتی نماینده شهرستان لنگرود نیز با اعلام این که «دستور ممنوعیت صادرات چای ایرانی لغو شد» گفت: «برای وزیر صنعت استدلال کردیم اگر دستور ممنوعیت صادرات چای لغو نشود، این صنعت با یک مصیبت و بدبختی بزرگی روبرو می‎شود. هم اکنون چای ما در حدود ۳۶ کشور جهان و به میزان ۱۰ تا ۱۲ هزار تن صادر می‌شود و این امتیاز بزرگی برای به شمار می‌رود. با این استدلال ما آقای شریعتمداری معاونان خودشان را احضار کردند و در نهایت دستور دادند تا نامه‌ای هم تهیه شود و منظور از ابلاغ قبلی درباره صادرات چای به این شرح اصلاح شود که صادرات چای خارجی که با ارز ۴۲۰۰ تومانی وارد کشور می‌شود، ممنوع باشد، اما چای تولید داخل هیچ محدودیتی برای صادرات نداشته باشد». بازی شرکت‌های بزرگ لبنیات در وزارت صنعت و اخلال در صنعت دامپروری سیداحمد مقدسی رئیس هیأت مدیره کانون انجمن‌های صنفی گاوداران ایران نیز با بیان این که «هیچ دلیل محکمه‌پسندی پشت آن نیست»، «کارخانجات لبنی» را طراح این دستور وزیر صمت می‌داند و می‌گوید: این بخشنامه بدون اطلاع وزیر جهاد کشاورزی و با هماهنگی کارخانه‌های لبنی منتشر شده که به ضرر دامداران و به سود صنایع لبنی است. رئیس هیأت مدیره کانون انجمن‌های صنفی گاوداران در بخش دیگری از مصاحبه اش، دلیل وزارت صنعت در این بخش نامه مبنی بر «تنظیم بازار داخل» را زیر سوال می‌برد و می‌گوید: «سالانه ۱۱ میلیون تن شیر خام در کشور تولید می‌شود» و این در حالی است که بر اساس آمار‌ها تنها «۸ میلیون تن شیر خام از کل تولید سالانه وارد صنایع لبنی می‌شود». آرش فرزادنیا دبیر کمیته شیر استان خراسان رضوی نیز با تایید این ادعا می‌گوید: «منع صادرات شیرخشک با هدف تنظیم بازار داخلی درست نیست، چرا که بر اساس آمار دقیق گمرک و تولید روزانه شیر که توسط وزارت کشاورزی جمع آوری می‌شود، بین ۵ تا ۸ درصد شیر تولیدی کشور، تبدیل به شیرخشک و سپس صادر شده است.» به گفته مسئولان صنفی، ۱۸ کارخانه فعال تولید کننده شیر خشک با اشتغال مستقیم ۶ هزار نفر، در سال گذشته، حدود ۲۵ هزارتن شیرخشک ایرانی به بیش از ۱۳ کشور اروپایی، آسیایی و شمال آفریقا صادر کرده اند در حالی که کل صادرات محصولات لبنی ایران به حدود ۸۰۰ هزار تن در سال گذشته رسیده است. به عبارت ساده‌تر به لحاظ وزنی حدود ۲.۵ درصد صادرات محصولات لبنی به شیرخشک تعلق دارد. اعتراض تشکل‌های دامی به تصمیم وزارت صمت با انتشار بخش نامه، همچون صنعت چای، فعالان صنعت دام کشور نیز اعتراضات دامنه داری را شروع کردند. اتحادیه گاوداران و دامداران صنعتی بلافاصله با انتشار نامه‌ای از حجتی وزیر کشاورزی پرسید: «آیا در حال حاضر مردم با کمبود محصولات لبنی در فروشگاه‌های سطح کشور مواجه هستند یا اینکه به دلیل افزایش قیمت فرآورده‌های لبنی قدرت خریدشان پایین آمده است؟». فرشید صراف مدیرعامل اتحادیه گاوداران و دامداران صنعتی با اشاره به منافع واردات شیرخشک از وزیر کشاورزی پرسیده است: «آیا برای جبران سوء مدیریت برخی از صنایع لبنی با لطمه زدن به شیر کشور به دنبال واردات شیرخشک با تخصیص ارز نیستید؟». کانون انجمن‌های صنفی کارفرمایی گاوداران ایران نیز در نامه‌ای ۶ بندی خطاب به حجتی، با بی مبنا خواندن تبلیغات صنایع لبنی و تاکید بر این که «تولید شیرخام کمافی السابق ادامه دارد» نوشت: «تصمیمات این چنینی وزارت صنعت معدن و تجارت، صنعت دام‌پروری را که با صرف هزینه و طی سالیان متمادی به وجود آمده، از بین می‌برد». اتحادیه شرکت‌های تعاونی دام‌داران اصفهان نیز در نامه‌ای به شریعتمداری وزیر صمت؛ مصوبه جنجالی را «بدون در نظر گرفتن عواقب» دانست که نتیجه‌ی آن «ضربه به تولید شیرخام و باز شدن میدان برای تاخت و تاز کارخانجات لبنی» است. درآمد هنگفت صادرکنندگان لبنیات از افت قیمت ریال مصوبه ممنوعیت صادرات شیرخشک و کره در حالی ابلاغ شده است که بر اساس مقایسه آمار‌های گمرک در ۴ ماهه اول ۱۳۹۷ با ۴ ماه اول سال ۱۳۹۶ صادرات انواع شیرخشک ۴۲ درصد و صادرات انواع لبنیات ۱۷ درصد کاهش داشته است که با فرض ثبات نسبی حجم تولید شیر در کشور در سال‌های ۱۳۹۶ و ۱۳۹۷ نشان دهنده حجم کمتر شیر دریافتی توسط واحد‌های تولید شیر خشک در مقایسه با سال گذشته است. نکته‌ی دیگر این که چرا صادرات شرکت‌های لبنی به همان میزان صادرات شیر خشک کاهش پیدا نکرده است؟ دبیر کمیته شیر استان خراسان رضوی چنین جواب می‌دهد: «کاهش صادرات محصولات لبنی ناشی از افزایش تقاضای داخلی است. با این حال شرکت‌های لبنی به جای پاسخگویی به نیاز داخل، به دلیل دستیابی به سود بیشتر اقدام به صادرات محصولات لبنی کرده اند و تقاضای بازار داخل را بی پاسخ گذاشته اند. آن‌ها تمایلی به تولید محصولات لبنی به خصوص آن دسته که مشمول قیمت گذاری سازمان حمایت است، ندارند و به جای آن با کاهش تولید این محصولات، صادرات محصولات مشابه را در دستور کار خود قرارداده اند». مصطفی بهمن آبادی فعال اقتصادی و کارشناس حوزه سلامت نیز که شرکت‌های لبنی را پشت پرده مصوبه جنجالی وزارت صمت می‌داند، معتقد است: «یکی از مهمترین علت‌های اصرار شرکت‌های بزرگ لبنیات بر ممنوعیت صادرات شیر خشک، موضوع تولید کره حیوانی است. سالانه حدود ۴۰ تا ۴۵ هزارتن کره حیوانی وارد کشور می‌شود. اگر دولت بخواهد طبق روال قبل، ارز دولتی اختصاص دهد باید بیش از ۲۴۰۰ میلیارد تومان سوبسید بابت مابه تفاوت ارز با نرخ آزاد پرداخت کند. صادرات شیر خشک باعث تولید خامه مازاد و در نتیجه افزایش تولید کره داخلی می‌شود که این موضوع باعث کاهش نیاز کشور به واردات و در نتیجه از دست رفتن سود هنگفت چند شرکت لبنیاتی بزرگ می‌شود.» وزارت صنعت قانون را دور زد! بر اساس ماده ۱ قانون تمرکز وظایف و اختیارات مربوط به بخش کشاورزی در وزارت جهاد کشاورزی مصوب بهمن ۱۳۹۱؛ کلیه اختیارات، وظایف و امور مربوط به سیاست‌گذاری، برنامه‌ریزی، نظارت و انجام اقدامات لازم از وزارت صنعت، معدن و تجارت منتزع و به وزارت جهاد کشاورزی واگذار می‌شود. در بند الف. ماده ۱ چنین آمده است: تجارت اعم از صادرات، واردات و تنظیم بازار داخلی محصولات و کالا‌های اساسی زراعی، باغی و گیاهان دارویی ... و همچنین محصولات دامی، طیور و آبزیان شامل شیر و فرآورده‌های لبنی، گوشت سفید، گوشت قرمز، تخم‌مرغ و نیز پیله ابریشم. در بند ب. ماده ۱ مربوط به صنایع تبدیلی بلافصل با یک مرحله تبدیل در بخش کشاورزی؛ در بند ۵ فراورده‌های لبنی را نیز فهرست کرده است. حال بر اساس ابلاغیه مورخ ۲۰ مرداد ۱۳۹۷؛ به نظر می‌رسد محمد شریعتمداری وزیر صنعت که در موضوع شفافیت تخصیص ارز و پرونده واردات خودرو زیر فشار افکار عمومی و نهاد‌ها است، احتمالا نا آگاهانه! «قانون انتزاع» را ندید گرفته و ابلاغ خلاف قانون صادر کرده است که عواقب قانونی دارد. وزارت صمت، در موضوع چای، اشتباه خود را اصلاح کرد و جلوی از دست رفتن بازار‌های صادراتی که به سختی به دست می‌آید را گرفت، باید منتظر ماند و دید شریعتمداری بدون دامنه دارتر شدن اعتراضات و باز شدن پای مجلس و با تعامل با وزارت جهاد کشاورزی ممنوعیت صادرات شیرخشک ایرانی که وجود آن صرفا باعث افزایش انحصار چند شرکت لبنیاتی بر بازار شیر و لبنیات به قیمت کوچکتر شدن سفره دامداران و زیان جبران ناپذیر چند میلیون روستایی و دامدار می‌شود را لغو می‌کند؛ یا می‌گوید: چای ایرانی صادر شود؛ شیرخشک و کره‌ی ایرانی نه!