صرافی‌ها قیمت ارز را بالا می‌برند

خبرگزاری فارس: جمعی از اقتصاددانان اخیرا در نامه‌ای به رئیس‌جمهور به ریشه‌یابی مشکلات اقتصادی اخیر پرداخته و راهکار‌هایی نیز برای برون‌رفت از وضعیت کنونی ارائه‌داده‌اند؛ مهدی تقوی، استاد اقتصاد دانشگاه علامه طباطبایی، اما چندان قائل به این راهکار‌ها نبوده و ریشه مشکلات فعلی را رفتار‌های غیراصولی ترامپ و سوءاستفاده صرافی‌ها از اوضاع پیش‌آمده می‌داند. این اقتصاددان در گفتگو با فارس در عین حال پیشنهاد‌هایی هم برای بانک مرکزی ارائه کرد. فارس: اخیرا جمعی از اقتصاددان‌ها در نامه‌ای به رئیس‌جمهور مشکلات اقتصادی را ریشه‌یابی کرده و راهکار‌هایی هم ارائه داده‌اند؛ تحلیل شما از وضعیت اقتصادی پیش آمده چیست و چه چشم‌اندازی برای آن متصور هستید؟ تقوی: نامه را نخوانده و ندیده‌ام، اما برای تحلیل وضعیت باید برداشت درستی داشته باشیم. ما در دوره آقای احمدی نژاد شاهد بودیم که اقتصاد بسیار ضربه خورد؛ در آن زمان ۴۰ درصد تورم داشتیم، نرخ رشد نیز منفی و به تبع آن نرخ بیکاری نیز بالا بود وقتی نرخ رشد منفی داریم یعنی نیروی کاری کمتری را به کار گرفته‌ایم، اما وقتی آقای روحانی آمد نرخ تورم را به زیر ۱۰ درصد کاهش داد و تورم ۴۰ درصدی به ۸.۵ درصد رسید؛ همچنین شاهد بودیم که نرخ رشد منفی به نرخ رشد مثبت تغییر کرد. این عملکرد تداوم داشت، اما حالا مشکلاتی بروز کرده در حال حل شدن است. فارس: اشاره ما هم به همین مشکلات است و چگونگی حل شدن آن. تقوی: تا پیش از رفتار‌های اخیر رئیس‌جمهور آمریکا مشکلی وجود نداشت و بعد از آن مشکلات اخیر بروز کرد؛ متأسفانه ترامپ از سیاست چیزی نمی‌داند و در آخرین اظهار نظرش دیدیم که می‌گوید نمی‌گذارم ایران حتی یک قطره نفت هم صادر کند بنابراین دولت ما الان با چنین دیوانگانی سر و کار دارد. البته ترامپ غلط می‌کند که چنین چیزی را می‌گوید، ولی در مجموع اقتصاد ایران نسبت به دوره قبل بسیار بهتر بوده است. فارس: اگر مدیریت اقتصادی کشور مطلوب است، در حالی که هنوز تحریم‌ها آغاز نشده، آشفتگی‌های بازار ارز از کجا می‌آید؟ تقوی: اخیرا یکی از نهاد‌ها جمعی از اقتصاددان‌ها را دعوت کرد؛ در آن جلسه گفتیم که دلار ۱۰ هزار تومانی با توجه به نظریه‌های اقتصادی غیر واقعی است و نباید چنین باشد، اما وضعیت به نحوی پیش رفت که دیدیم که صرافی‌ها می‌گویند ارز نداریم، اما ارز خود را به دست عده‌ای دست فروش می‌دهند و نرخ را آن‌ها تعین می‌کنند وگرنه دلار ۱۰ هزار تومانی با هیچکدام از نظریه‌های اقتصادی سنخیت ندارد. من دلار استرالیا را رصد می‌کردم. در تاریخ ۲۳ اسفند سال ۹۶ قیمت خرید دلار استرالیا ۳۸۵۰ تومان و قیمت فروش آن ۳۸۸۰ تومان بود، اما الان در روز ۲۸ مرداد سال ۹۷ خرید و فروش این دلار ۷۷۷۰ تومان تعیین شده است؛ این افزایش قیمت ۱۰۰ درصدی نشان دهنده اشکالی در اقتصاد ماست و گرنه دلار نباید در این فاصله کوتاه یک دفعه دو برابر شود. فارس: آیا این قابل مدیریت به وسیله دولت نبود؟ تقوی: بله یک مشکل این بود که صرافی‌ها قیمت را بالا می‌بردند و به همین دلیل بود که آقای سیف اعلام کردند ما ارز را به صرافی‌ها نمی‌دهیم و اگر قرار است مردم خرید و فروش ارز کنند باید از طریق بانک‌ها انجام شود، اما حالا دوباره صرافی‌ها را وارد کار کرده‌اند. فارس:، اما اکثر اقتصاددان‌ها معتقدند خروج صرافی‌ها از معاملات ارز اشتباه بوده و به همین دلیل دوباره دولت تصمیم به اصلاح سیاست خود گرفت. تقوی: تصمیم به خروج صرافی‌ها از خرید و فروش ارز صد در صد درست بود و نباید تغییر می‌کرد. آن روش قابل نظارت بود و بانک مرکزی با در اختیار داشتن اداره نظارت بر بانک‌ها می‌توانست بر خرید و فروش ارز از طریق بانک‌ها نظارت کند. ما در زمینه نرخ ارز دو نظریه داریم؛ یکی نظریه برابری قدرت خرید است که وقتی تورم شما بسیار بالاتر از تورم ایالات متحده باشد ارزش پول ملی شما در برابر دلار کاهش می‌یابد و نرخ دلار افزایش پیدا میکند. نظریه دیگر نظریه پولی که می‌گوید اگر نرخ رشد پول شما در اقتصاد بیش از نرخ پول در ایالات متحده باشد قیمت دلار بالا میرود. ما این‌ها را در تئوری‌ها آموزش داده‌ایم، اما برای مثال وقتی دلار استرالیا را رصد می‌کنم و می‌بینم دو برابر شده است با هیچ کدام از نظریه‌های اقتصادی همخوانی ندارد. فارس: به هر حال آشفتگی نرخ ارز موضوع قابل انکاری نیست و با توجه به عرضه دو بسته ارزی و تداوم آشفتگی شما چه راهکاری برای برون رفت از این وضعیت پیشنهاد می‌کنید؟ تقوی: بانک مرکزی باید فکر اساسی در این زمینه کند و باید به طور دقیق تحقیق کند که چطور ممکن است ارزش دلار تا این حد در مدت زمان کم تغییرکرده باشد. چطور شد که صرافی‌ها افرادی را در خیابان‌ها گذاشتند و هر نرخی را برای دلار تعیین کردند. بانک مرکزی باید بسیار جدی وارد عمل شود. یک اشتباه بانک مرکزی این بود که طرح آقای سیف را برای سپردن خرید و فروش دلار به بانک‌ها را کنار گذاشت و دوباره به صرافی‌ها روی آورد چه تضمینی است که صرافی‌ها دوباره بازی‌های گذشته را در نیاورند. فارس:، اما در بسته جدید نظارت هم دیده شده بود. تقوی: کدام نظارت؟ هیچ نظارت بر صرافی‌ها انجام نمی‌شود. فارس: اقدام اساسی بانک مرکزی چه باید باشد؟ تقوی: همانطور که نهاد‌های دیگر از اقتصاددانان دعوت می‌کند تا چاره جویی کنند بانک مرکزی هم می‌تواند اقتصاددانان را تحت شورایی جمع کند و برای مدیریت این اوضاع چاره اندیشی کند. بانک مرکزی اگر واقعا علاقه‌مند به حل مشکلات است، تعدادی از اقتصاددانان را جمع کند و در تصمیمات بانک مرکزی از نظریات آن‌ها استفاده کنند. آن‌ها باید به طور جدی راهی پیدا کنند که قیمت ارز بالا نرود. وقتی دلار گران می‌شود، واردات گران می‌شود و با گران شدن واردات نرخ تورم افزایش می‌یابد آن هم در شرایطی که حقوق‌بگیران چنین افزایش حقوقی نداشته‌اند، دود این شرایط به چشم مردم می‌رود.