شارژ کالابرگ از بهمن برای کم‌درآمد‌ها | واریزی 300 هزارتومانی کالابرگ فجرانه برای ۷ دهک درآمدی | استعلام کالابرگ الکترونیکی با کد ملی

شواهد حاکی از این است که دولت و مجلس برای بازگشت طرح کالابرگ الکترونیک به وفاق رسیده اند و قرار است این طرح که هنوز جزئیات نهایی آن اعلام نشده، به شیوه‌ای اجرا شود که مانع تأثیر نوسان قیمت‌ها بر زندگی مردم شود.

کالابرگ برمی گردد | یارانه تشویقی چقدر می شود؟

به گزارش همشهری آنلاین، طرح کالابرگ الکترونیک پیش‌شرط موافقت مجلس با حذف دلار ۴۲۰۰ تومانی در دولت سیزدهم بود و با اجرای طرح فجرانه، توانست نهایت نظر سیاستگذاران برای حمایت از اقشار ضعیف در مقابل تکانه‌های تورمی را برآورده کند. در ادامه، دولت چهاردهم در چندماه نخست فعالیت توجهی به طرح کالابرگ نداشت و بحث‌های مطرح شده در پایان دولت سیزدهم برای تداوم اجرای این طرح را مسکوت گذاشت؛ اما بعدازاینکه در لایحه بودجه ۱۴۰۴ تصمیم به افزایش نرخ ارز کالاهای اساسی گرفته شد، بار دیگر مجلس در مقام دفاع از تداوم طرح کالابرگ پا به میدان گذاشت و درنهایت، با تأکید رئیس‌جمهوری مبنی بر پیگیری اجرای این طرح، عملاً بازگشت کالابرگ قطعی شد.

تصمیم نهایی برای اجرای طرح کالابرگ

محمدباقر قالیباف، رئیس مجلس شورای اسلامی به‌تازگی با بیان اینکه مجلس همچنان بر اجرای طرح کالابرگ برای حمایت از معیشت اقشار ضعیف پافشاری می‌کند، اعلام کرده است: دولت و مجلس کالابرگ الکترونیک را به شکلی اجرا خواهند کرد که نوسانات قیمت‌ها، کمترین تأثیری در زندگی مردم و افراد کمتر برخوردار نگذارد.

مسعود پزشکیان، رئیس‌جمهور نیز چهارشنبه گذشته در چهل و یکمین نشست هیأت دولت، پیگیری جدی برای اجرای کامل قانون توزیع کالابرگ الکترونیک به‌عنوان یک قانون مصوب را خواستار شد و تأکید کرد: علاوه بر دارو، باید ارز موردنیاز کالاهای اساسی نیز در زمان مناسب تأمین شود تا کالاهای اساسی در بستر طرح توزیع کالابرگ الکترونیک با قیمت مناسب به مصرف‌کنندگان اصلی برسد.

با توجه به اظهارات روسای قوای مقننه و مجریه مبنی بر اجرای دوباره طرح کالابرگ الکترونیک و تمهیداتی که مجلس در جریان تصویب لایحه بودجه برای تأمین منابع این طرح اندیشیده است، به‌نظر می‌رسد وفاق حداکثری بین مجلس و دولت برای تداوم اجرای طرح کالابرگ شکل گرفته است.

منابع مالی اجرای طرح کالابرگ

در لایحه بودجه ۱۴۰۴، ارز ترجیحی با پیشنهاد دولت قیمت از ۲۸ هزار و ۵۰۰ تومان سال‌جاری به ۳۸ هزار و ۵۰۰ تومان افزایش می‌یابد و مجلس تصمیم گرفته است درآمد دولت از این محل را به جبران کاهش قدرت خرید مردم ناشی از گران شدن کالاهای اساسی اختصاص دهد.

نکته دیگر در حوزه یارانه، تکلیف دولت در بودجه ۱۴۰۴ برای شناسایی و حذف یارانه ثروتمندان است که با مصوبه مجلس، ملزم به اجرای آن است. در شرایط فعلی، بنا به اعلام دولت به ۸۲ میلیون نفر یارانه پرداخت می‌شود که درصورت اجرای مصوبه مجلس، بخش بزرگی از آنها از فهرست مشمولان حذف خواهند شد.

البته تکلیف حذف یارانه ثروتمندان همیشه وجود داشته و گرچه تقریباً اجرا نشده اما دولتمردان هدف آن را کاهش بار مالی دولت می‌دانستند درحالی‌که بنا به مصوبه جدید مجلس، یارانه ثروتمندانی که از فهرست خط می‌خورند باید بین خانوارهای کم‌درآمد توزیع شود تا از این مسیر حمایت مناسبی از این خانوارها انجام شود.

سرانه اعتبار کالابرگ

طرح کالابرگ در ابتدای راه فقط ۳ دهک کم‌درآمد جامعه را شامل می‌شد و در ادامه تا دهک هفتم را دربرگرفت. چندی پیش، در شرایطی که دولت هنوز به اجرای طرح کالابرگ چراغ سبز نشان نداده بود، رئیس مجلس شورای اسلامی اعلام کرد که مجلس در حوزه معیشت حتماً متمرکز بر کالابرگ به‌ویژه برای ۵دهک پایین جامعه خواهد بود؛ اما از اظهارات اخیر حسن نوروزی، سرپرست سازمان هدفمندی یارانه‌ها چنین برمی‌آید که مبنای طرح کالابرگ همان ۷ دهک درآمدی باشد. نوروزی گفته است: وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی ۶شاخص تعریف کرده که بر مبنای آن می‌توان دهک‌بندی جدیدی را ارائه داد و از محل دهک‌های ۸ تا ۱۰ که حذف می‌شوند، منابعی را برای دهک‌های اول جامعه ایجاد کرد.

تا اینجای کار بنا به محاسبات کمیسیون تلفیق لایحه بودجه مجلس، از محل افزایش نرخ ارز ترجیحی در سال آینده، حدود ۱۲۰ هزار میلیارد تومان منابع حاصل می‌شود که به اجرای طرح کالابرگ اختصاص خواهد یافت.

بررسی‌ها نشان می‌دهد اگر طرح کالابرگ فقط به اتکای این منابع جدید برای ۷ دهک اجرا شود، به ازای هر نفر ۱۷۶ هزار تومان اعتبار تشویقی تخصیص می‌یابد و در این میان اگر یارانه ۳ دهک حذف شده نیز به این رقم اضافه شود، جمع اعتبار کالابرگ برای هر نفر می‌تواند به ۳۰۰ هزار تومان در هرماه برسد.

با توجه به اینکه دولت سیزدهم در طرح فجرانه توانسته بود با اعطای یارانه تشویقی ۲۰۰ هزار تومان، ۸۶ رصد خانوارهای یارانه‌بگیر را با طرح کالابرگ جذب کند، به‌نظر می‌رسد با اعطای اعتبار ماهانه ۳۰۰ هزار تومانی به هر نفر در طرح کالابرگ، هدف سیاستگذاران از حمایت معیشتی خانوارها در طرح کالابرگ محقق شود.

یارانه‌بگیران زیر تیغ غربال

دستکاری دهک‌بندی یارانه‌ها در حالی مطرح است که هنوز اطلاعاتی از سازوکار غربال یارانه‌بگیران و ملاحظات اجتماعی آن در دست نیست

سیاست‌های تورم‌زا، ارزش یارانه‌های نقدی را کاهش داده است، از همین رو دولت مدعی است درصدد حمایت از دهک‌های کم‌درآمد با بازتنظیم دهک‌بندی‌ها و حذف سه دهک بالا و استفاده از منابع حاصل از این حذف به نفع دهک‌های پایین است، اما این سؤال اساسی همچنان وجود دارد که غربال یارانه‌بگیران با چه سازوکاری انجام خواهد شد و آیا تبعات اجتماعی حذف یارانه افراد در شرایط فعلی اقتصادی لحاظ شده است؟ 

بازتعریف پرداخت یارانه‌های نقدی موضوعی است که همواره در سال‌های گذشته مطرح شده است و حالا با توجه به تأکید مقام‌های مسئول در دولت به نظر می‌رسد به صورت جدی‌تر در دستور کار قرار دارد. 

روز گذشته فاطمه مهاجرانی، سخنگوی دولت اعلام کرد: «وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی درحال تدوین سازوکاری است تا از طریق «آزمون وسع» و با تکیه بر ابزار‌ها و تکنولوژی‌هایی که در اختیار قرار دارد، جامعه هدف دقیق‌تری برای حمایت‌های دولتی تعیین کند. از همین رو شش شاخص تعریف شده است تا برمبنای آن دهک‌بندی‌ها بازتنظیم شود و کسانی که از درآمد‌های بالاتری برخوردار هستند، از دریافت یارانه حذف شوند تا دولت بتواند کمک بیشتری به آسیب پذیرترین بخش جامعه ارائه کند.»

سخنگوی دولت در ادامه با اشاره به اینکه سه تفکر در خصوص دریافت یارانه‌های نقدی وجود دارد، گفت: «تفکر اول معتقد است به دولت هیچ ارتباطی ندارد تا از خانواده‌ها حمایت کند. از نگاه این عده، این کار مصداق دخالت دولت در جامعه و بازار است و نباید این کار را بکند. نتیجه این تفکر به گسترده‌ترشدن «نابرابری» در جامعه منجر می‌شود. تفکر دوم معتقد است منابع محدود باید به صورت یکسان به همه پرداخت شود. از نگاه این تفکر عدالت یعنی «برابری». این تفکر برابری‌طلب، در عمل در جوامع کمونیستی با شکست و فروپاشی روبه‌رو شد، زیرا واقعیتی به نام محدودبودن منابع دولتی را در نظر نمی‌گرفت و توجه نداشت که در این رویکرد آنچه در عمل اتفاق می‌افتد، توزیع فقر خواهد بود، اما تفکر سوم معتقد است دولت باید بیشترین حمایت را از کسانی انجام دهد که آسیب‌پذیری بیشتری دارند.» 

با توجه به اظهارنظر مهاجرانی، دولت تفکر سوم یعنی حذف دهک‌های پردرآمد به نفع نیازمندان را دنبال می‌کند، اما هنوز خبری از در نظرگرفتن تبعات اجتماعی آن وجود ندارد. 

 ۶ شاخص برای حذف ۳ دهک یارانه‌بگیر

 شش شاخص برای حذف سه دهک یارانه‌بگیر از قبیل املاک، خودرو از مبلغی بالاتر و درآمد افراد و... مطرح شده و باید دید در ادامه دولت به چه میزان می‌تواند با استفاده از پایگاه‌های اطلاعاتی در حذف دهک‌های پردرآمد و شناسایی دهک‌های کم‌درآمد موفق باشد. 

در کنار دولت، نمایندگان مجلس نیز با حذف سه دهک بالای درآمدی، یعنی دهک ۸، ۹ و ۱۰ موافق هستند. 

در سال جاری نیز دولت اجازه حذف این دهک‌ها را داشت و در جریان پرداخت یارانه‌های آذرماه نیز در خصوص حذف عده‌ای از یارانه‌بگیران گزارش‌هایی اعلام شد. در هر صورت استارت این اصلاحات زده شده و با توجه به بودجه ۱۴۰۴ در سال آینده نیز تداوم دارد. طبق گزارش‌ها، رقم یارانه‌ها تغییری نمی‌کند. نوروزی، سرپرست سازمان هدفمندسازی یارانه‌ها ۱۱ دی ماه تصریح کرد: هر تصمیمی در قالب قوانین برنامه و بودجه باید بار مالی آن به طور دقیق محاسبه شود. 

او تأکید کرد: دولت سیاست کاهش مبلغ یارانه‌ها را ندارد و مبلغ یارانه‌های نقدی همچنان در محدوده ۳۰۰ تا ۴۰۰هزار تومان باقی خواهد ماند تا زمانی که مدل جدید یارانه‌ها مشخص شود. 

 ضرورت پرداخت همزمان یارانه‌های نقدی و کالابرگ الکترونیکی به کم‌درآمد‌ها

موضوع دیگر مربوط به بحث کالابرگ الکترونیک است. با توجه به اینکه منابع تشویقی جدیدی برای آن در نظر گرفته نشده است، بنابراین یک احتمال وجود دارد و آن هم اینکه منابع حاصل از حذف یارانه دهک‌های بالا صرف کالابرگ الکترونیکی برای دهک‌های پایین شود، البته تاکنون اخبار رسمی در این خصوص منتشر نشده و تنها موضوع مربوط به کالابرگ الکترونیک در سال آینده این است که دریافت آن اختیاری است و سرپرست خانوار می‌تواند آن را به جای یارانه نقدی دریافت کند. از آنجا که اغلب تمایل بیشتری بر دریافت یارانه به صورت نقدی دارند، بنابراین به نظر می‌رسد منابعی جهت تشویق برای دریافت آن باید اختصاص یابد. 

در این باره امین دلیری، تحلیلگر مسائل اقتصادی در گفتگو با «جوان» گفت: شیوه پرداخت یارانه‌های نقدی به صورت فعلی شیوه صحیحی نیست و مشاهده می‌کنیم بسیاری از افراد که درآمد‌های بسیار بالایی دارند، یارانه می‌گیرند. در شرایطی که منابع دولت برای پرداخت یارانه‌های نقدی محدود و پرداخت آن با هزینه‌های سنگینی روبه‌رو است، باید اصلاحاتی صورت گیرد که یارانه به نقطه مورد هدف سیاستگذار که همان دهک‌های کم‌درآمد است، اختصاص یابد. 

او با بیان اینکه پرداخت یارانه‌ها به تشدید تورم و از طرفی کسری بودجه منجر می‌شود، گفت: در حال حاضر حدود ۹ دهک یارانه نقدی دریافت می‌کنند که این روش ضروری است تا اصلاح شود. 

دلیری با بیان اینکه یارانه‌های نقدی باید به افراد نیازمند از جمله افراد تحت پوشش بهزیستی، کمیته امداد و همچنین کارگران، بازنشسته‌ها و مواردی مشابه پرداخت شود، گفت: در بسیاری از موارد این افراد گم هستند، اما روش فعلی قابل اصلاح است. 

این تحلیلگر مسائل اقتصادی با بیان اینکه مبلغ یارانه‌های نقدی و یارانه واردات کالا‌های اساسی در سال جاری ۷۵۰ هزارمیلیارد تومان و برای سال آینده ۸۵۰ هزارمیلیارد تومان است، افزود: این رقم بیشتر از درآمد‌های یک‌ساله نفتی کشور و همچنین دو‌سوم درآمد‌های مالیاتی است و مشاهده می‌کنیم که رقم قابل توجهی است که باید از آن در راستای کمک به اقشار کم‌درآمد جامعه استفاده بهینه کرد. 

دلیری با اشاره به اینکه پرداخت یارانه به ۸۰ میلیون نفر توجیه اقتصادی ندارد، افزود: با توجه به تورم حدود ۴۰ درصدی اثر یارانه‌ها کاهش می‌یابد، بنابراین لازم است برای سه دهک ابتدایی علاوه بر یارانه نقدی، کالابرگ الکترونیک نیز پرداخت شود. 

به گفته این کارشناس اقتصادی کالابرگ الکترونیک فرصتی برای تقویت خانوار است و محاسن بیشتری برای اقتصاد نسبت به یارانه‌های نقدی دارد. 

 کنترل قیمت کالا‌های اساسی مکمل بازتعریف یارانه‌ها

دلیری در ادامه با اشاره به ضرورت کنترل قیمت کالا‌های اساسی که ارز دولتی دریافت کرده‌اند، گفت: اگرچه هدف دولت‌ها از پرداخت این یارانه، کنترل نوسانات بازار داخلی و جلوگیری از افزایش قیمت کالا‌های اساسی نسبت به سایر کالا‌هاست، اما مشاهده می‌شود که به دلیل مشکلات در مدیریت توزیع، در نهایت اهداف سیاستگذار برای رسیدن این کالا‌ها با قیمت مناسب به مردم محقق نمی‌شود و یارانه‌های ارزی به هدر می‌رود، بنابراین دولت باید در کنار اصلاح سیاست‌های بازتعریف یارانه‌ها در کنترل قیمت کالا‌های اساسی که ارز دولتی دریافت کرده‌اند نیز موفق عمل کند. 

 پایگاه‌های اطلاعاتی دقیق نیست.

اما منصور علیمردانی، عضو کمیسیون تلفیق لایحه بودجه ۱۴۰۴ چند هفته پیش درباره برخی اخبار و گمانه‌زنی‌ها درباره حذف یارانه برخی دهک‌های در سال آینده گفته بود که نباید دور از عدالت برخورد کنیم چراکه دهک‌بندی‌ها دقیق نیست. امروز کسانی را می‌بینیم که در دهک‌های ۸ یا ۹ درآمدی قرار دارند، اما درآمد آنها به اندازه‌ای نیست که بخواهیم یارانه آنها را حذف کنیم. 

علیمردانی با طرح این سؤال که آیا به طور مثال داشتن یک خودروی پراید، دلیل مناسبی برای قرار داشتن یک فرد در دهک‌های درآمدی ۸ یا ۹ است، عنوان کرد: حذف یارانه دهک‌های ۸ و ۹ مگر چقدر اعتبارات برای دولت ایجاد می‌کند که حاضر است کمک‌معیشتی این طبقات به اصطلاح پردرآمد را حذف کند. آیا قرار است با حذف یارانه این دو دهک مشکلات کشور حل و فصل شود. 

عضو کمیسیون تلفیق با تأکید بر اینکه در لایحه بودجه اشاره‌ای به حذف یارانه هیچ‌یک از دهک‌ها نشده است، گفت: دولت همچنان آمار دقیقی از افراد دهک بالا ندارد و از آنجا که دهک‌بندی‌ها دقیق صورت نگرفته است، حذف یارانه برخی دهک‌ها فقط افزودن بر مشکلات مردم و اعتراض و نارضایتی آنها را در پی خواهد داشت. 

 الزامات حذف حدود ۳۳درصد جامعه از یارانه فراهم است؟

هر چند در اصل این موضوع که یارانه را تنها باید به افراد نیازمند پرداخت کرد، تردیدی وجود ندارد، اما با توجه به اینکه پیش‌تر اعلام شده است، هر دهک از لحاظ جمعیتی همواره ثابت و به‌طور متوسط شامل ۵/۸ میلیون نفر است، یارانه نقدی حدود ۲۵میلیون‌و۵۰۰هزار نفر که حدود ۳۳درصد کل جامعه است حذف خواهد شد که این مسئله کار را برای دولت سخت می‌کند. باید دید سازوکار چنین اقدامی چقدر مهیاست./ منبع: روزنامه جوان