بازگشت بنزین سهمیه‌بندی؟

پیشنهاد این حذف به مجلس هم آمد اما درنهایت کارت سوخت ‌ماندنی شد. در خرداد امسال شورای نگهبان طرح اصلاح ماده «۱» قانون توسعه حمل‌ونقل عمومی و مدیریت مصرف سوخت را تایید کرد که به موجب آن توزیع سوخت با کارت هوشمند سوخت صورت گیرد. به گزارش تسنیم، بر این اساس طرح اصلاح ماده «۱» قانون توسعه حمل‌ونقل عمومی و مدیریت مصرف سوخت مصوب مجلس شورای اسلامی در شورای نگهبان مورد بحث و بررسی قرار گرفت که مغایر با موازین شرع و قانون اساسی شناخته نشد. با این مصوبه عبارت «از طریق عرضه بنزین و گازوئیل در بخش حمل‌ونقل با استفاده از کارت هوشمند سوخت» جایگزین عبارت «از طریق عرضه بنزین و گازوئیل در بخش‌های حمل‌ونقل،‌ صنعت و کشاورزی با اولویت کارت هوشمند سوخت» شد. براساس تبصره الحاق شده به این ماده، دولت مجاز است به منظور ترغیب مصرف‌کننده به استفاده از کارت هوشمند سوخت مختص هر خودرو از سیاست‌های انگیزشی در چارچوب قوانین و مقررات استفاده کند. قیمت بنزین تغییر می‌کند حال منصور ریاحی، مدیرعامل شرکت ملی پخش فرآورده‌های نفتی با اشاره به افزایش نگران‌کننده مصرف بنزین در کشور گفت: چنانچه نتوانیم این سیر صعودی مصرف بنزین را کنترل کنیم، دولت و مجلس باید مصوباتی درباره تغییر قیمت یا سهمیه‌بندی داشته باشند. به گزارش صداوسیما، ریاحی افزود: میزان مصرف بنزین در فروردین ۹۶ در مقایسه با فروردین پارسال، ۸ درصد رشد داشت؛ این آمار در اردیبهشت‌ماه در مقایسه با مدت مشابه پارسال ۶/۸ درصد افزایش داشته است. وی ادامه داد: در خرداد به علت مصادف بودن با ماه مبارک رمضان این رشد مصرف ۷/۴ درصد بود اما مصرف بنزین در تیرماه در مقایسه با مدت مشابه سال گذشته ۶/۱۲ درصد رشد را نشان می‌دهد. مدیرعامل شرکت ملی پخش فرآورده‌های نفتی اضافه کرد: در تیرماه به دلیل آغاز فصل مسافرت‌ها و با توجه به افزایش مصرف بنزین روزانه حدود ۸۴ میلیون لیتر بنزین مصرف می‌شود که در مقایسه با تیر سال گذشته ۱۰ میلیون لیتر بیشتر است. ریاحی تأکید کرد: هم‌اکنون برای تأمین بنزین مصرفی مشکلی نداریم اما به‌طور قطع این سیر تا حدی می‌تواند پیش برود چون علاوه بر استفاده کامل از توان داخلی، هم‌اکنون از بخشی از ذخایر و واردات برای تأمین این مقدار بنزین استفاده می‌کنیم. وی تصریح کرد: چنانچه نتوانیم این سیر صعودی مصرف بنزین را کنترل کنیم دولت و مجلس باید مصوباتی درباره تغییر قیمت یا سهمیه‌بندی داشته باشند و ما به‌عنوان مجری تنها اجراکننده سیاست‌ها هستیم. ریاحی اضافه کرد: با اینکه اکنون پاسخگوی نیازهای کشور هستیم اما چنانچه مورد خاصی پیش بیاید مدیریت کلان کشور در این زمینه باید تصمیم‌گیری کند. مدیرعامل شرکت ملی پخش فرآورده‌های نفتی یادآور شد: دولت اکنون در قبال سوخت یارانه سنگینی می‌پردازد در صورتی که قیمت سوخت بسیار بالاتر از این نرخ‌هاست و این موضوع کار کارشناسی می‌خواهد. ریاحی درباره دلایل افزایش مصرف بنزین افزود: دلایل زیادی درباره افزایش مصرف داریم که یکی از اصلی‌ترین آنها افزایش تولید خودرو است. وی ادامه داد: در سال گذشته چیزی حدود یک میلیون و ۳۴۰ هزار خودرو در کشور تولید شد که در مقایسه با سال ۹۴ حدود ۳۸ درصد رشد داشته است. به‌گفته وی، در تولید موتوسیکلت هم سال ۹۵ در مقایسه با سال ۹۴ با رشدی حدود ۶۳ درصدی روبه‌رو بودیم و از ۴۵۳ هزار به ۷۳۷ هزار دستگاه موتوسیکلت افزایش یافت. ریاحی همچنین به افزایش واردات خودرو نیز اشاره کرد و افزود: در سال ۹۵ در مقایسه با سال ۹۴ واردات خودرو حدود ۲۱ درصد رشد داشته است. وی یکی دیگر از دلایل بالا بودن مصرف سوخت را بالا بودن عمر بخشی از خودروها دانست و گفت: این خودروها علاوه بر مصرف زیاد بنزین، آلایندگی زیادی نیز تولید می‌کنند. ریاحی خاطرنشان کرد: البته قیمت بنزین ۲ سال است ثابت مانده و ارزانی بنزین باعث شده است به نوعی شاهد افزایش بی‌رویه مصرف بنزین باشیم. رکورد مصرف ۸۳ میلیون لیتری بنزین در روز در همین حال، معاون مدیرعامل شرکت پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی ایران اواخر هفته گذشته با بیان اینکه مصرف بنزین در ایران به بیش از ۸۳ میلیون لیتر رسیده است، اظهار داشت: با وجود اینکه مصرف بنزین در کشور به اوج خود رسیده، مشکلی در تامین وجود ندارد. شاهرخ خسروانی با تاکید بر اینکه درباره میزان ذخیره بنزین در کشور نمی‌توان آمار دقیقی ارائه کرد، افزود: متوسط میزان مصرف بنزین در کشور پس از ماه مبارک رمضان به بیش از ۸۳ میلیون لیتر رسیده و کاهش هم پیدا نمی‌کند که یک امر غیرعادی است. پیش‌بینی افزایش مصرف در حد ۵ درصد بود که در حال حاضر به بالای ۹ درصد رسیده است. اگرچه با رای نمایندگان مجلس شورای اسلامی و به‌رغم میل باطنی مسؤولان وزارت نفت کارت سوخت ماندنی شد اما از زمانی که سهمیه‌بندی حذف و بنزین با یک نرخ ۱۰۰۰ تومانی عرضه می‌شود کارت‌های سوخت تنها به عنوان یک سوئیچ در مرحله سوختگیری عمل می‌کند و دیگر کارایی لازم را ندارد. همانطور که بارها اعلام شده است برای کنترل مصرف، دولت‌ها می‌توانند ۲ راهکار ارائه کنند که راهکار آسان‌تر اما پرهزینه‌تر همان افزایش قیمت و به‌اصطلاح سیاست‌های قیمتی است، اما راهکار دیگر که می‌تواند با کمترین هزینه نتیجه دلخواه را به بار آورد سیاست‌های غیرقیمتی است. سیاست قیمتی همان سیاستی است که در طول سالیان متمادی موجب افزایش قیمت بنزین شد. همانطور که گفته شد این سیاست یکی از پرهزینه‌ترین سیاست‌هایی است که تاکنون اجرایی شده و تاثیر مستقیم و غیرمستقیم بر قیمت اجناس گذاشته است و در نهایت به موجب اجرای آن نارضایتی از دولت‌ها را به ارمغان آورده است. اما سیاست دیگری که دولت‌ها کمتر به دنبالش رفته‌اند و در طول تاریخ تنها ۲ بار اتفاق افتاد، سهمیه‌بندی سوخت بود. با آغاز این طرح و براساس آمارهای رسمی به یکباره جلوی رشد مصرف بنزین گرفته شد به طوری که مصرف از ۵/۶۴ میلیون لیتر در روز در سال ۸۶ به ۵۹ میلیون لیتر در سال‌های ۹۰ و ۹۱ رسید. دولت در سال ۹۴ تصمیم گرفت سهمیه‌بندی بنزین را حذف و عرضه بنزین با نرخ ۱۰۰۰ تومان را پی گیرد. این تصمیم دولت واکنش‌های جدی را به همراه داشت که مهم‌ترین آن، هشدار درباره صعودی شدن مصرف بنزین در کشور بود اما دولتی که به دنبال واردات بنزین به جای خودکفایی بود به این هشدارها توجه نکرد و سبب شد به کارت سوخت بی‌توجهی شود. امروز نیز اگر گفته می‌شود کارت سوخت حفظ شده و باید نظام سهمیه‌بندی از سرگرفته شود به دلیل آن است که در سال‌های بعد شاهد مصرف روزانه بیش از ۱۰۰ میلیون لیتری بنزین نباشیم زیرا در این صورت و با نبود پالایشگاه‌های کافی در کشور باید روزانه چندین میلیون دلار ارز را از کشور برای واردات بنزین خارج کنیم و هرگز کشور با این رویه در تولید بنزین خودکفا نخواهد شد. رشد مصرف بنزین در بهار براساس آخرین آمار میانگین مصرف بنزین از ابتدای خرداد تا ۱۵ خرداد ۱۳۹۶ بالغ بر ۷۶ میلیون و ۴۰۰ هزار لیتر بوده است که این میزان نسبت به مدت مشابه پارسال که ۷۵ میلیون لیتر بوده ۸/۱ درصد رشد داشته است. همچنین میانگین مصرف بنزین از ابتدای سال تا ۹ اردیبهشت بالغ بر ۷۸ میلیون و ۱۰۰هزار لیتر بوده است که نسبت به مدت مشابه پارسال که ۷۲ میلیون و ۹۰۰ هزار لیتر بوده، ۷ درصد رشد داشته است. بنا بر اعلام روابط عمومی شرکت ملی پخش فرآورده‌های نفتی، میانگین مصرف بنزین در سال ۱۳۹۵ بالغ بر ۷۴ میلیون و ۶۰۰ هزار لیتر بوده است که در مقایسه با سال ۱۳۹۴ این عدد، ۲/۵ درصد رشد داشته است. میانگین مصرف بنزین در اسفند سال ۱۳۹۵ بالغ بر ۷۸ میلیون و ۹۰۰ هزار لیتر بوده که نسبت به میانگین مصرف در اسفند سال ۱۳۹۴(۷۴ میلیون لیتر)، ۷/۶ درصد رشد داشته است.