کلی‌گویی دولت در ایجاد اشتغال/ وقتی مرکز آمار ایجاد ۷۰۰ هزار شغل را تکذیب می‌کند

سرویس اقتصادی فردا؛ سیدمحمد سادات اخوی: فروردین ۹۲ بود که مسعود نیلی اعلام کرد در دولت نهم و دهم سالانه ۱۴ هزار شغل ایجاد شده است. این کارشناس اقتصادی، با آغاز به کار دولت یازدهم، مشاور ارشد رییس جمهور شد او این روزها آمار اشتغال را در پایان دولت به‌گونه‌ای دیگر بیان می‌کند.

نیلی می گوید سالانه ۶۶۰ هزار شغل ایجاد شده و این یعنی ۲ میلیون شغل در سه سال. شریعمتداری، معاون اجرائی رئیس جمهور می گوید سالی ۷۰۰ هزار شغل ایجاد شده. البته او آمار دیگری هم اعلام کرده و می گوید: طبق دفترچه بیمه های صادر شده، ۴۰۰ هزار شغل ایجاد کرده ایم. رییس جمهور نیز معتقد است سالانه ۷۰۰ هزار شغل توسط دولت ساخته شده است. روحانی این آمار را در مقابل عملکرد دولت سابق قرار داده و اعلام می کند: در زمان وفور درآمد نفتی، ایجاد اشتغال ما نزدیک به صفر بود، اما ما توانسته ایم سالانه ۷۰۰ هزار شغل ایجاد کنیم.

۴۰۰، ۶۰۰ و ۷۰۰ هزار اعدادی است که اگر محقق شده بود، طی این ۴ سال بیکاری در کشور ریشه کن شده بود. اما نتایج آماری نشان می دهد نه تنها از تعداد بیکاران کاسته نشده بلکه افراد بیکار بیشتر شده اند. مقایسه فصلی و سالانه آمار بیکاری افزایش بیکاران را تایید می کند.

مقایسه فصلی از تابستانی که دولت تحویل روحانی شد نشان دهنده افزایش حدودا ۷۰۰ هزار نفری بیکاران است. نیلی مقایسه فصلی میان دو فصل متفاوت را معتبر نمی داند. از این رو مقایسه آمار بیکاری سال ۹۱ با سال ۹۵می تواند تامین کننده نظر او باشد. نمودار زیر مقایسه آمار سالانه است.

مقایسه آمار بیکاران در سال پایان دولت دهم و سال پایان دولت یازدهم نیز بیانگر افزایش حدودا ۳۰۰ هزار نفری بیکاران است.

نگاه به تعداد شاغلان نیز نشان می دهد ایجاد ۶۰۰ هزار شغل در دولت یازدهم محل مناقشه است. مقایسه میان فصلی که دولت دهم آغاز به کار کرد تا زمستان ۹۵، بیانگر ایجاد ۱۵۰ هزار شغل طی ۱۴فصل است. به طور متوسط هر فصل حدود ۱۱هزار شغل و سالانه ۴۴هزار شغل.

مقایسه تعداد شاغلان در آخرین سال دولت دهم با آخرین سال دولت یازدهم نیز موید ایجاد ۶۰۰ یا ۷۰۰ هزار شغل سالانه نیست. مقایسه سالانه نشان از افزایش سالانه ۳۰۰ هزار شغل دارد.

مقایسه نرخ بیکاری در دولت نیز بیانگر این است که در سال ابتدایی دولت، نرخ بیکاری ۱۰.۴ درصد بود اما هم اکنون نرخ بیکاری به عدد ۱۲.۴۲ درصد رسیده است.

بررسی تعداد شاغلان، بیکاران و نرخ بیکاری در سالهای دولت یازدهم نشان می دهد که آمارهای اعلامی توسط دولت با آمارهای مرکز آمار همخوانی ندارد. رییس مرکز آمار نیز در اسفند ماه، این موضوع را اعلام کرده بود. جایی که میان نرخ رشد اعلامی توسط دولت و مرکز آمار تفاوت ۶۰ درصدی وجود داشت. دولت نرخ رشد را ۱۱درصد و مرکز آمار ۷ درصد اعلام کرده بود. نوبخت، سخنگوی دولت، در آخرین نشست خبری سال ۹۵گفته بود، منتقدان کیلویی حرف می زنند. اما ترازوی مرکز آمار نشان می دهد که کفه بیکاری نسبت به آغاز دولت، سنگین تر شده است.

تعداد بیکاران ۹۵، بالاترین نرخ بیکاری در تاریخ

عدد ۳ میلیون و ۲۰۰ هزار بیکار در سال ۹۵، بالاترین تعداد بیکار در تاریخ ایران است. این تعداد بیکار در حالی بیان می شود که تعریف شاغل طبق تعریف رسمی اشتغال بسیار سخاوتمندانه است. اگر شخصی فقط یک ساعت در هفته شاغل باشد و یا از کاری جدا شده باشد و مترصد بازگشت باشد، بازهم شاغل محسوب می شود. به همین علت است که کارشناسان اقتصادی می گویند آمار اصلی بیکاری بیش از ۶ میلیون نفر است. عیسی آل اسحق در این باره می گوید: بیکاری ۵ تا ۶ میلیون نفری به واقعیت نزدیک تر است.

رشد اقتصادی ناهمخوان با ایجاد ۶۰۰ هزار شغل

دکتر عبدالملکی نیز ترازوی سنجش ایجاد اشتغال را رشد اقتصادی قرار داده و می گوید: «در سال ۹۴ رشد اقتصادی یک درصد اعلام شده، ایجاد اشتغال ۶۲۸ هزار نفری با رشد یک درصدی همخوانی ندارد.»

ترازوی مقایسه رشد اقتصادی و ایجاد اشتغال در ادبیات اقتصادی، ادبیات پذیرفته شده است. نیلی در سال ۹۲ نیز به این موضوع اشاره کرده و گفته بود براساس هر یک درصد رشد، صدهزار شغل ایجاد خواهد شد. معاون وزیر کار نیز این محاسبات را تایید می کند و می گوید: محاسبه ای در دنیا بر اساس قانون اوکان وجود دارد که می گوید اگر یک درصد رشد اقتصادی اتفاق بیفتد در ایران باید ۱۰۰ هزار اشتغال جدید هم ایجاد شود.

رشد اقتصادی در سال ۹۲ و ۹۳ منفی بوده و در سال ۹۴ نیز عدد یک درصد برای آن ثبت شده است. در سال ۹۵ نیز دولت عدد رشد را ۱۱ درصد و مرکز آمار ۷ درصد اعلام کرده است. با این آمارها ادعای ایجاد سالانه ۷۰۰ هزار شغل پذیرفته شده نیست. حتی در سال ۹۵ نیز تعداد بیکاران ۵۰۰ هزار نفر افزایش داشته است.

بررسی میدانی اقتصاد کشور نیز نشان از رکود همه جانبه در کارگاه های کوچک و صنایع دارد. وزیر صنعت و وزیر اقتصاد و حتی شخص رییس جمهور بارها اعلام کرده بودند که تا سال ۹۴ اقتصاد کشور در رکود قرار داشت. در ادبیات اقتصادی رکود به معنای تعطیلی کارگاه ها و از بین رفتن مشاغل است. در چنین شرایطی ایجاد سالانه ۶۰۰ تا ۷۰۰ هزار شغل، نوعی کلی گویی است.

هرچند که نوبخت منتقدان را در مقابل آمارهای علمی و کارشناسی به کیلویی حرف زدن متهم می کند، اما بررسی همه جانبه آمارهای اشتغال موید واقعی بودن ایجاد سالانه ۶۰۰ تا ۷۰۰ هزار شغل نیست. بررسی فصلی، سالانه تعداد بیکاران و جمعیت شاغل و نرخ بیکاری نشان می دهد که ترازوی ایجاد اشتغال دولت، ترازوی میزانی نیست. آمارهای اعلامی از سوی بلندگوهای مسئولین دولتی توسط مرکز آمار تایید نمی شود.