در فریز نفتی برنده نهایی ایران است

روزنامه آرمان؛ هدایت ا... خادمی*: طرح فریز نفتی که به عنوان راهکاری برای ایجاد تعادل در بازار نفت و نیز صیانت از میادین نفتی کشورهای عضو اوپک مطرح شده، این روزها یک بار دیگر مورد توجه قرار گرفته است.

در این میان، عربستان سعودی با طرح این پیشنهاد که ایران تولید نفت خود را در حد ۶/۳ میلیون بشکه در روز نگه داشته و برای رساندن حجم تولید به زمان پیش از آغاز تحریم‌ها اقدام نکند، چالش جدیدی را در رابطه با طرح فریز نفتی به وجود آورده است. این اقدام اخیر عربستان از دو وجه قابل مداقه است. از یک سو هر چند به نظر می‌رسد، باقی ماندن تولید نفت ایران در حد ۶/۳ میلیون بشکه فعلی باعث می‌شود ایران کمتر به خام‌فروشی نفت اقدام کند، اما این اتفاق از آنجایی که با نیات سیاسی از سوی سعودی‌ها پیگیری می‌شود، هرگز نمی‌تواند از سوی ایران مورد قبول واقع شود. از سوی دیگر، به نظر می‌رسد که عربستان سعودی در تلاش است از یک سو با تحت فشار قرار دادن سایر کشورهای عضو اوپک و از جمله ایران، میزان عرضه نفت به بازارهای جهانی را در حد معینی نگه دارد تا موجب کاهش قیمت نفت نشده و از این بابت ناگزیر نشود تا بیش از این تبعات منفی کاهش قیمت نفت را در بودجه سالانه خود تحمل کند و از سوی دیگر در تلاش است تا با دستاویز قرار دادن این موضوع، همچنان در رقابت‌های منطقه ای فشارها بر ایران را افزایش دهد.

بنابراین در هر دو مورد، اقدام عملی ایران باید معطوف به افزایش تولید روزانه نفت خود باشد تا زیاده خواهی‌ها و کارشکنی‌های سعودی‌ها در رقابت‌های نفتی با کشورمان عقیم بماند. اما برای نیل به این مهم، لازم است تا مسئولان صنعت نفت کشور، تلاش کنند تا به هر میزان که سطح تولید نفت خام افزایش پیدا می‌کند، به همان میزان هم به تولید فراورده‌های نفتی کشور افزوده شده و از این طریق هم از حجم خام فروشی نفت کاسته شده و هم با بالا بردن ارزش افزوده در تولید فراورده‌های نفتی، درآمدهای حاصل از محل فروش نفت و فراورده‌های آن افزایش یابد.

در این صورت است که سعودی‌ها در نهایت ناگزیر خواهند شد تا با ایران بر سر میزان تولید همکاری کنند. سعودی‌ها تا همین جای کار هم از اجرای سیاست‌های غلط خود مبنی بر افزایش سطح تولید روزانه نفتشان، به طور گسترده زیان مالی کرده اند و هر چند تصور می‌کردند با افزایش سطح تولید نفت خود، می‌توانند مشتریان سنتی ایران را جذب کرده و در رقابت نفتی با ایران دست بالا را به خود اختصاص دهند، اما غافل از این بودند که این افزایش بی محابای سطح تولید، قیمت نفت را تا آن میزان کاهش می‌دهد که در نهایت، متضرر اصلی خود سعودی‌ها می‌شوند، کما اینکه حالا نیز با وجود تولید روزانه بیش از ۱۰ میلیون بشکه نفت، این کشور تا حدود ۵۰ درصد از درآمدهای نفتی خود را از دست داده و متاثر از این اتفاق، کسری بودجه شدیدی را تجربه می‌کند. بنابراین چنانچه قرار باشد طرح فریز نفتی در میان کشورهای عضو اوپک به نتیجه مطلوب برسد، این سعودی‌ها هستند که باید حسن نیت به خرج داده و چنان رفتار کنند که اقتدار سال‌های گذشته به سازمان اوپک بازگردد.

در این راستا، بازگشت سیاست سابق که مبتنی بر تعیین سقف تولید برای هر یک از کشورهای عضو این سازمان بر اساس تعداد چاه‌ها و توان تولید بود، شاید بتواند راهگشا واقع شود، چرا که در این صورت هر یک از کشورهای عضو مقید به انجام تعهدات خود خواهند بود. به هر روی، نکته مهم و مشخص این است که ایران مشروط به افزایش تولید نفت خود به میزان پیش از تحریم‌ها در طرح فریز نفتی مشارکت می‌کند و از این رو، سعودی‌ها چاره ای ندارند مگر اینکه با ایران به تعامل و تفاهم برسند و دست اززیاده خواهی‌ها و ماجراجویی‌های منطقه ای خود برداشته و صادقانه در معادلات مربوط به بازار نفت و مناسبات سازمان اوپک در پیوند با سایر اعضای این نهاد، مشارکت کنند. نکته پایانی آنکه، هر چند سعودی‌ها تلاش می‌کنند توپ را به زمین ایران بیاندازند، اما شرایط بازار جهانی نفت و انرژی به گونه‌ای است که باعث می‌شود تا در طرح فریز نفتی، ایران برنده نهایی باشد.