چقدر احساس امنیت شغلی دارید؟

مهر: ۲۲ میلیون شاغل در بازار کار ایران فعالیت دارند ولی شرایط آنها با یکدیگر متفاوت است. برخی حاشیه امنی برای فعالیت یافته و به اصطلاح در استخدام دولت و یا زیرمجموعه های آن هستند ولی بیشتر شاغلان در بخش خصوصی فعالیت دارند و شکل کار آنها و قراردادهایشان به گونه دیگری است.

طی دو دهه گذشته با از بین رفتن تعادل در عرضه و تقاضای نیروی کار و افزایش بی شمار تعداد متقاضیان شغل، امنیت شغلی شدیدا افت کرده و دیگر کارگری به صورت دائمی در جایی استخدام نمی شود. استخدام به خاطره پیوسته و منظور آگهی های رنگارنگ استخدام و دعوت به همکاری در جراید کشور همان اشتغال با قرارداد موقت است.

در این شرایط جوانان مجبور می شوند با شرایط کارفرمایان اشتغال داشته و حتی بدون قرارداد نیز فعالیت کنند ولی در بازار کار بمانند. چنین شرایطی که امروز برای بخش قابل توجهی از نیروی کار کشور وجود دارد به این معنا است که شاغلان نمی توانند حتی برای آینده نزدیک خود برنامه ریزی داشته باشند، جوانان نسبت به آینده شغلی خود نگرانند و مدام به این موضوع فکر می کنند که شاید هر لحظه شغل خود را از دست بدهند.

امنیت شغلی؛ اولویت فراموش شده بازارکار

کارشناسان می گویند اینها مسائلی است که بر میزان بهره وری نیروی کار در ایران تاثیر گذاشته و آن را به پایین ترین حد ممکن رسانده است. امروز کارگران و شاغلان بازار کار درگیری های ذهنی فراوانی دارند و معمولا ارتباط و پیوند سازمانی بین کارگر و کارفرما به وجود نمی آید. اینها واقعیاتی است که اگر بروز هم نمی کند در فکر بازار کار وجود دارد و دلیلی برای کتمان شکل گیری کانون های تلاش، ابتکار و خلاقیت کاری در گوشه و کنار نیست.

با این وجود، بخش قابل توجهی از بازار کار یکدیگر را از خود نمی دانند و نسبت به کار مشترکی هم که انجام می شود چندان پایبندی وجود ندارد. بیشتر به اجبار و اینکه شاغل به شغل و کارفرما به کارگر نیاز دارد تا کار هر دو پیش برود به همکاری ها نگاه می شود و در چنین شرایطی دیگر جایی برای شکوفایی بهره وری نیروی کار، ارتقاء سازمانی، بهبود وضعیت حقوق و دستمزد و در یک کلمه تلاش برای تقویت میزان تولید ناخالص داخلی کشور و توسعه اقتصادی وجود ندارد.

کارشناسان روابط کار عقیده دارند بخش قابل توجهی از بازار کار ایران به صورتی است که در آن حس بهره کشی وجود دارد و نگاه به کار و تلاش بیشتر شکل اجباری به خود می گیرد. افراد معمولا برای حاضر شدن در محیط های کاری علاقه نشان نمی دهند و کارفرمایان نیز زمینه های جذابیت را برای نیروی ار فراهم نمی کنند.

خلاقیت پروری و تشویق معمولا در دیدگاه بازار کار وجود ندارد و بیشتر نگاه سنتی بر آن حاکم است. کارفرما می خواهد در قبال پرداخت هزینه متر، کار بیشتری از نیروی خود داشته باشد و افراد نیز معمولا تلاش می کنند با کار کمتر، پول بیشتری به دست بیاورند. این دیدگاه باعث می شود تا دیگر چیزی به نام ایجاد انگیزه تولید، خلاقیت نیروی کار، بهره وری و تولیدات کیفی جایگاهی نداشته باشند و اساسا بنگاه های فعال در اقتصاد ایران چندان به این مقوله ها علاقه مند نبوده و برای آن هزینه نمی کنند.

امضای برگه‌های سفید برای فرار از بیکاری

اغلب کارفرمایان هزینه ای برای آموزش نیروی کار اختصاص نمی دهند و هیچ تکنیکی هم برای تحریک بهره وری نیروی کار خود ندارند. کارفرمایان اغلب در پی شناسایی نیروهای خلاق و دریافت ایده های آنها نیستند و بیشتر تمایل دارند با نیروهایی معمولی سر و کار داشته باشند که صبح ها در محل کار خود حاضر و عصرها به خانه بروند.

اینها بر شکل گیری ۹۳ درصد کل قراردادهای کار در ایران به صورت موقت و ناایمن تاثیرگذار است چون هم کارگر و هم کارفرما تنها می خواهند بار خود را به مقصد برسانند. به عقیده کارشناسان در بازار کاری که کارفرمای آن با وجود چند دهه فعالیت و تثبیت فعالیت بنگاه، باز هم به دنبال امضای قرارداد یکماهه با نیروهای کاری خود است، دیگر چیزی به عنوان امنیت شغلی معنا و مفهوم پیدا نمی کند.

سوال این است که چگونه بنگاهی با صرف میلیاردها تومان هزینه راه اندازی می شود ولی به هزینه های اداره نیروی کار به عنوان یک هزینه مازاد و سربار نگاه می شود؟ آیا قرار است تولید بدون نیروی کار شکل بگیرد و یا از طریق نیروی انسانی؟ آیا نیروی کار خلاق، کارآفرین، بهره ور و باانگیزه می تواند بنگاه را پیشرفت دهد و یا نیروی بی انگیزه، مجبوری و بدون امنیت شغلی؟

با این اوصاف، امروز حجم انبوهی از قراردادهای کاری کشور به صورت کاملا بی انصافانه امضا می شود و کارفرما با وجدانی راحت نیروی متقاضی کار را مجبور می کند که برگه ای را سفید امضا کرده و تکمیل محتویات آن را در اختیار کارفرما قرار دهد!

رحمت الله پورموسی در گفتگو با مهر با بیان اینکه در حال حاضر تا ۳۵ درصد کل پرونده های تشکیل شده در هیات های حل اختلاف و تشخیص مربوط به قراردادهای سفیدامضاء است گفت: متاسفانه قراردادهای سفیدامضاء به عنوان یک واقعیت در بازار کار ایران مطرح است.

تشکیل پرونده‌های جعل امضاء

دبیرکل کانون عالی شوراهای اسلامی کار کشور اظهارداشت: درباره قراردادهای سفیدامضاء، هیات های تشخیص و حل اختلاف پس از شکایت کارگر در مراجع قضایی وارد بررسی می شود و اسنادی که در این زمینه وجود دارد جمع آوری می شود.

پورموسی با تاکید بر اینکه درباره جعل امضاء نیز پرونده هایی را داریم تصریح کرد: در زمینه امضاهایی که کارگران می گویند از آنها جعل شده بررسی های تخصصی صورت می گیرد و معمولا ۱۰ درصد احتمال دارد که ساختگی بودن آن مشخص شود.

این مقام مسئول کارگری کشور درباره تاکید وزیر کار مبنی بر جرم بودن امضای قراردادهای سفید در بازار کار بیان داشت: رسیدگی های اینچنینی نیازمند ساز و کار است و تنها مطرح کردن اینکه متخلفان جریمه می شوند کافی نیست. کارفرمایان باید موظف شوند که حقوق کارگران را به یک حساب مشخصی واریز کنند.

وی خاطرنشان کرد: امنیت شغلی کارگران مسئله مهمی است که امروز به مخاطره افتاده و در سطح پایینی قرار دارد. متاسفانه برخی کارفرمایان متخلف چنین شرایطی را به وجود آورده اند. ضروری است برای توقف قراردادهای سفیدامضاء، تدابیر اجرایی تری اندیشیده شود.