آمریکا ایران را تحریم کرده یا بانک‌های اروپایی را؟/ چوب تحریم‌ها فقط برای ایران بلند نمی‌شود!

سرویس اقتصادی «فردا»؛‌ تحریم‌هایی که علیه ایران وضع شده است علاوه بر اینکه اقتصاد ایران را هدف قرار داده به اقتصاد دیگر کشورها نیز ضربه وارد کرده است. ایران کشوری مهم در خاورمیانه و جهان است و بازار ایران همواره برای سرمایه‌گذاران خارجی جذاب بوده است. با توجه به ثبات و امنیتی که ایران در منطقه پر تلاطم خاورمیانه دارد این کشور به عنوان جزیره امن اقتصادی در این دریای طوفانی شناخته می‌شود. از این رو حذف ایران از لحاظ اقتصادی با وضع تحریم‌های مختلف کار بسیار مشکلی است. در این میان بانک‌ها و افراد زیادی در اروپا هستند که چوب تحریم‌های ایران را می خورند. بانک‌هایی که بر اساس قاعده اقتصاد بین‌المللی و پیوست زنجیروار اقتصاد جهانی نتوانسته‌اند ایران را نادیده بگیرند و اینک با اتهام همکاری اقتصادی با ایران در دادگاه‌های امریکایی به پرداخت جریمه‌های سنگین محکوم می‌شوند. تعداد بالای این بانک‌ها نشان دهنده اهمیت اقتصاد ایران در بازار جهانی است؛ موضوعی که حتی بانک‌های اروپایی حاضر هستند به خاطر آن جریمه نیز پرداخت کنند اما این جریمه‌ها گاها از سوی افکار عمومی اروپا به عنوان انتقام گیری آمریکایی‌ها از اروپایی‌ها تلقی می‌شود. "کومرتس‌بانک" یکی از بزرگترین بانک‌های آلمان از جمله نهادهای مالی است که اخیرا متهم به همکاری اقتصادی با ایران شده است. کومرتس‌بانک، دومین بانک بزرگ آلمان، از چندین سال پیش از سوی مقام‌های آمریکایی به "پولشویی"، "فرار از پرداخت مالیات" و نیز "نقض تحریم‌های آمریکا علیه ایران" متهم است. خبرگزاری رویترز روز سه‌شنبه (۳۰ سپتامبر/ ۸ مهر) از نیویورک گزارش داد که مقام‌های مسئول در امور نظارت مالی در آمریکا خواهان آن هستند که کومرتس‌بانک علاوه بر پرداخت جریمه مالی سنگین، پی‌آمدهای پرسنلی فعالیت‌های غیرقانونی خود را نیز پذیرفته و آن دسته از مسئولان این بانک که در اتهام‌های مطرح‌شده دست داشته‌اند، مورد بازخواست قرار گیرند. کومرتس‌بانک تنها برای نقض تحریم‌های ایران باید ۶۵۰ میلیون دلار (۵۱۵ میلیون یورو) جریمه پرداخت کند. نیمه نخست سال جاری میلادی (۲۰۱۴) این بانک آماده بود این پول را پرداخت کند. اما اگر به‌نظر می‌رسد محاکمه کومرتس‌بانک به جریمه‌ای بیش از این منجر شود. به گزارش رویترز، این بانک در نیمه نخست سال جاری میلادی ۲۵۰ میلیون یورو به دولت آمریکا پرداخت کرده است. " دویچه بانک" دیگر بانک آلمانی است که متهم به نقض تحریم‌های آمریکا علیه ایران شده است. یک سخنگوی "دویچه بانک" در نیویورک تأیید کرد که این نهاد بانکی درخواستی از سوی مقام‌های آمریکایی دریافت کرده تا فهرست نقل ‌وانتقال‌های پولی خود به دلار را ارائه دهد. وی گفت که "دویچه بانک" در این تحقیقات همکاری از خود نشان داده است. این نهاد مالی آلمانی مورد ظن است که تجارت‌های مالی با کشورهایی مانند ایران، سوریه و سودان داشته که در فهرست تحریم‌های آمریکا قرار دارند. از سوی دیگر بانک بزرگ فرانسوی "ب ان پ پاری‌با" به دلیل همین گونه نقض مقررات تحریم بود که مجبور شد جریمه‌ای بالغ بر ۸ میلیارد و ۹۰۰ میلیون دلار (۴/ ۶ میلیارد یورو) را بپذیرد و بپردازد. این بالاترین رقم جریمه‌ای است که تاکنون یک بانک خارجی در ایالات متحده مجبور به پرداخت آن شده است. از آن‌گذشته، بانک فرانسوی "ب ان پ" از اول ژانویه ۲۰۱۵ به مدت یک سال اجازه‌ی معامله با دلار را نخواهد داشت؛ به‌ویژه معاملاتی که در حوزه نفت و گاز صورت می‌گیرند. چندین نهاد مالی بریتانیایی دیگر نیز به دلیل نقض تحریم‌های آمریکا مجبور به پرداخت جریمه شده‌اند، از جمله نهاد مالی بریتانیایی "استاندارد چارترد". اما تنها این بانک‌ها نیستند که صابون جریمه و اتهام زنی آمریکایی‌ها به تن آنها خورده است. در 5 سال گذشته، بانک‌هایی که برای نقض تحریم‌ها جریمه شده‌اند، عبارتند از: لویدز تی اس‌بی (2009؛ ایران، سودان، لیبی؛ 350 میلیون دلار) کِرِدیت ایشو (2009؛ ایران، لیبی، سودان، برما؛ 536 میلیون دلار) بارکلیز (2010؛ کوبا، ایران و لیبی؛ 298 میلیون دلار) ای‌بی‌ام آمرو (2010؛ ایران، لیبی، سودان، کوبا؛ 500 میلیون دلار) استاندارد چارترد (2012؛ ایران؛ 300 میلیون دلار) آی‌ان‌جی بانک (2012؛ ایران و کوبا؛ 619 میلیارد دلار) اچ‌اس‌بی‌سی (2012؛ ایران، کره شمالی، پولشویی؛ 1.92 میلیارد دلار) آر‌بی‌اس (2013؛ ایران، لیبی، سودان، برما؛ 100 میلیون دلار) در اروپا، مردم این جریان پی در پی تحقیقات، اتهامات و جریمه‌ها را که بانک‌های اروپایی را درگیر کرده، مورد تردید قرار داده‌اند. برخی حتی تا حدی پیش رفته‌اند که ناظران آمریکا را به انتقام‌گیری از بانک‌های اروپایی متهم می‌کنند، تا بدون آنکه به صنعت آمریکا ضربه وارد آورند، خشم عمومی از صنعت بانکداری را بخوابانند. جالب اینجاست که در سطح بین‌المللی، هیچ هماهنگی قانونی وجود ندارد. جرمی که این بانک‌ها به علت آن جریمه شده‌اند، لزوما در کشورهایشان جرم و قانون‌شکنی محسوب نمی‌شود. تحریم‌های اروپایی علیه ایران همانند تحریم‌های آمریکا نیست، اروپایی‌ها ملایم‌تر هستند و تنها بخش‌های خاصی را هدف گرفته‌اند. بانک‌های اروپایی عمیقا در خاورمیانه درگیر هستند. درنتیجه احتمال دارد که هر بانک اروپایی بزرگ برای نقض قوانین تحریمی آمریکا با جریمه و مجازات روبرو شود. مقامات اروپایی نسبت به این مشکل ناآگاه نیستند. بر اساس گزارش فایننشال تایمز، کریستین نویر سخنگوی بانک مرکزی فرانسه در کنفرانس خبری گفته است، بی‌ان‌پی پاریباس از هیچ قانون فرانسه یا قوانین اروپایی تخطی نکرده است. گرچه برخی از مقامات این بانک‌ها در برابر شوکی که بر این نهادهای مالی طی جریمه‌های مختلف وارد شده واقعیت امر را کتمان می‌کنند تا بیش از این ضربه اقتصادی که متحمل شدند فاجعه بار نباشد اما بانک‌های اروپایی در یک تنگنای اقتصادی بزرگ قرار دارند. تنگنایی که به مرور زمان برای آنان دشوارتر می‌شود. اتحادیه اروپا در حال ایجاد تحریم‌هایی برای روسیه نیز هست. همین امر سبب می‌شود که میان شرق و غرب از لحاظ اقتصادی یک گسست اقتصادی ایجاد شود. جالب اینجاست که آمریکایي‌ها از تحریم‌های علیه ایران هم کسب درآمد می‌کنند. این کشور با استفاده از قدرت دلار و نفوذی که در بازارهای مالی دنیا دارد، دست به اخاذی از بزرگترین بانک های دنیا به خصوص اروپا زده است. آمریکا از سال ٢٠٠٩ میلادی تاکنون بیش از ١٤ میلیارد دلار از محل جریمه بانک های مرتبط با ایران درآمد کسب کرده است. البته دامنه جرایم بانک هایی که در سال های اخیر توسط آمریکا اخذ شده گسترده تر است. این موضوع هم سبب تزلزل اقتصاد اروپا در برابر آمریکا می‌شود و از سوی دیگر سیطره امریکایی‌ها در برابر اقتصاد اروپا را بیشتر از پیش نمایان می‌‌سازد. اینکه چرا بانک‌های اروپایی تن به پرداخت چنین جرایمی می‌دهند نیز به همین مساله ارتباط دارد. در صورتی که بانک های خارجی در مسأله تحریم محکوم شوند از تراکنش های مالی با دلار محروم می شوند که این جریمه زیان های بسیار سنگینی برای آنها در پی خواهد داشت. بر همین اساس آمریکایی‌ها با استفاده از قدرت پول ملی خود اقتصاد اروپا را به زانو درآورده اند؛ موضوعی که در تحریم های ایران به عینه می‌توان آن را مشاهده کرد.