هشدار ظریف یک خودروساز به خریداران

تابناک: پس از افزایش قیمت‌ها در بازار خودرو، بسیاری از مصرف کنندگان به این نتیجه رسیدند که تنها راه کاهش بهای خودرو، نه التفات و اعتماد به گفته و وعده‌های دولتیان، بلکه دست برداشتن از خرید خودرو برای مدتی و در واقع به نوعی تحریم خودروسازان است. پس از گذشت چند هفته از جنجال مصوبه خودرویی دولت، اکنون رقابت در میان مشتریان و فروکش آن، کار دست خودرو‌سازان داده است. پس از نزدیک یک سال افزایش بهای خودرو و دور خوردن مصرف کنندگان از سوی دولت با مصوبه‌ای که رئیس جمهور در حضور میلیون‌ها نفر از آن اظهار بی‌اطلاعی کرد، گویا بازار خودرو ‌به سمتی رفته ‌که اکنون کار دست خودرو‌سازان داده و گویا ترفندی که مشتریان مبنی بر نخریدن خودرو به کار گرفته بودند، اکنون کارگر افتاده است. امروز دبیر انجمن خودرو‌سازان، احمد نعمت بخش با اشاره روشنی به این موضوع از مشتریان خواسته ا‌ست ‌به خرید خودرو ادامه دهند. وی گفت: به دنبال برخی اظهارات، مبنی بر کاهش بهای رسمی خودرو‌ها، مردم خرید این محصول را متوقف کرده‌اند و با شرایط پدید آمده در روزهای اخیر، گردش نقدینگی در سیستم مالی خودروسازان متوقف شده است. وی ادامه داد: با توقف خرید خودرو از سوی مردم و کاهش ورود نقدینگی به سیستم مالی خودروسازان، پرداخت مطالبات قطعه‌سازان نیز متوقف شده است. با ادامه یافتن این وضعیت تیراژ تولید قطعات کاهش یافته و به دنبال آن با کمتر شدن میزان تولید خودرو، باز هم شاهد افزایش قیمت این محصول خواهیم بود. نعمت بخش اشاره کرد‌: از مردم می‌خواهیم با توجه به دلایل آمده، نسبت به تأمین خودروهای مدنظر خود با قیمت‌های کنونی اقدام کرده و در انتظار کاهش قیمت‌ها نباشند. البته سخنان احمد نعمت بخش به گونه‌ای است که منطق آن استوار بر این نکته است که حرف و حدیث‌های دولتیان پیرامون وعده و وعید برای کاهش قیمت خودرو بی‌پایه است و خودرو‌سازان تن به کاهش قیمت نخواهند داد و محصولاتشان را با ضرر و زیان نخواهند فروخت. این نکته البته درست است و نمی‌توان به وعده‌های دولتی که خود بانی افزایش قیمت خودرو بوده، برای کاهش قیمت خودرو دل بست؛ اما نکته مهمتر در این میان این ‌است که اکنون کاهش خرید خودرو از سوی مصرف کنندگان به هر بهانه‌ای (حتی با تصور این که بهای خودرو کاهش خواهد یافت) منجر به آن شده ‌که خودروسازان تلویحاً از مردم بخواهند ‌خودرو بخرند! این درخواست نیز البته در ظاهر از سر ناچاری نیست بلکه هشداری در پشت آن نهفته ‌که در صورت نخریدن افراد کاهش تیراژ تولید منجر به افزایش قیمت خواهد شد. این هشدار به کنار، بگذارید این مطلب را با کمی بحث تخصصی پیرامون رقابت ادامه دهیم: رقابت در بازار تنها مربوط به تولید‌کنندگان نیست زمانی که سخنان از رقابت در بازار به میان می‌آید، تصور بر آن است که این مفهوم تنها ناظر بر کارکرد تولید کنندگان است؛ اما واقعیات آن است که بخش مهمی از این مفهوم، ناظر به رفتار مصرف کنندگان نیز هست. در یک تعریف کلی رقابت را می‌توان این‌ گونه تعریف کرد: در اقتصاد بازار، رقابت میان شماری از خریداران و فروشندگان رخ می‌دهد که بر سر فرصت‌های خرید یا فروش کالا و خدمات با هم رقابت می‌کنند. رقابت در میان خریداران به این معناست که بهای یک کالا یا یکی از خدمات هیچ‌ گاه به شدت پایین نمی‌آید و رقابت میان تولید کنندگان به این معناست که بهای یک کالا یا خدمت هیچ‌ گاه به حدی شدید افزایش نخواهد یافت. ان امر در شرایطی محقق می‌شود که شمار خریداران و تولید کنندگان زیاد باشد و هر کدام از آن‌ها به تنهایی توان تأثیر‌گذاری بر نقطه تعادلی در بازار را نداشته باشند. در نتیجه کاملاً مشخص است که رقابت میان خریداران کالا و خدمات نیز به‌ همان اندازه رقابت میان تولید کنندگان از اهمیت اساسی در تعیین بهای کالا و خدمات برخوردار است. در جایی که رقابت میان خریداران برای یک کالا شدید و بالاست، بهای این کالا به هیچ وجه با سقوط فاحش روبه‌رو نخواهد شد. بر پایه این گزاره‌ها می‌توان تصویری روشن از آنچه در بازار خودرو شکل گرفته، به دست داد. کاهش تیراژ تولید از سوی خودرو‌سازان و همراه شدن آن با رقابت بین مشتریان برای خرید خودرو، بازار آشفته خودرو را رقم زده است، حال آن که این رقابت در بازار یک طرفه است و تنها در میان مشتریان است و نه خودروسازان. در نتیجه این امر، بهای خودرو همواره در سال‌های اخیر تمایل به افزایش داشته ‌و ‌اکنون بهای خودرو با این ارقام عجیب و غریب روبه‌رو شده است. امروز احمد نعمت بخش به یک نکته اساسی مبنی بر کاهش نقدینگی خودروسازان در اثر توقف خرید از سوی خریداران اشاره کرد؛ این امر دقیقاً به لحاظ فنی، برابر با فروکش کردن رقابت خریداران بر سر خرید خودروست. حال به هر دلیل؛ چه پیش بینی کاهش قیمت در آینده و چه تحریم خودرو‌سازان. تصور بر آن است که در بازار این تنها تولید کننده و مذاکرات آن با دولت به عنوان تنظیم کننده اقتصاد است که تعیین کننده نهایی وضعیت بازار است. البته در ایران و در این روز‌ها تقریباً این حکم به کلی صادق است؛ اما نکته در اینجاست که هنوز مشتریان و متقاضیان کالا و خدمات نیز تأثیر بسیار‌ی بر تعیین بها و تغییر روند بازار دارند. این امر تنها محدود به خودرو ‌نیست. متأسفانه رفتار مصرف کننده در بازار کشور در این روز‌ها بسیار قابل انتقاد است و گاهی ایجاد رقابت‌های غیر منطقی بر سر یک محصول یا یکی از خدمات، منجر به آن می‌شود که بهای این کالا یا خدمت، غیر منطقی افزایش یافته و تمایلی به کاهش نداشته باشد. جالب آنکه در این میان، مصرف کنندگان ضمن انتقاد از افزایش قیمت‌ها همچنان به رقابت بر سر این محصولات نیز ادامه می‌دهند؛ غافل از آنکه رفتار آن‌ها یکی از مهمترین و مؤثر‌ترین عوامل در افزایش قیمت است.