سانسور آمار در مركز آمار

فارس: در حالی طبق ماده 54 قانون برنامه پنجم توسعه، مرکز آمار ایران مرجع اعلام و انشتار آمارهای رسمی است که این مرکز انتشار گزارش رسمی تورم را از خرداد امسال و انتشار گزارش رسمی بیکاری را از تابستان سال گذشته متوقف کرده است. مرکز آمار ایران براساس ماده 54 قانون برنامه پنجم توسعه متولی تولید آمار در کشور است. در متن این ماده آمده است: به منظور یکپارچه‌سازی، ساماندهی و رفع موازی‌کاری در نظام آماری کشور: الف ـ مرکز آمار ایران مرجع رسمی تهیه، اعلام و انتشار آمارهای رسمی کشور است. ب ـ مرکز آمار ایران حداکثر ظرف سال اول برنامه با همکاری دستگاههای اجرائی نسبت به تهیه برنامه ملی آماری کشور مبتنی بر فناوریهای نوین با رعایت استانداردها و ضوابط تولید و انتشار آمارهای رسمی، استقرار نظام آمارهای ثبتی و استقرار و تغذیه مستمر پایگاه اطلاعات آماری کشور اقدام نماید. این برنامه با پیشنهاد مرکز آمار ایران و تصویب شورای عالی آمار برای دستگاههای اجرائی لازم‌الاجراء است. ج ـ به دستگاههای اجرائی اجازه داده می‌شود در حدود وظایف قانونی خود و در چهارچوب ضوابط و استانداردهای مورد تأیید شورای عالی آمار نسبت به تولید آمار تخصصی حوزه مربوط به خود اقدام نمایند. نظارت بر حسن اجرای این ماده بر عهده معاونت و در صورت تفویض با معاون ذی‌ربط آن (رئیس مرکز آمار ایران) است. علی‌رغم صراحت این ماده قانونی در وظایف محول شده به این مرکز آمار، اما روندی که این مجموعه برای انتشار اطلاعات و آمار در پیش گرفته اجرای مناسب قانون را نشان نمی‌دهد. آخرین آماری که این مرکز درخصوص نرخ بیکاری به صورت جامع، وقیق و رسمی منتشر کرد نرخ بیکاری بهار سال 89 بود. در آن گزارش نرخ بیکاری 14.6 درصد گزارش شد و اعتراض برخی از دستگاه‌های درگیر در امر اشتغال را در پی داشت. عادل آذر در واکنش به این انتقادات بر صحت عدد اعلام شده نرخ بیکاری تاکید کرد. پس از گذشت چند ماه این بار نوبت به اعلام نرخ بیکاری تابستان بود و رئیس مرکز آمار ایران در آبان ماه همان سال با بیان اینکه نرخ بیکاری 28 استان جمع‌بندی شده و تنها دو استان دیگر باقی مانده از انتشار نرخ بیکاری تابستان در آینده نزدیک خبر داد. اما پس از مدتی اعلام شد که نرخ بیکاری فصل تابستان همزمان با نرخ بیکاری پاییز اعلام خواهد شد که البته این وعده هم عملی نشد. کم کم به نظر می‌رسید که عاقبت نرخ بیکاری همانند نرخ رشد اقتصادی شود که با توجه به شرایط پیش آمده این حدس به یقین تبدیل شده است. از سال 87 نرخ رشد اقتصادی در گزارشات سالانه بانک مرکزی خط تیره است و پس از مدت‌ها در همایش پولی و ارزی بانک مرکزی به صورت معاون اقتصادی بانک مرکزی در سخنرانی خود ذر این همایش نرخ رشد اقتصادی و جزئیات مختلف آن را اعلام کرد. مرکز آمار به عنوان نهاد متولی تولید آمار در کشور در سال‌های گذشته همواره نرخ بیکاری اعلام شده را به صورت کاملا تفکیک شده برای هر استان منتشر می‌کرد و ضمنا این گزارشات به صورت رسمی و مکتوب در سایت مرکز آمار منتشر و در اختیار رسانه‌ها قرار می‌گرفت اما در دو سال اخیر اطلا‌ع‌رسانی تنها در قالب مصاحبه یا به صورت غیر رسمی از طریق گفت‌وگو با نمایندگان مجلس که با رئیس مرکز آمار ایران جلسه داشتند خبر آن در رسانه‌ها منتشر می‌شود. ماجرا به اینجا ختم نمی‌شود. پس از آنکه قانون برنامه پنجم مرکز آمار را موظف به ارائه نرخ تورم کرد از آن زمان به بعد هم نرخی که هر ماه توسط بانک مرکزی اعلام می‌شد و به صورت کامل شاخص قیمت و روند افزایش یا کاهش این شاخص را نشان می‌داد با تغییر مرجع رسمی با تاخیر آن هم تنها به روش شفاهی مطرح می‌شود. آخرین گزارش رسمی که مرکز آمار از نرخ تورم در سایت خود به طور رسمی منتشر کرد، مربوط به اردیبهشت 90 بود و از خرداد به بعد هیچ گزارش رسمی در این باره منتشر نشده است. به نظر می‌رسد هر نوع آماری و اطلاعاتی به مرکز آمار محول شود به چنین سرنوشتی دچار خواهد شد. شاید اگر روند اعلام نرخ تورم به این شکل ادامه یابد نمایندگان مجلس از تصمیم خود منصرف شده و دوباره مرجع رسمی اعلام نرخ تورم را بانک مرکزی تعیین کنند در حالی مرکز آمار طبق قانون باید گزارش رسمی از نرخ بیکاری و دیگر آمارها را در سایت خود یا به شکل دیگر به صورت عمومی منتشر و اعلام کند که رئیس مرکز آمار ایران در چند نوبت در جمع خبرنگاران و یا سخنرانی ها به بیان آمارهای کلی از بیکاری و تورم پرداخته است. به تازگی نیز رئیس مرکز آمار بدون در نظر گرفتن تمام این مسائل تنها به ذکر عدد 11.1 درصدی از نرخ بیکاری بسنده کرد و گفت این از جدیدترین داده‌های مرکز آمار استخراج شده که واقعی‌ترین نرخ بیکاری محسوب می‌شود. همه آنچه که رئیس مرکز آمار ایران به عنوان آمار نرخ بیکاری و تورم اعلام کرده همین چند جمله است. این نوع اعلام نرخ بیکاری چندین سوال برای مخاطب به وجود می‌آورد. ابهام اول اینکه مشخص نیست این نرخ اعلام شده برای چه زمانی است. دوم آنکه آیا نرخ بیکاری تابستان سال گذشته است یا تابستان امسال؟ ابهام سوم با توجه به عملکرد گذشته مرکز آمار به وجود می‌آید و اینکه بعید است نرخ بیکاری تابستان امسال چند روز پس از اتمام این فصل اعلام شود که اگر اینگونه باشد باید از مرکز آمار ایران به صورت ویژه تقدیر کرد. به گفته یکی از نمایندگان مجلس، پیش از این نیز عادل آذر با حضور در کمیسیون برنامه و بودجه مجلس با اعلام نرخ بیکاری سال 88 و 89 و تورم اعلام کرده که اعلام رسمی و عمومی نرخ بیکاری و تورم محرمانه است و ما آن را تنها به مسئولان ارائه می‌کنیم. اما با بررسی متن قانون برنامه پنجم توسعه هیچ نکته‌ای از محرمانه بودن آمار عنوان نشده است. در این جلسه عادل آذر نرخ تورم تیر ماه را 19.3 درصد و بیکاری در سال 88 را 13.5 درصد اعلام کرده است در صورتی که بانک مرکزی هر ماه بدون هیچگونه مشکلی نرخ تورم ماه قبل را اعلام می‌کرد و هیچ گاه و حتی در زمانی که نرخ تورم در سال 87 به 25.9 درصد رسید این روند متوقف نشد.