«هوشمندسازی یارانه ها» چرا و چگونه؟

اظهارات وزیر اقتصاد حاکی از آن است که دولت ضمن پرهیز از گران کردن و سهمیه ای کردن نان سنتی و با استفاده از روش های علمی، درصدد کنترل نشت یارانه آرد در نانوایی هاست. بر این اساس تحلیل یک اقتصاددان از روش اجرای دولت نشان می دهد مدل پرداخت یارانه آرد در نقطه مصرف، موجب می شود تا از یک سو درصد اطمینان بالایی از رسیدن یارانه به مصرف قشرهای هدف حاصل شود و در عین حال، با آزادسازی یارانه آرد نانواها، کمترین اتکا به شبکه توزیع دولتی که بعضاً فسادزا بوده، به وجود بیاید. این مدل همچنین کمترین تغییرات اجتماعی ناشی از شکل های جدید دریافت و خرید کالا را نسبت به سهمیه بندی، ایجاد چند قیمتی در بازار کالاهای یارانه ای و رواج کارت های متعدد برای یارانه ها در پی خواهد داشت.

به گزارش خراسان، در کنار خبرهای ریز و درشت درخصوص  طرح جدید دولت برای یارانه نان، یادداشت اخیر وزیر اقتصاد که در کانال شخصی اش در فضای مجازی منتشر شد، نکته قابل تاملی را نشان می دهد. خاندوزی با اشاره به طرح «هوشمندسازی یارانه» نوشت: وقتی پیشنهاد طرح هوشمندسازی یارانه را دادیم، دولت اجرای طرح در خصوص «نان سنتی» را به خود ما سپرد که از این هفته در برخی استان ها آغاز می شود: 1- قیمت نان افزایش نمی یابد. 2- تعدیل قیمت آرد موجب کاهش قاچاق می شود. 3- به ازای فروش نان، یارانه به حساب نانوا واریز می شود.

وزیر اقتصاد ذیل این یادداشت، به طور مشخص کلیدواژه #هوشمندسازی را استفاده کرده است. موضوعی که به نظر می رسد تاکنون در ادبیات سیاست گذاری دولت کمتر شنیده شده است. در این خصوص، دیروز مجید شاکری اقتصاددان، در رشته توئیتی با حمایت از روش دولت در اجرای طرح یارانه آرد نوشت: «در مسیری که وزارت اقتصاد می رود، به شرط توفیق، نان اساساً سهمیه بندی نمی شود. قیمت آزاد و قیمت سهمیه بندی و ... وجود نخواهد داشت. بلکه کنترل نشتی مصرف از طریق داده کاوی اولویت پیدا می کند. بانک عامل اساساً سال هاست در مرکز نظام توزیع و تسویه آرد ایران قرار دارد و به نظرم درک درستی از کلیت ماجرا دارد. در واقع ابزار یارانه ای که همین حالا پرداخت می شود، برای دقیق کردن داده ها و امکان کنترل استفاده می شود، بدون آن که تجربه خرید مشتری تغییری پیدا کند».

هوشمندسازی یارانه ها چرا و چگونه؟

اشاره شاکری ناظر به نارسایی یکی از ساده سازی های صورت گرفته در بین برخی اقتصاددانان است که معتقدند برای جلوگیری از مفاسد ناشی از دخالت مصنوعی دولت برای پایین نگه داشتن قیمت ها، باید قیمت کالاها آزاد و در نهایت یارانه به طور مستقیم به صورت کالایی از طریق سهمیه بندی یا نقدی به جامعه هدف پرداخت شود. حال آن که سهمیه بندی به طور مشخص صف، احساس تبعیض، فروش خارج از شبکه، احساس نیاز کاذب و ... را به همراه خواهد داشت. نقدی سازی نیز با مفاسدی نظیر انحراف آن و خرید کالاهای غیر از هدف سیاست گذار همراه خواهد بود. همه این موارد خود را در تغییر تجربه خرید جامعه هدف یارانه نشان خواهد داد. با این حال، همان طور که شاکری گفته، طرح وزارت اقتصاد موجب کمترین تغییر در تجربه خرید مشتریان خواهد شد. نکته مهم در این میان، روی آوردن سیاست گذار به استفاده از ابزارهای داده کاوی برای تجزیه و تحلیل طیف بزرگی از داده های خرید مردم است تا ضمن رسیدن یارانه آرد به جامعه هدف از نشت آن (به عنوان یکی از اهداف اصلی طرح دولت) جلوگیری شود. احتمالاً با این تکنیک، وزارت اقتصاد به دنبال آن است تا رفتار مصرفی مشتریان، رفتار فروش نانوایی ها به تفکیک مولفه های مکانی، زمانی، خریداران و ... مشخص شود. به این ترتیب و با مبنا قرار دادن طیف بزرگی از داده ها در بستر زمانی، به تدریج مصارف خارج از شبکه که همان مفاسد ناشی از نشت فروش آرد از شبکه رسمی است، مشخص خواهد شد و در سوی دیگر میزان آرد مورد نیاز مناطق و قشرهای مختلف نیز با تطابق بیشتری با واقعیت تعیین می شود.

منبع: خراسان