قطع دسترسی اروپا به گاز روسیه/سوخت سهمیه‌بندی می‌شود؟

در بن بستی که پس از درخواست کرملین از مشتریانش در اروپا برای پرداخت پول گاز به روبل ایجاد شد، زمان به سرعت می‌گذرد. این منطقه برای یک پنجم از تولید نیروی خود به انرژی روسیه وابسته است.

اتحادیه اروپا اعلام کرده که فرمان پوتین، تحریمهای این بلوک علیه مسکو را نقض می‌کند و قدرت بیشتری به روسیه می بخشد. این بلوک روز جمعه گزینه‌ای را به خریداران گاز روسیه پیشنهاد کرد تا از پرداخت به روبل اجتناب کنند اما این مسکو است که تعیین می‌کند آیا گزینه مذکور قابل قبول است. زمان پرداخت پول گاز در ماه مه سرمی‌رسد و این زمانی است که لحظه سرنوشت ساز خواهد بود.

به گفته کاتیا یافیماوا، محقق ارشد در موسسه مطالعات انرژی آکسفورد، با امتناع از پذیرش شرایط پرداخت پوتین و به محک گذاشتن تهدید رئیس جمهور روسیه برای بستن شیرهای گاز، خریداران اروپایی با ریسک بسیار واقعی قطع شدن تامین گاز اروپا روبرو هستند.

این بازی ژئوپلیتیکی می تواند باعث شود انرژی در اروپا برای نخستین بار از زمان بحران نفت در دهه ۱۹۷۰، سهمیه بندی شود. آلمان به عنوان بزرگترین مصرف کننده گاز اروپا، بیشترین آسیب پذیری را دارد اما پیامدهای قطع عرضه گاز روسیه در سراسر این قاره و فراتر از آن منعکس خواهد شد. بلومبرگ در گزارشی به بررسی پیامدهای وقوع چنین اتفاقی پرداخته است:

فروپاشی بازار

بازار گاز طبیعی اروپا فورا از این اتفاق تاثیر خواهد پذیرفت. معاملات بازار گاز ملتهب بوده و قیمتها پنج برابر بالاتر از مدت مشابه سال میلادی گذشته هستند و این وضعیت ممکن است بدتر شود.

به گفته کوشال رامش، تحلیلگر ارشد گاز و LNG‌ در شرکت تحقیقاتی ریستاد انرژی، در صورت اختلال عرضه گاز، قراردادهای آتی ممکن است افزایش بیش از سه برابری پیدا کنند به خصوص اگر اروپا با ذخایر تقلیل یافته، وارد زمستان بعدی شود.

چنین افزایش قیمتی، دولتها و بانکهای مرکزی را که در تلاش برای کنترل تورم افسار گسیخته هستند، تحت فشار بیشتری قرار می دهد. این ریسک وجود دارد که بحران افزایش هزینه زندگی تشدید شده و به ناآرامی گسترده و بحران عمیق‌تر تبدیل شود.

تغییر نیرو

با سوخت کمتر برای ژنراتورهای گازسوز، ریسک نوبت بندی خاموشی، افزایش پیدا می‌کند. اگرچه کشورها تلاش خواهند کرد از منابع دیگر تولید نیرو استفاده کنند اما گزینه‌ها محدود خواهد بود.

فرانسه نیروگاههای گازسوز بزرگ را برای حفظ سوخت برای نیازهای دیگر متوقف خواهد کرد و ایتالیا تولید از زغال سنگ یا نفت کوره را به حداکثر می رساند و آلمان درباره مصرف بیشتر لیگنیت که کثیف‌ترین نوع زغال سنگ است، مشغول بحث است. این راه‌حل‌ها این منطقه را احتمالا آلوده‌تر می‌کند.

اما بخش مثبت ماجرا این است که هوای گرم‌تر، مصرف گاز برای گرمایش را کاهش داده و بدترین پیامدهای این بحران را حداقل تا پاییز به تاخیر می‌اندازد.

با افزایش منابع انرژی دیگر از جمله توسعه سریع‌تر نیروی تجدیدپذیر، اتحادیه اروپا قصد دارد وابستگی گاز به روسیه را امسال دو سوم کاهش دهد.

سهمیه بندی آلمان

آلمان برنامه اضطراری خود را به جریان انداخته است و یک گروه ویژه به صورت روزانه برای رصد مصرف و ذخایر دیدار می‌کند. رگولاتور انرژی آلمان در حال بررسی مصرف گاز شرکتهاست تا به مشخص شدن نحوه توزیع عرضه کمک کند.

مصرف کنندگان تا حد ممکن مورد حمایت قرار خواهند گرفت و این به معنای آن است که برنامه سهمیه بندی به گردن صنعت می افتد. این ریسک بزرگی برای بزرگترین اقتصاد اروپاست. این کشور برای ۴۰ درصد از عرضه گاز خود به روسیه وابسته است و این سوخت برای فعالیتها در صنایع مواد شیمیایی و فلزات اهمیت زیادی دارد.

در بزرگترین کارخانه مواد شیمیایی اروپا، شرکت باسف موادی را تولید می‌کند که در تولید خودرو، دارو و کود، مورد استفاده قرار می گیرند و همگی با استفاده از گازی تولید می شوند که از سوی روسیه تامین می شود. این شرکت هشدار داده است توقف یکباره فعالیت، امواج شوک را به صنایع بسیاری ارسال می‌کند و باعث آسیبهای جبران ناپذیری به رقابت پذیری آلمان می‌شود.

این نگرانیها توسط شرکتهایی نظیر شرکت فولادسازی تیسن کروپ، خودروسازی فولکس واگن و نیروگاه RWE منعکس شده است. مارکوس کربر، مدیرعامل شرکت RWE هشدار داده است توقف عرضه گاز از طریق خط لوله در مقطع فعلی، پیامدهای چشمگیری خواهد داشت. بسیاری از تولیدکنندگان قادر نخواهند بود برنامه‌هایشان را اجرا کنند.

اولاف شولتس، صدراعظم آلمان، اعلام کرده که توقف جریان گاز از روسیه باعث بحران اقتصادی وخیمی در اروپا شده و به از دست رفتن میلیون‌ها شغل منجر می‌شود.

طبق پیش بینی بزرگترین موسسات اقتصادی آلمان، توقف فوری تحویل گاز روسیه می تواند ۲۲۰ میلیارد یورو هزینه معادل حدود ۶.۵ درصد تولید ناخالص داخلی به اقتصاد آلمان تحمیل کند. بوندس بانک (بانک مرکزی آلمان) برآورد کرده که  در صورت تحریم زغال سنگ، نفت و گاز روسیه، تولید ممکن است امسال حدود دو درصد کاهش پیدا کند اما اندیشکده DIW می‌گوید ترکیبی از تدابیر شامل صرفه جویی انرژی و بهینه کردن منابع دیگر تامین انرژی، می تواند آلمان را در موقعیتی قرار دهد که تا این زمستان، گاز روسیه را جبران کند.

دولت اختیارات خود در بخش انرژی را با مقررات جدید در خصوص ذخیره سازی گاز گسترش داده است. همچنین قصد دارد اختیاراتی را به خود دهد تا زیرساخت انرژی استراتژیک را به طور موقتی تحت کنترل قرار دهد.

کشورهای نوظهور با عطش اروپا برای انرژی به خصوص گاز طبیعی مایع تحت فشار قرار می‌گیرند زیرا برای رقابت بر سر قیمت مشکل پیدا خواهند کرد. این منطقه بیشترین واردات LNG را از آمریکا و صادرکنندگان نزدیک داشته که باعث شده است نرخ معاملات نقدی این سوخت بالاتر از حد معمول برای این وقت از سال بماند.

پاکستان با قطعی برق روبرو شده که تا حدودی به دلیل تقاضای خرید محموله‌های LNG به قیمت بسیار بالاتر از سوی کشورهای اروپایی است. آرژانتین هم به LNG که از بازار معاملات نقدی تامین می‌کند، وابسته است و مجبور شده است بیش از صدها میلیون دلار برای تامین محموله‌های LNG برای زمستان پیش رو هزینه کند.

بلوف دو گانه

در هر بازی احتمال این که یکی از دو طرف یا هر دو عقب نشینی کنند، وجود دارد. در حالی که اروپا به گاز نیاز دارد، این قاره تنها بازار مناسب در کوتاه مدت برای میادین گاز روسیه مانده است.

بر اساس گزارش بلومبرگ، بستن شیرهای گاز ممکن است برای همیشه در را به روی واردات انرژی روسیه به همسایه این کشور ببندد و منبع مهم درآمد مسکو را از بین ببرد. آلمان که برای حمایت محتاطانه از اوکراین هدف انتقاد قرار گرفته است، با فشارهای جدید برای رویارویی قدرتمندتر در برابر پوتین روبرو شده است.