آمارهای جالب از رانت خودرویی ایران خودرو/ چند نفر برنده شدند؟

قرعه کشی خودرویی، دومین سال خود را پشت سر گذاشت؛ سیاستی که از خرداد سال ۱۳۹۹ شروع شد و قرار بود خودرو را به دست مصرف کننده واقعی برساند و با قطع دست دلالان از بازار خودرو، منجر به کاهش قیمت ها شود. اما آیا این سیاست موفق بود؟ برای پاسخ به این پرسش تنها کافیست چند عدد و رقم را با هم مرور کنیم.

پژو ۲۰۶ تیپ ۲ در خرداد ماه ۱۳۹۹ در بازار آزاد قیمتی برابر با ۱۲۲ میلیون تومان داشت؛ در آن زمان قیمت مصوب این خودرو حدود ۷۲ میلیون تومان بود؛ یعنی اختلاف قیمتی ۵۰ میلیون تومانی میان قیمت مصوب و بازار. همچنین پژو پارس TU۵ در خرداد سال گذشته با قیمت ۱۳۵ میلیون تومان در بازار آزاد خرید و فروش می شد. در آن زمان قیمت مصوب این خودرو حدود ۸۰ میلیون تومان بود؛ یعنی اختلاف قیمتی حدود ۵۵ میلیون تومانی. حالا نگاهی به قیمت همین خودروها در اسفند ۱۴۰۰ می اندازیم.

قیمت پژو ۲۰۶ تیپ دو در بازار آزاد به ۲۵۲ میلیون تومان رسیده و آخرین قیمت مصوب اعلامی آن حدود ۱۵۰ میلیون تومان بوده‌است. به بیان دیگر قیمت ۲۰۶ تیپ دو در کم‌تر از دو سال در بازار آزاد بیش از دو برابر شده است. از سوی دیگر، اختلاف قیمت مصوب و بازار آزاد نیز از ۵۰ میلیون تومان به بیش از ۱۰۰ میلیون تومان رسیده است.

قیمت پژو پارس TU۵ نیز در بازار آزاد به حدود ۳۱۵ میلیون تومان رسیده‌ و قیمت مصوب آن نیز از سوی ایران خودرو حدود ۱۷۶ میلیون تومان اعلام شده است؛ به بیان دیگر قیمت این خودرو در این مدت بیش از ۲.۳ برابر شده و اختلاف قیمت مصوب و بازار نیز از ۵۵ به ۱۳۹ میلیون تومان رسیده است.

این اعداد و ارقام نشان می دهد که این سیاست نه تنها موفقیتی در کنترل قیمت ها نداشته بلکه رانت یا همان سود برندگان لاتاری خودرویی را هم بیش تر کرده است.

اما کارنامه قرعه کشی های ایران خودرو در سال ۱۴۰۰ چگونه بود؟

در سال ۱۴۰۰، ایران خودرو ۲۰ مرحله فروش فوری برگزار کرد؛ یعنی کم تر از دو مرحله در ماه. در این ۲۰ مرحله در مجموع ۱۹۹ هزار و ۳۵۰ دستگاه خودرو عرضه شده‌است؛ یعنی به طور میانگین کم‌تر از ۱۰ هزار خودرو در هر مرحله. این در حالی است که سال گذشته در ۱۵ مرحله برگزار شده به طور میانگین در هر مرحله ۱۱ هزار و ۶۷۵ دستگاه خودرو عرضه شده بود. یعنی امسال به طور میانگین خودروی کم‌تری از سوی ایران خودرو برای فروش فوری عرضه شده‌است.

اما نکته جالب توجه تعداد متقاضیانی است که در هر مرحله ثبت نام کرده‌اند؛ در سال ۱۴۰۰ به طور میانگین در هر مرحله حدود سه میلیون و پانصد هزار نفر ثبت نام کردند؛ به بیان دیگر برای هر خودروی عرضه شده به طور میانگین تقریباً ۳۵۰ نفر متقاضی وجود داشت. این در حالی است که سال ۱۳۹۹ در هر مرحله حدود سه میلیون نفر متقاضی وجود داشت که این به معنای آن است که سال گذشته برای هر خودروی عرضه شده حدود ۲۵۰ نفر ثبت نام می کردند.

آمارها به خوبی گواه این موضوع است که قرعه کشی خودرویی، یک سیاست شکست خورده است و نه تنها خودرو به دست مصرف کننده واقعی نمی رسد، بلکه هر روز بر تعداد افرادی متقاضی این لاتاری خودرویی اضافه می شود. برای اینکه دلیل اشتیاق برای شرکت در قرعه کشی ایران خودرو را درک کنیم، تنها کافیست بدانیم که میانگین اختلاف قیمت مصوب خودروهای عرضه شده در قرعه کشی های سال ۱۴۰۰ با قیمت بازار به بیش از ۱۰۰ میلیون تومان رسیده است؛ به بیان دیگر هر فرد برنده در سال ۱۴۰۰ به طور میانگین ۱۰۰ میلیون تومان سود بدست آورده است.

آیا وقت آن نرسیده که فکری به حال این صنعت کرد؛ صنعتی انحصاری که هر روز بر زیان انباشته آن اضافه می شود و از سوی دیگر هر روز مصرف کننده هم از کیفیت پایین آن ناراضی‌تر. آیا زمان کنار گذاشتن سیاست‌های قدیمی نیست؟/ اقتصاد آنلاین