فوری؛ حذف قطعی یارانه نقدی کلید خورد | خداحافظی همیشگی خانوارها با یارانه نقدی

یارانه نقدی اولین بار در دولت احمدی نژاد پرداخت شد. یارانه نقدی نوعی کمک دولتی‌ است که برای ارتقای مشاغل و سودآوری آن‌ها در ارائه‌ی کالاها و خدمات مهم به شهروندان به کار گرفته می‌شود. یارانه نقدی متاسفانه در طی تمامی این سال ها هیچ گونه افزایش مبلغی نداشته است. اگر کسب‌وکاری را اداره می‌کنید، ممکن است برای رشد آن به دنبال بهره‌مندی از یارانه نقدی باشید. در ادامه جزئیات جدید از پرداخت یارانه نقدی را می خوانید . 

قرار بود دولت ارز ۴۲۰۰ تومانی را حذف کند و در ازای آن، به مردم یارانه ۱۱۰ هزار تومانی بدهد. اما حالا یکی از اعضای کمیسیون برنامه و بودجه گفته حذف ارز ۴۲۰۰ تومانی منتفی شده است. آیا پرداخت یارانه ۱۱۰ هزار تومانی هم منتفی است؟

هفته گذشته رئیس جمهوری جلسه‌ای با اقتصاددانان داشتند. جلسه‌ای که احمد توکلی از خروجی آن رونمایی کرد و گفت: موضوع جلسه درباره حذف ارز ۴۲۰۰ تومانی بود و اینکه بعد از حذف ارز ۴۲۰۰ تومانی، چقدر یارانه جبرانی به مردم پرداخت شود.

توکلی گفته بود اینکه چقدر یارانه جبرانی برای اقشار آسیب‌پذیر پرداخت شود هنوز قطعی نشده اما طبق این طرح قرار است ماهی ۱۱۰ هزار تومان به هر یک از اقشار آسیب‌پذیر بعد از حذف ارز ۴۲۰۰ تومانی یارانه پرداخت شود.

به عبارتی گفته توکلی نشان می‌داد که پرداخت یارانه ۱۱۰ هزار تومانی مشروط به حذف ارز ۴۲۰۰ تومانی بوده. چون قرار بود دولت ارز ۴۲۰۰ تومانی چند کالا را حذف کند و به جای آن، یارانه نقدی به مردم بدهد.

دولت حتی هفته گذشته، لایحه حذف ارز ۴۲۰۰ تومانی را با قید دو فوریت به مجلس فرستاد تا هر چه سریع‌تر بررسی و حذف شود. اما امروز احسان ارکانی، عضو کمیسیون برنامه و بودجه مجلس به مهر خبر داده که دولت لایحه حذف ارز ۴۲۰۰ تومانی را از مجلس پس گرفته است.

یعنی حذف ارز ۴۲۰۰ تومانی منتفی است و احتمالا پرداخت یارانه ۱۱۰ هزار تومانی به هر فرد هم منتفی می‌شود.

پرداخت ارز ۴۲۰۰ بهتر است یا یارانه نقدی؟

پرداخت ارز ۴۲۰۰ تومانی از سال ۹۷ در اقتصاد ایران باب شد. سیاست غلطی که از دولت روحانی آغاز شد و هنوز هم ادامه دارد. آن هم در حالی که رئیسی وعده داده بود ارز ۴۲۰۰ تومانی را حذف می‌کند.

بر اساس محاسبات تجارت‌نیوز، فقط در سه سال ۹۷، ۹۸ و ۹۹ دولت ۵۵ میلیارد دلار ارز ۴۲۰۰ تومانی برای واردات کالاهای اساسی داده بود. رقمی معادل ۵۱۵ هزار میلیارد تومان.

حالا امیرحسین نام‌آور، کارشناس بازارهای مالی گفته از ابتدای امسال تاکنون بیش از ۱۲ میلیارد دلار ارز ۴۲۰۰ تومانی پرداخت داده شده است. با احتساب حداقل ۲۰ هزار تومان اختلاف قیمت هر دلار با بازار، یعنی ۲۴۰ هزار میلیارد تومان! ۲۴ برابر کل درآمدهای نفتی پارسال!

یعنی دولت در مجموع این چهار سال ۷۶۰ هزار میلیارد تومان ارز ۴۲۰۰ تومانی برای واردات چند قلم کالایی تخصیص داده که تورم را کنترل کند و نتوانسته.

این یعنی دولت می‌توانست به جای این کار، در این چهار سال مستقیما نفری ۱۹۷ هزار تومان یارانه نقدی به کل جمعیت ایران بدهد. البته اعلام خبر پرداخت یارانه نقدی ۱۱۰ هزار تومانی هم با واکنش منفی بسیاری از مردم مواجه شد.

چون آنها معتقدند در این شرایط پرداخت یارانه نقدی بدون تامین اعتبار از یک محل دقیق و درست فقط می‌تواند به تورم بیشتر دامن بزند.

یارانه نقدی چه کسانی حذف می شود؟

حواشی و گمانه‌زنی‌ها درباره کم و کیف یارانه‌های نقدی در ایام پیش رو همچنان ادامه دارد. هرچند ثبت‌نام از متقاضیان جامانده، ادغام واریزی‌های قبلی و افزایش میزان عددی این حمایت نقدی، بر سر زبان‌ها بود، اما این روزها با اظهارات رئیس‌جمهور، وزیر اقتصاد و رئیس کمیسیون برنامه‌وبودجه درباره دلار ۴۲۰۰ تومانی، خداحافظی با آن جدی‌تر شده و جایگزینی این حمایت پرحاشیه با ریال نیز سروصدای دیگری به پا کرده است.

در این میان، انتظار جاماندگان یارانه نقدی برای ثبت‌نام مجددشان برابر قانون بودجه ۱۴۰۰ بوده که سال‌هاست از قلم افتاده‌اند، جای بررسی دارد. گروهی که نه تنها از دریافت یارانه در دوره‌های پیشین جامانده‌اند، بلکه از ملاک قرار دادن فهرست‌های نه چندان قابل دفاع یارانه نقدی و معیشتی برای تبدیل احتمالی ارز ۴,۲۰۰ تومانی به ریال در حساب سرپرستان خانوار، نگران و معترض هستند.

در همین رابطه، حسین‌علی حاجی‌دلیگانی در گفت‌وگو با خبرنگار مهر درباره دلایل بی‌توجهی به حذف یارانه ثروتمندان و افزوده‌شدن نیازمندان واقعی یارانه نقدی گفت: «دلیل بی‌عملی در حذف یارانه ثروتمندان و ثبت‌نام از جاماندگان نیازمند، عدم دردمندی متولیان و بهانه‌جویی برخی مسئولان است. قابل تأمل اینکه زنان سرپرست خانوار تحت پوشش دستگاه‌های حمایتی مراجعه می‌کنند که هم یارانه نقدی و هم دریافتی دستگاه حمایتی‌شان قطع شده است! برای پیگیری موضوع هم میان سازمان هدفمندی یارانه‌ها و وزارت رفاه اجتماعی پاسکاری و ناهماهنگی صورت می‌گیرد و پاسخ روشنی دریافت نمی‌شود.»

وی افزود: «از اطلاعات اقتصادی موجود درباره سطح رفاه خانواده‌ها به درستی استفاده نمی‌شود و این عامل باعث تعلل در حذف ثروتمندان و افزودن نیازمندان یارانه نقدی شده است. همین موضوع سبب شده، بسیاری از کسانی که نیاز به یارانه نقدی ندارند، همچنان یارانه می‌گیرند و بخشی از نیازمندان از یارانه نقدی محرومند و سازمان هدفمندی یارانه‌ها و وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی نسبت به این مسئله پاسخگو نیستند. قطعاً در این باره مجلس وظیفه نظارتی خود را دنبال خواهد کرد و پیشنهاد جابه‌جایی سازمان هدفمندسازی یارانه‌ها از زیرمجموعه سازمان برنامه‌وبودجه به وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی را دنبال خواهیم کرد.»

عضو کمیسیون برنامه‌وبودجه مجلس یازدهم درباره حذف ارز ۴۲۰۰ تومانی و تبدیل این سیاست حمایتی نیز اظهار داشت: «لازمه اجرای این سیاست، مصوبه مجلس شورای اسلامی است. در خلال تصمیم‌گیری درباره این موضوع در مجلس، با توجه به اطلاعات اقتصادی در دسترس از خانوارها که استفاده چندانی از آن برای شناسایی نیازمندان یارانه تاکنون نشده، فهرست مشمولان یارانه ناشی از حذف ارز ۴۲۰۰ تومانی تشکیل می‌شود و مبنای پرداخت یارانه حمایتی دولت خواهد شد.»

همچنین، عضو دیگر کمیسیون برنامه و بودجه مجلس یازدهم در گفت‌وگو با رادیو اقتصاد درباره عدم تحقق بازنگری در مشمولان یارانه گفت: «حذف یارانه ثروتمندان بار سیاسی دارد و عموماً دولت‌ها نمی‌خواهند زیر بار آن بروند و چالش‌های این مسئله را بپذیرند. برای ثروتمندانی که یارانه نقدی دریافت می‌کنند، این میزان یارانه قابل‌توجه نیست در عین حال، دهک‌های بالای درآمدی تمایلی به از دست دادن این میزان یارانه هم ندارند. باید دولت با تعیین ملاک و شاخص‌هایی، تعارف و بی‌ارادگی را کنار بگذارد و موضوع حذف یارانه ثروتمندان را با جدیت اجرایی کند.»

جعفر قادری به دسترسی دولت به داده‌های اقتصادی درباره میزان رفاه خانوارها اشاره کرد و افزود: «اگر اراده و جسارتی در دولت وجود داشته باشد، افراد جامانده مجدداً امکان ثبت‌نام یارانه پیدا می‌کنند و ثروتمندان حذف خواهند شد. چون منابع جدیدی برای ثبت‌نام جاماندگان یارانه در قانون بودجه سال جاری منظور نشده، دولت باید ثروتمندان را حذف کند تا بتواند بودجه افراد جدید را تأمین کند. شاید راحت‌ترین راه برای دولت در راستای اجرای تبصره ۱۴ قانون بودجه ۱۴۰۰ این باشد که نسبت به آن تعلل صورت بگیرد تا متولیان امر از تبعات حذف یارانه ثروتمندان و ثبت‌نام جدید در امان بمانند.»

براساس اظهارات نمایندگان مجلس، سامان‌دهی جامعه مشمولان یارانه شدنی است و اتکاء به اطلاعات اقتصادی موجود از توان مالی خانوارها در این زمینه لازم و ضروری است. امری که با پایان دادن به ماجرای حذف ثروتمندان و افزودن جاماندگان نیازمند، می‌تواند اثربخشی حمایت مالی دولت از خانوارهای آسیب‌پذیر را افزایش دهد.

جزئیات جدید از قطع یارانه پرداختی 

پس از دو سال از آغاز پرداخت یارانه تورم ایجاد شد و این تورم به گونه‌ای بود که چند برابر درآمد مردم بابت این قضیه افت کرد و زیان این ۴۵ هزارو ۵۰۰ تومان بسیار بیشتر از منفعت آن بود.

بودجه سال ۱۴۰۱ در حالی کمتر از دو ماه دیگر باید برای بررسی به مجلس ارایه شود که بزرگ‌ترین چالش آن یعنی کسری احتمالی منابع پیش‌بینی‌هایی را برای حذف برخی یارانه‌ها قوت می‌بخشد. این در حالی است که اخبار مشخصی از جلسات برگزار شده پیرامون لایحه بودجه سال آینده به بیرون درز نکرده و حتی روز یکشنبه نیز مجلس در این‌باره جلسه غیرعلنی برگزار کرد.

مسعود میرکاظمی، رییس سازمان برنامه و بودجه در جلسه اخیر ستاد تهیه و تدوین لایحه بودجه سال ۱۴۰۱، با اشاره به موضوع یارانه‌های نقدی گفته است با توجه به توزیع یارانه‌ها در بخش‌های مختلف، آثار مثبت و اثربخشی مطلوب و قابل قبولی در بهبود سفره مردم، شاخص‌های کلان اقتصادی و بخش تولید دیده نمی‌شود و بهبود اثرگذاری هدفمندسازی یارانه نیاز به مطالعه علمی و کارشناسی دارد.

البته پیش از این امید حاجتی در مورد احتمال حذف یارانه‌ها در شهریور ماه گفته بود برای بهینه‌ترین تصمیم به حال مردم و جامعه، تاکنون نشست‌های متنوعی با دستگاه‌های ذی‌ربط برگزار شده است که پس از جمع‌بندی کلیه نظرات کارشناسان این حوزه‌ها، بهترین تصمیم برای ارائه و تصویب در لایحه بودجه سال ۱۴۰۱ به ستاد بودجه کشور در قالب بسته پیشنهادی هدفمندی ارائه خواهد شد.

​حاجتی عنوان کرده بود که برنامه حمایتی پیشنهادی علاوه بر فقرزدایی باید به گونه‌ای طراحی شود که فاصله طبقاتی در جامعه به حداقل برسد و وضعیت ضریب جینی در جامعه بهبود پیدا کند و باید به کلیه سطوح افراد در جامعه و رفع فقر آنها توجه شود.