همین حالا که در حال مطالعه این مطلب هستید، یعنی اراده کرده‌اید، چیزی یاد بگیرید. وگرنه می‌توانستید مثل خیلی از مطالب اینترنتی از کنار آن رد شوید. این یعنی اراده؛ یعنی خواستن. حتی در زبان انگلیسی هم به اراده، «the Will» می‌گویند، واژه‌ای که ریشه در «خواستن» دارد. وقتی صحبت از درس خواندن می‌شود، به اراده فولادی نیاز دارید. اراده‌ای که در برابر حواس‌پرتی‌ها و تنبلی‌ها مقاومت کند. بیایید ببینیم چگونه می‌توانیم این اراده را تقویت کنیم!

اراده چیست و چرا برای موفقیت تحصیلی ضروری است؟

اراده یعنی نیروی محرک شما برای انجام کارها، حتی وقتی که انگیزه‌ای ندارید. اراده همان نیرویی است که شما را از خواب صبح جدا می‌کند و پشت میز درس می‌نشاند. اما چرا اراده برای موفقیت تحصیلی حیاتی است؟

• حفظ انگیزه در مسیرهای طولانی: اراده به شما کمک می‌کند که اهداف بزرگ‌تر خود را به یاد بیاورید و از وسوسه‌های لحظه‌ای (مثل چک کردن گوشی) بگذرید. مثلاً وقتی دوستتان می‌گوید «بیا یه دست پاب‌جی بازی کنیم»، اراده به شما یادآوری می‌کند که امتحان فردا مهم‌تر است!
• مقاومت در برابر وسوسه‌ها: اراده قوی باعث می‌شود از سرگرمی‌های لحظه‌ای، مثل تماشای یک سریال جدید، بگذرید و به‌جای آن درس بخوانید. همین کنترل کردن رفتارهاست که شما را به موفقیت نزدیک‌تر می‌کند.
• استمرار در یادگیری: با کمک اراده، هر روز به مطالعه کردن ادامه می‌دهید و از انباشته شدن درس‌ها جلوگیری می‌کنید. مثلاً با اراده، می‌توانید هر روز 20 دقیقه زبان بخوانید و بعد از چند ماه پیشرفت چشمگیری داشته باشید.
• توانایی مدیریت زمان: اراده به شما اجازه می‌دهد بین کارهای مهم و غیرضروری اولویت‌بندی کنید. اگر اراده داشته باشید، می‌توانید ساعت‌های طلایی روز را برای مطالعه درس‌های رشته تجربی یا ریاضی کنار بگذارید.
• مقابله با شکست‌ها: وقتی امتحانی را خوب نمی‌دهید، اراده است که به‌جای ناامید شدن، تلاشِ دوباره را در ذهنتان می‌آورد. این ویژگی به شما اجازه می‌دهد از اشتباهاتتان درس بگیرید و قوی‌تر شوید.

شناسایی موانع: چه عواملی اراده ما را تضعیف می‌کنند؟

گاهی احساس می‌کنید که کاملاً آماده‌اید، ولی به‌محض باز شدن کتاب، همه انرژی‌تان دود می‌شود! چرا؟ چون موانعی وجود دارند که اراده ما را مثل یک بادکنک می‌ترکانند. بیایید نگاهی به این موانع بیندازیم:

• حواس‌پرتی‌های دیجیتال: شبکه‌های اجتماعی، نوتیفیکیشن‌های گوشی و ویدئوهای سرگرم‌کننده دشمن شماره یک اراده هستند. مثلاً تصور کنید وسط خواندن فیزیک، یک پیام از دوستتان بیاید: «حاجی! یه ویدیو خفن فرستادم واتس‌اپ، برو ببین!». خب، شما بین این دو کار، کدام را انتخاب می‌کنید؟
• خستگی جسمی و ذهنی: وقتی خواب کافی ندارید یا بیش از حد به خودتان فشار آورده‌اید، اراده در پایین‌ترین سطح قرار می‌گیرد. مثل موبایلی که باتری‌اش تمام شده باشد!
• ترس از شکست: ترس از اینکه «نکند یاد نگیرم» یا «نکند نمره خوبی نگیرم» می‌تواند انرژی شما را کاهش دهد و مانع شروع کار شود.

هدف‌گذاری هوشمندانه: چگونه اهدافی بسازیم که اراده ما را تقویت کنند؟

وقتی هدفی نداشته باشید، انگار وسط خیابان، هاج‌وواج ایستاده‌اید و نمی‌دانید به کدام سمت بروید. حالا بیایید ببینیم چطور می‌شود اهدافی طراحی کرد که اراده‌تان را مثل سوخت جت تقویت کند!

برای هدف‌گذاری هوشمندانه و موفقیت در کنکور، مراحل را پشت سر بگذارید:

• هدف مشخص تعیین کنید: به‌جای گفتن «می‌خواهم موفق شوم»، بگویید «می‌خواهم رتبه زیر 1000 بیاورم». با این روش می‌دانید که دقیقاً چه می‌خواهید. مثلاً اگر بخواهید به کوه دماوند صعود کنید، نمی‌توانید بگویید: «می‌خواهم به یک جای بلندی بروم و برگردم!».
• قابل اندازه‌گیری باشد: هدفتان باید طوری باشد که بتوانید پیشرفتتان را ارزیابی کنید. مثلاً بگویید «هر هفته 10 ساعت درس می‌خوانم». این عدد به شما نشان می‌دهد چقدر به هدفتان نزدیک شده‌اید.
• اهداف کوتاه‌مدت و بلندمدت ترکیب کنید: هدفتان را به قطعات کوچک تقسیم کنید. مثلاً هدفتان برای یک ماه آینده را مشخص کنید و بعد از هر موفقیت، خودتان را تشویق کنید. شاید یک پیتزای خوشمزه، جایزه خوبی باشد!
• واقع‌بین باشید: اگر هدفتان خیلی بزرگ و دست‌نیافتنی باشد، سریع ناامید می‌شوید. مثلاً نمی‌توانید در یک ماه کل کتاب زیست را تمام کنید، ولی می‌توانید هر روز 10 صفحه درس بخوانید.
• مهلت تعیین کنید: زمان‌بندی کنید و برای هر بخش از هدفتان، یک مهلت مشخص بگذارید. این روش شما را وادار می‌کند به برنامه‌تان پایبند بمانید. مثل اینکه به خودتان بگویید: «تا جمعه باید فصل اول فیزیک را تمام کنم».

عادت‌سازی: چگونه رفتارهای مثبت را به بخشی از زندگی روزمره تبدیل کنیم؟

رفتارهای مثبت را می‌توان با عادت‌سازی به بخشی از زندگی تبدیل کرد. اینطوری دیگر نیازی نیست که برای هر کاری کلی به خودتان زور بزنید. بیایید ببینیم چطور می‌شود این ماشین را تنظیم کرد!

نگاهی به مراحل عادت‌سازی برای رفتارهای مثبت:

• از «کَم» شروع کنید: با عادت‌های ساده‌ای شروع کنید که انجامشان آسان است. مثلاً به‌جای خواندن یک فصل کامل، فقط 5 صفحه در روز بخوانید.
• ثبات داشته باشید: هر روز در یک ساعت مشخص به همان عادت عمل کنید. مثلاً بگویید: «هر روز ساعت 6 عصر، 30 دقیقه ریاضی می‌خوانم» و این کار را حتماً انجام دهید. ثبات، پایه اصلی عادت‌سازی است.
• یادآور یا آلارم بگذارید: از گوشی یا یادداشت‌های چسبی استفاده کنید تا به شما یادآوری کنند چه کاری باید انجام دهید. مثلاً چنین یادداشتی را روی آینه بچسبانید: «فیزیک یادت نره!»
• پاداش بدهید: بعد از انجام هر عادت مثبت، به خودتان یک جایزه بدهید. مثلاً بعد از دو ساعت مطالعه، یک شکلات بخورید یا کمی ویدیوهای موردعلاقه‌تان را تماشا کنید.
• گام‌به‌گام پیش بروید: وقتی یک عادت مثبت جا افتاد، عادت جدیدی اضافه کنید. مثلاً اول عادت کنید روزی 10 دقیقه خلاصه‌نویسی کنید و بعداً این زمان را افزایش دهید.

تکنیک‌های غلبه بر تنبلی: راهکارهایی عملی برای شروع درس خواندن

تنبلی دشمن اصلی اراده است، دقیقاً مثل سنگ بزرگی که در مسیر رودخانه‌ای قرار می‌گیرد. البته خبر خوب اینکه هر سنگی قابل جابه‌جا شدن است! برای غلبه بر تنبلی، باید آن را بشناسید و با ابزارهای درست، شکستش دهید.

در جدول زیر، تکنیک‌های کاربردی برای شروع درس خواندن را از چند زاویه را می‌بینید:

نقش انگیزه در تقویت اراده: چگونه خود را همیشه مشتاق نگه داریم؟

برای تقویت انگیزه باید دائماً به خودتان یادآوری کنید که چرا این مسیر را شروع کرده‌اید. از نوشتن دلایل اصلی هدفتان گرفته تا تصور روز موفقیت، همه می‌توانند شما را به حرکت وادار کنند. راستی یادتان باشد که انگیزه مثل آتش است؛ اگر دائم هیزم به آن ندهید، خاموش می‌شود! پس بیایید این شعله را همیشه روشن نگه داریم.

مدیریت زمان: چگونه برنامه‌ریزی کنیم تا اراده‌مان تحلیل نرود؟

اگر بدانید چه کاری را چه زمانی انجام دهید، هم وقت اضافه دارید و هم انرژی‌تان تحلیل نمی‌رود. برنامه‌ریزی درست به شما کمک می‌کند به‌جای اینکه خودتان را فرسوده کنید، با آرامش بیشتری به هدف نزدیک شوید.

به‌عنوان مثال، از نمونه برنامه ریزی برای کنکور زیر برای جلوگیری از تحلیل اراده الگو بگیرید:

ذهن‌آگاهی و اراده: چگونه با تمرکز بر لحظه حال، قوی‌تر شویم؟

ذهن‌آگاهی یعنی هر کاری که انجام می‌دهید، با تمام وجودتان در همان لحظه باشید. یعنی حتی اگر فقط یک فنجان چای می‌نوشید، آن را با آرامش و تمرکز انجام دهید. یادتان باشد که وقتی پنجره‌های ذهن‌تان شفاف باشد، مسیرتان را بهتر می‌بینید. همچنین، یادتان نرود که با تمرکز روی لحظه حال، از حواس‌پرتی و استرس‌های اضافی خلاص شوید. بنابراین، با کمک ذهن‌آگاهی و اراده، انرژی‌تان را برای هدفی که دارید، خرج کنید.

چالش‌های کوچک، پیروزی‌های بزرگ: چگونه با قدم‌های کوچک اراده‌مان را بسازیم؟

ساختن اراده، یک‌شبه اتفاق نمی‌افتد. اما خبر خوب اینکه با هر قدم کوچک به هدف نزدیک‌تر می‌شوید. برای شروع، از چالش‌های ساده مثل 10 دقیقه مطالعه متمرکز شروع کنید. وقتی این عادت کوچک را ساختید، خودتان می‌بینید که چالش‌های بزرگ‌تر هم به‌راحتی پشت سر گذاشته می‌شوند.

پاداش‌دهی به خود: چگونه با تشویق‌های هوشمندانه، اراده‌مان را تقویت کنیم؟

هیچ‌کس نمی‌تواند تمامِ روز را مثل یک ربات کار کند. ولی وقتی پای «پاداش» در میان باشد، اوضاع فرق می‌کند! هر بار که به هدفی کوچک می‌رسید، خودتان را با چیزی که دوست دارید تشویق کنید؛ مثل یک تکه شکلات، یک فیلم جذاب، یا یک گردش کوتاه. پاداش‌دهی هوشمندانه هم شما را خوشحال می‌کند و هم مغزتان را برای تلاش بیشتر آماده می‌سازد.

عضله «اِراده» را با تمرین و تلاش قوی کنید!

اراده مثل عضله‌ای است که با تمرین و تلاش روزبه‌روز قوی‌تر می‌شود. از شناخت موانع و هدف‌گذاری درست گرفته تا عادت‌سازی و پاداش‌دهی هوشمندانه، با کمک همه این مراحل، یک اراده فولادی می‌سازید. این نکته را ذهنتان پاک نکنید که حتی اگر گاهی خسته شدید، کافی است که دوباره بلند شوید و ادامه دهید. هر قدمی که امروز برمی‌دارید، شما را به فردایی بهتر نزدیک‌تر می‌کند. پس همین حالا شروع کنید!