مهمترین شاخه های رشته حقوق| حقوق مدنی، حقوق جزا و حقوق تجارت

رشته حقوق را می‌توان مهم‌ترین و محبوب‌ترین شاخه علوم انسانی دانست و به دلیل همین محبوبیت نیز، هر ساله تعداد زیادی از افراد در آزمون‌های تحصیلی و شغلی این رشته شرکت می‌کنند؛ علم حقوق دارای شاخه‌های متفاوتی است که هر یک از این شاخه‌ها نقش خاصی را ایفا کرده و مباحث را به‌صورت تخصصی مورد بررسی قرار می‌دهند. به‌طور کلی رشته حقوق از نظر روابط به دو شاخه حقوق خصوصی و حقوق عمومی تقسیم شده و از منظر قلمروی اجرایی نیز به دو شاخه حقوق داخلی و حقوق بین الملل منشعب می‌گردد.

ما در این مقاله قصد داریم شما را با اصلی‌ترین شاخه‌های رشته حقوق مثل حقوق جزا، حقوق مدنی، حقوق تجارت و ... همچنین زیر و بم مشاغل رشته حقوق و آزمون‌های حقوقی مثل آزمون وکالت و کارشناسی ارشد حقوق آشنا کنیم؛ تا انتهای این مقاله همراه ما باشید.

رشته حقوق چیست؟

رشته حقوق شاخه‌ای از علوم انسانی است که در آن به تحلیل قواعد و قوانین و سیر تحول و تکامل آن می‌پردازد. بلا شک بدون وجود علم حقوق، دنیای ما جای ترسناکی خواهد بود؛ چرا که علم حقوق در راستای زندگی اجتماعی انسان‌ها و تحکیم بر روابط اشخاص جامعه با یکدیگر و اشخاص با دولت‌ها و همچنین دولت‌ها با یکدیگر گام بر می‌دارد و در صورت نبودن ساختار حاکم حقوقی، تمامی تعارضات منافعی که بین اشخاص و دولت‌ها شکل می‌گیرد، رنگ خشونت به خود خواهد گرفت و در نهایت منجر به اقدامات غیر انسانی و به‌دور از تمدن مانند خودسرانه وجنگ خواهد شد.

تقسیم بندی رشته حقوق

همان‌طور که پیشتر نیز ذکر گردید، رشته حقوق از منظر روابط به دو بخش حقوق خصوصی و عمومی تقسیم شده و از منظر قلمروی اجرایی نیز به حقوق داخلی و حقوق بین‌الملل تقسیم می‌گردد. حوزه‌هایی که زیرمجموعه حقوق خصوصی هستند، عبارت‌اند از: حقوق مدنی، حقوق تجارت و حقوق بین‌الملل خصوصی. همچنین مواردی که زیرشاخه حقوق عمومی هستند نیز عبارت‌اند از: حقوق جزا، حقوق اساسی، حقوق اداری و حقوق مالیه.

حقوق مدنی چیست؟

حقوق مدنی (برگردان شده کلمه انگلیسی Civil Law) یکی از شاخه‌های بسیار مهم و پرکاربرد علم حقوق است که از نوع حقوق خصوصی و داخلی می‌باشد. وظیفه حقوق مدنی بیشتر تحکیم بر روابط قراردادی و خارج از قرارداد اشخاص جامعه با یکدیگر است؛ اما اهمیت حقوق مدنی به این دلیل است که شاخه‌های دیگر حقوق را نیز تحت تأثیر قرار می‌دهد؛ به‌عنوان مثال در قانون تجارت ایران، در بسیاری از موارد به قانون مدنی رجوع شده است و در مواردی که برای موضوعی حقوق تجارت به‌صورت صریح قانونی وضع نکرده باشد، حقوق مدنی حکم‌فرما خواهد بود.

حقوق مدنی از نظر جنس قوانین، به بخش‌های زیر تقسیم می‌شود:

1. حقوق اشخاص: هر شخص در یک جامعه، در طول زندگی خود دارای حقوق و تکالیفی است؛ اشخاص از نظر قانون می‌توانند شخص حقیقی یا حقوقی (اجتماعی از چند شخص حقیقی) باشند که این دو دسته، دارای بعضی از حقوق و تکالیف مشترک و بعضی تکالیف مختص به خود هستند.

2. حقوق اموال: این بخش از حقوق مدنی به بررسی مباحث پیرامون اموال اشخاص و نقل و انتقال آن نظارت دارد.

3. حقوق قراردادها و تعهدات: افراد جامعه دائما با هم در تعامل هستند، با یکدیگر قراردادهایی می بندند و به تبع آن نسبت به یکدیگر مسئولیت و تعهد پیدا می‌کنند؛ این تعهدات و مسئولیت‌ها محل بروز تعارضات زیادی خواهد بود که حقوق مدنی وظیفه کنترل و حکمیت در این روابط و قرارادادها را بر عهده دارد.

4. حقوق مسئولیت مدنی: گاهی اوقات مسئولیت‌هایی برای اشخاص ایجاد می شود که ناشی از قرارداد یا تعهد ذکر شده در قرارداد نیست اما بر عهده شخص است، مثلا تخریب دیوار همسایه بر اثر سهل انگاری هنگام تعمیر خانه؛ به این نوع از حقوق مدنی، حقوق مسئولیت مدنی یا الزامات خارج از قرارداد می گویند.

5. حقوق خانواده: رابطه افراد درون خانواده با یکدیگر نیز نوعی از ارتباط درون جامعه بوده و مستلزم وجود قواعد و قوانینی است که این قواعد و قوانین نیز در حقوق مدنی تحت عنوان حقوق خانواده وجود دارد.

6. حقوق ارث و وصیت: در این بخش مسائلی مانند نحوه تقسیم ماترک، نحوه عمل به وصیت و … بررسی می‌شود.

لازم به ذکر است که مهم‌ترین منبع حقوق مدنی در ایران، عبارت‌اند از:

1. قانون مدنی ایران؛

2. قانون امور حسبی؛

3. قانون مسئولیت مدنی

حقوق جزا چیست؟

حقوق جزا شاخه‌ای از حقوق عمومی و داخلی می‌باشد و مجموعه قواعد و قوانینی است که نقش حمایتی از شهروندان و جامعه در برابر اشخاص مرتکب جرایم را ایفا کرده و مجازات متناسب با هر جرم کیفری را مشخص می‌نماید. حقوق جزا را با نام‌های حقوق کیفری یا حقوق ارزش‌ها هم معرفی می‌کنند. همان‌طور که از اسم حقوق کیفری مشخص است، این جنبه از علم حقوق نقش تنبیه کیفری را ایفا می‌کند و همواره یک سوی آن دولت قرار دارد.

حقوق جزا نیز همانند حقوق مدنی دارای تقسیم‌ندی است که اقسام آن عبارت‌اند از:

1. حقوق جزای عمومی: شاخه‌ای از حقوق کیفری است که قواعد کلی و مشترک جرایم و مجازات‌های مربوطه را مورد بررسی قرار می‌دهد و در حالت کلی بر همه جرایم نظارت دارد.

2. حقوق جزای اختصاصی: این شاخه، بر خلاف حقوق جزای عمومی در جرایم خاصی از قبیل کلاهبرداری، دزدی، قتل و … ابراز وجود کرده و به بررسی جرایم می‌پردازد. بنابر تعبیر حقوق‌دانان، حقوق جزای اختصاصی را می‌توان مهم‌ترین بخش حقوق کیفری دانست چرا که در آن اعمال و رفتارهای مجرمانه توصیف، ارکان آن تعریف و مجازات آن مشخص می‌گردد.

منابع حقوق جزا در ایران عبارت‌اند از:

1. منابع قانونی: قانون مجازات اسلامی، قانون آیین دادرسی کیفری، قوانین خاص مرتبط با جرایم و ...

2. منابع شرعی: مثل کتب دینی مانند قرآن کریم و یا اجماع نظر حقوق‌دانان اسلامی.

3. عرف و عادت: به این معنی که چنانچه در نظر عرف و عادت جامعه عملی جرم تلقی شود، این عمل مستلزم مجازات است.

حقوق اساسی چیست؟

حقوق اساسی را مهم‌ترین شاخه حقوق عمومی می‌نامند که در آن تعیین ساختار و شکل حکومت، سازمان‌ها و نهادهای سیاسی، تعیین وظایف و اختیارات قوای سیاسی کشور و همچنین روابط قوا با یکدیگر و در نهایت نحوه ارتباط دولت با شهروندان مورد بررسی قرار می‌گیرد. با توجه به توضیح ذکر شده، مشخص است که حقوق اساسی نوعی از حقوق داخلی محسوب می‌شود. حقوق اساسی را گاهی اوقات با نام حقوق سیاسی هم معرفی می‌کنند. منبع حقوق اساسی، قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران بوده که مشتمل بر 177 اصل می‌باشد.

حقوق تجارت چیست؟

حقوق تجارت عبارت است از مجموعه قوانینی که اعمال تجاری تجار و روابطشان با یکدیگر را بررسی می‌کند. این شاخه از علم حقوق، تنها در خصوص تجار اعمال نظر کرده و تمامی اشخاص جامعه را در برنمی‌گیرد. تجار دائماً در حال مراودات مالی با یکدیگر هستند و از این رو وجود قوانینی برای تحکیم بر این مراودات نقشی بسیار مهم دارد.

حقوق تجارت دارای دو زیرشاخه کلی می‌باشد که عبارت‌اند از:

1. حقوق تجارت داخلی: دربرگیرنده اعمال تجاری و روابط تجار در داخل مرزهای کشور؛

2. حقوق تجارت بین‌الملل: در برگیرنده اعمال تجاری و روابط تجار در خارج از مرزهای کشور.

منابع حقوق تجارت نیز عبارت‌اند از:

1. متن قانون: (قانون اساسی، قوانین عادی مانند قانون تجارت، قانون مدنی و ...، مصوبات مراجع خاص مثل شورای نگهبان، مجمع تشخیص مصلحت نظام و ...)؛

2. عمل فعالان تجاری: (عرف و عادت تجاری و رسم تجاری)؛

3. آرای وحدت رویه؛

4. دکترین.

مشاغل رشته حقوق

با توجه به مجموع توضیحات ذکر شده، مشخص است که دایره نفوذ رشته حقوق در زندگی همه ما انسان‌ها بسیار گسترده و اجتناب‌ناپذیر است. به واسطه این میزان اهمیت، مشاغل رشته حقوق بسیار محبوب هستند و افراد زیادی را به خود جذب می‌کند. اصلی‌ترین و محبوب‌ترین مشاغل رشته حقوق عبارت‌اند از وکالت، قضاوت، سردفتری اسناد رسمی، کارشناس حقوقی، مشاور حقوقی و ...

در بین مشاغل ذکر شده پردرآمدترین شغل رشته حقوق، وکالت است که هر ساله علاقه‌مندان زیادی را به خود جذب می‌نماید. در صورتی که تمایل به اشتغال در حوزه رشته حقوق دارید، می‌توانید در آزمون‌های مورد نظر این مشاغل مانند آزمون وکالت، آزمون قضاوت، آزمون سردفتری و ... شرکت نمایید.

آموزش دروس حقوقی

موسسه استاد آنلاین به‌عنوان نخستین مرجع آموزش‌ تصویری حقوق، سال‌هاست نسبت به تهیه آموزش دروس حقوق فعالیت داشته و شما همراهان گرامی می‌توانید در هر جای دنیا که باشید با پرداخت هزینه‌ای مقرون به‌صرفه، بدون نیاز به رفت و آمد تا کلاس حضوری از آموزش‌های تولید شده این موسسه بهره‌مند گردید. هدف استاد آنلاین ارتقای سطح علمی جامعه حقوقی کشور و ایجاد عدالت آموزشی برای کلیه علاقه‌مندان رشته حقوق فارغ از شهر و استان و جنسیت و ... می‌باشد.

جمع‌بندی

معرفی رشته حقوق در این بخش به اتمام رسید؛ رشته حقوق پرطرفدارترین شاخه علوم انسانی است که مسئول مدیریت تعارضات و روابط افراد با یکدیگر و با حکومت‌ها را بر عهده دارد. ما در این مقاله به‌طور مفصل به بررسی رشته حقوق و شاخه‌های مهم آن مثل حقوق جزا، حقوق مدنی، حقوق تجارت و حقوق اساسی پرداختیم و گفتیم که علم حقوق از منظر روابط به دو شاخه اصلی حقوق خصوصی و عمومی و از منظر قلمروی اجرایی به دو بخش حقوق داخلی و خارجی منشعب می‌گردد. در نهایت نیز مشاغل محبوب در زمینه علم حقوق را معرفی کردیم. امیدواریم که مطالعه این مقاله برای شما مفید واقع شده باشد.