قانونگذار آمریکائی: پهپاد ما در حریم هوایی ایران چکار داشت؟

«ریچارد فالک»، پروفسور بازنشسته حقوق بین الملل در دانشگاه پرینستون آمریکا و گزارشگر ویژه سابق سازمان ملل در امور فلسطین با محتمل دانستن شکست ترامپ در انتخابات ریاست جمهوری، از بازگشت واشنگتن به برجام پس از ترامپ خبر داد. به گفته فالک، امکان شکست ترامپ در انتخابات آتی ریاست جمهوری بسیار آسان خواهد بود اگر حزب دموکرات بتواند نامزدی مناسب را به مردم معرفی کند.

*به نظر شما، آیا کمپین فشار حداکثری علیه ایران تا کنون برای دولت ترامپ نتیجه‌ای در بر داشته است؟

می‌دانیم که تقریباً غیرممکن است بتوانیم پیش بینی کنیم که برنامه و سیاست ترامپ در مقابل ایران چیست. با توجه به روابط ترامپ با دیگر رهبران سیاسی جهان، او معمولاً با ابتکارات دیپلماتیک و مذاکرات چهره به چهره پیش قدم می‌شود. حال اینکه آیا همین الگوی ترامپ در مورد ایران هم دنبال خواهد شد، باید پاسخ منفی داد، به چند دلیل: اول از همه اینکه خود شخص ترامپ یکسری اقدامات تحریک‌آمیز و غیرقابل توجیه علیه ایران انجام داده که از جمله این اقدامات خروج از برجام و پس از آن تحمیل شدیدترین تحریم‌ها علیه ایران است. این تحریم‌ها به اجبار دیگر کشورها را از تجارت با ایران منع می‌کند و خودش نمونه‌ای از یک جنگ اقتصادی تمام عیار است که حقوق بین‌الملل را هم نقض می‌کند.

دوم اینکه مشاوران اصلی ترامپ به نظر مصمم هستند تا آمریکا را به سمت تشدید تنش‌ها با ایران و تهدید به اقدام نظامی سوق دهند.

سوم اینکه توانایی‌ها و ظرفیت‌های نظامی آمریکا با هدف تهدید و بکارگیری فشار بر ایران و یا مقابله با برخی اهداف بازدارنده ایران افزایش یافته است.

چهارم اینکه سیاست‌های ضدایرانی آمریکا توسط لابی‌های عربستان سعودی و رژیم صهیونیستی دنبال می‌شود و این لابی‌ها دارای تأثیرات گسترده‌ای بر سیاست خارجی آمریکا در خاورمیانه هستند.

در عین حال پیش بینی ناپذیر بودن ترامپ باعث می‌شود به آینده امیدوارتر باشیم. ترامپ تا کنون خود را به عنوان فردی متمایل به گفتگو نشان داده که کمتر تمایلی به آغاز جنگ‌ها از تهدیدات مختلف دارد. او خودش را به عنوان منتقد دموکرات‌ها به دلیل جنگ برای تغییر رژیم بویژه در عراق نشان داده و ممکن است به راه اندختن جنگ و مقابله نظامی با ایران به اقبال و شانس او برای انتخابات ۲۰۲۰ صدمه وارد کند. در حال حاضر هم به نظر می‌رسد مردم و افکار عمومی آمریکا مخالف به راه انداختن هرگونه اقدام نظامی باشند که خطر جنگ با ایران را به همراه دارد.

*با نزدیک شدن به موعد انتخابات ریاست جمهوری ۲۰۲۰ آمریکا، ترامپ تمایل بیشتری برای گفتگو با مقامات ایرانی نشان می‌دهد و در این میان برخی معتقدند این رفتار در واقع نوعی ژست انتخاباتی به عنوان دستاورد سیاست خارجی اوست. نظرتان در این ارتباط چیست؟

همان گونه که در پاسخ قبلی گفتم، فهم انگیزه‌های سیاسی ترامپ واقعاً مشکل است و او یک روز ممکن است گفتگو با ایران را به عنوان امتیازی مثبت برای انتخاب مجدد ریاست جمهوری در نظر بگیرد و روزی دیگر با این روش مخالفت کند. موقعیت‌های مختلفی که او در محاسبات خود نشان می‌دهد، نوعی فرصت در مقاطعی خاص به شمار می‌رود. ترامپ چیز زیادی درباره ایران نمی‌داند و به نظر می‌رسد همه آنچه که او درباره ایران می‌داند این است که متحدانش در تل آویو و ریاض نمی‌خواهند که ایران و تیم اوباما مثلاً به یک توافق برسند و بطور کلی روابط ایران و واشنگتن عادی شود.

خب این خیلی مشخص و واضح است که ترامپ تلاش دارد و می‌خواهد که به یک توافق جدید در ارتباط با برنامه هسته‌ای ایران دست یابد تا در پرتو این توافق جدید، روی پیروزی دیپلماتیک خودش مانور دهد و ادعا کند که سیاست سختگیرانه او در نهایت به بار نشسته و نتیجه داده و در واقع یک پیروزی سیاسی بدست آورده است. ترامپ در واقع معتقد است که چنین توافقی باعث پیروزی او در دور دوم ریاست جمهوری و راهیابی مجدد او به کاخ سفید خواهد شد که البته این فرضیه هم درست است.

*فشار حداکثری به ایران به نتیجه مطلوب ترامپ نرسیده است. با وجود این موضوع آیا تغییری در تیم جنگ طلب ترامپ از جمله اخراج جان بولتون و مایک پمپئو ممکن است صورت بگیرد؟

نمی‌شود در مورد چگونگی رفتار ترامپ با مقامات عالی رتبه دولت که با سیاست‌های او مخالفند، پیش بینی به عمل آورد. در واقع معلوم نیست که ترامپ وقتی فکر می‌کند، که برخی مقامات عالی مانع و سد سیاست‌هایش هستند، با آن‌ها چگونه رفتار خواهد کرد. اغلب به نظر می‌رسد که این گونه افراد در دولت ترامپ از مقام خود استعفا می‌دهند و یا اخراج می‌شوند، اما همیشه هم این گونه نیست. مثلاً اگر او مدعی حل مشکلات با ایران همراه با احترام به تهران شود، این ممکن است به قطع ارتباط با بولتون و یا پمپئو منجر نشود.

ما هنوز نمی‌دانیم که سیاست سخت‌گیرانه‌ای که بولتون و پمپئو از آن علیه ایران حمایت می‌کنند، آیا با بکار گیری فشار حداکثری بدنبال دیپلماسی ترس و تهدید است یا این مقدمه‌ای برای آغاز جنگ جدید می‌باشد. حمله اخیر به تانکرهای نفتی در خلیج فارس و دریای عمان ممکن است تلاشی از سوی سازمان اطلاعاتی و امنیتی، بولتون و پمپئو باشد تا ترامپ را به اقتدار بیشتر و واکنش قاطع در برابر ایران تشویق کند و یا ممکن است این حوادث تلاشی برای بسیج افکار عمومی در آمریکا و اروپا در حمایت از رویکرد خصمانه فعلی واشنگتن در قبال ایران باشد. آنچه ما می‌دانیم این است که مدارک اعلام شده بطور مشخصی اشاره به ساختگی و جعلی بودن حادثه انفجار نفتکش‌ها دارند، و این حادثه با قصد قبلی برای افزایش تنش، برنامه ریزی شده است و این شرایط ممکن است وضعیت را به سمت یک وضعیت بسیار بدتر و پرتنش تر به پیش ببرد.

*با توجه به اینکه جنگ تجاری با چین آثار نامطلوبی بر اقتصاد امریکا در ماههای آینده خواهد داشت و اقتصاد نیز برگ برنده ترامپ است در این صورت نتایج انتخابات آمریکا در سال ۲۰۲۰ را در سایه تداوم جنگ تجاری با چین چگونه ارزیابی می‌کنید؟

تا جایی که می‌دانیم سیاست تجاری ترامپ که منجر به جنگ تجاری با چین شده به این زودی‌ها پایان نخواهد یافت، اما اینکه آیا این سیاست برای کمپین انتخابات ریاست جمهوری آمریکا در سال ۲۰۲۰ تأثیر منفی خواهد داشت، یاخیر؟ در حال حاضر مشخص نیست.

با این حال اگرچه در دوره ترامپ رشد بازار سهام آمریکا خیلی خوب و نرخ بیکاری پایین آمده، اما این دو فاکتور همه مسائل نیستند و قابل مقایسه با فاکتورها و شاخصه‌هایی همچون بیمه سلامت، مسئله مهاجرت و امنیت نیست و در نهایت میزان محبوبیت ترامپ در رأی گیری عمومی و همگانی امریکا مشخص خواهد شد.

*فاکس نیوز که رسانه حامی ترامپ است اخیراً یک نظرسنجی برگزار کرد که نشان می‌داد ترامپ در مقایسه با ۵ نامزد ریاست جمهوری از حزب دموکرات از جمله «برنی سندرز» و «جو بایدن» آرای کمتری را کسب کرد. با توجه به اینکه این نظرسنجی توسط فاکس نیوز انجام شده ارزیابی شما از آن چیست (البته اخیراً اختلافاتی میان ترامپ و فاکس نیوز هم وجود داشته است)؟

فاکس نیوز همچنان رسانه حامی اصلی ترامپ است و ممکن است نتایج نظرسنجی محبوبیت ترامپ هشداری به تیم و حامیان ترامپ باشد تا کار بیشتری در برابر نامزدان حزب دموکرات انجام دهند و متوجه باشند که نامزدهای دموکرات یک چالش جدی در برابر ترامپ به شمار می‌روند و نباید آنها را دست کم گرفت.

البته یک اجماع کلی در آمریکا وجود دارد که همگی معتقدند چین بسیار غیرمنصفانه و نابرابر در تجارت بین الملل رفتار می‌کند که این انتقاد در قالب عدم رعایت حقوق مالکیت معنوی و کپی کاری عنوان می‌شود. اما بیشتر اقتصاددانان معتقدند افزایش تعرفه‌های تجاری واردات کالا، راه مناسبی برای مقابله با اقدامات چین نیست و برخلاف آن ممکن است این روش به تولیدکنندگان آسیب وارد کند و در نهایت رشد اقتصاد جهانی را با مشکل روبرو کند و در نهایت به اقتصاد ایالات متحده آسیب وارد کند. لذا ممکن است سیاست‌های تجاری فعلی به رکود در اقتصاد امریکا و به تبع آن کاهش رشد اقتصاد جهانی منجر شود که در مجموعه نتیجه مثبتی در بر نخواهد داشت.

این نظرسنجی هم چندان قابل اتکا نیست و من فکر نمی‌کنم چه سندرز و یا بایدن در نهایت بتوانند از حزب دموکرات برای رقابت در مقابل ترامپ انتخاب شوند. به اعتقاد من بایدن برای رقابت در برابر ترامپ بسیار ضعیف است و اگر با ترامپ مواجه شود، خودش را تخریب کرده و سندرز هم به شدت اختلاف جو، پیر و کوته فکر است. چیزی که مشخص است اینکه ترامپ یک رئیس جمهور نامحبوب در تاریخ آمریکا باقی خواهد ماند و اگر حزب دموکرات بتواند یک نامزد مورد اجماع و قوی که همه گروه‌های میانه رو و پیش رو را متحد کند و برنامه‌های مثبتی درباره مسائل داخلی و یک سیاست خارجی سازنده را ارائه دهد، ترامپ نیز به راحتی شکست خواهد خورد. چنین نامزدی مطمئناً به توافق هسته‌ای با ایران بازخواهد گشت و تحریم‌ها را تعلیق و اجماع کلی با روسیه، چین و اروپا در ارتباط با توافق هسته‌ای را بدست خواهد آورد.

اگر چنین اتفاقی رخ دهد، انتظار می‌رود که ایران نیز در مقابل تعهدات خود را در ارتباط با سطح و میزان غنی سازی اورانیوم و محدودیت‌های سالانه در ارتباط با تولید آب سنگین را بپذیرد. بنابراین همین انتظار و امید مثبت برای من کافی است که به هرکسی که در نهایت از حزب دموکرات معرفی می‌شود، رأی دهم. امیدوارم این نامزد نهایی الیزابت وارن باشد، اگرچه برخی نامزدهای دیگر دموکرات هم برای من قابل قبول خواهند بود.