دکترین هسته‌ای «ترامپ» چیست؟

خبرگزاری تسنیم: ژنرال "دیوید گلدفین" رئیس ستاد نیروهای مسلح آمریکا این هفته اعلام کرد که دکترین هسته‌ای این کشور در بهار سال جاری بازنگری خواهد شد. از زمان دولت "بیل کلینتون" به این طرف این چهارمین بار است که تجدیدنظر اساسی در این رابطه صورت می گیرد. خبرگزاری «تاس» روسیه در گزارشی بررسی کرده است که چه انتظاراتی از نسخه جدید الگوی توان هسته ای آمریکا می رود و این دکترین چه تفاوتی با نسخ قبلی دارد. دکترین هسته‌ای تکامل یافته در آمریکا در ایالات متحده آمریکا از زمان پایان جنگ سرد تا به امروز، توانسته اند سه مرتبه برخورد با نقش و توان تسلیحات هسته ای را مورد تجدید نظر قرار دهند. و اگر بخواهیم از اظهارات رئیس ستاد کل نیروهای مسلح آمریکا شروع کنیم، "دونالد ترامپ" رئیس جمهوری جدید آمریکا رسمی که هر رئیس دولتی، از دوران بیل کلینتون به اینطرف، انجام داده است را ادامه می دهد. البته کنگره آمریکا از هر رئیس جمهوری جدیدی می خواهد تا دکترین جدیدی ارائه دهد. نخستین تجدیدنظر در تاریخ 18 سپتامبر سال 1994 انجام شد، زمانی که کلینتون توصیه صورت گرفته در دکترین هسته‌ای آمریکا تهیه شده توسط پنتاگون را مورد تایید قرار داد. این نخستین بار در دوران نظام تک قطبی جهان بود که سندی در مورد تجدید نظر در نقش سلاحهای نابودکننده در سیاست آمریکا تهیه می شد. با توجه به شرایط آن زمان جهان، این سند کاملا انقلابی بشمار رفته و شامل این موارد بود: -قابل توجه ترین و بزرگترین تسلیحات هسته‌ای در جهان نقش خود در تامین امنیت کشور را کاهش می دهد -تمایل برای کاهش تعداد تسلیحات هسته‌ای با توجه به وضعیت جدید جهانی، یعنی فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی، صورت می گیرد -تجدیدنظر در توان هسته‌ای نه تنها در کیفیت ابزار تامین امنیت ملی، بلکه در سطح بین المللی (کشورهای متحد آمریکا) نیز اعمال می شود البته با گذشت چند دهه، این مدل همچنان بعنوان ویژگی حفظ شده سیاست هسته‌ای آمریکا از دوران رویارویی با اتحاد جماهیر شوروی در نظر گرفته می شود. دومین بازنگری در سال 2002 رخ داد. در نخستین دکترین هسته‌ای قرن 21، تمایل دولت "جورج بوش پسر" برای خارج شدن از رژیم کنترل بر تسلیحات راهبردی پیش بینی شده بود. لازم به یادآوری است که دقیقا در سال 2002 آمریکا بطور یکجانبه از پیمان محدود سازی سیستم دفاع ضد موشکی خارج شد و در همان سال تهیه طرح سپر موشکی ملی آمریکا آغاز شد. دکترین هسته‌ای سال 2002 هم تغییراتی در مفهوم قدیمی «توان سه گانه هسته‌ای» بوجود آورد. توان «سه گانه قدیمی» شامل بمب افکن‌های هسته‌ای سنگین، موشک‌های بالستیک قاره پیمای مستقر در زمین و موشک‌های بالستیک زیردریایی ها بود. در حالیکه توان «سه گانه جدید» از دفاع ضد موشکی، تسلیحات فوق مدرن و سه گانه های قدیمی بعنوان سومین عامل تشکیل می شد. و بالاخره "باراک اوباما" در دوره نخست ریاست جمهوری خود در سال 2010، سومین بازنگری در دکترین هسته‌ای آمریکا را مورد تایید قرار داد. اوباما یک سال قبل از آن در سخنرانی خود در پراگ که یکی از معروفترین سخنرانی‌های وی بود، از ضرورت تلاش برای ایجاد جهانی بدون سلاح هسته‌ای سخن گفت. هرچند مدل دکترین هسته‌ای سال 2010 بسیار ملایم بوده و تغییرات چندانی را در مقایسه با بازنگری‌های قبلی در نظر نگرفته بود، ولی از نظریه‌ای که اوباما در پراگ ارائه داده بود، بسیار فاصله داشت. در این دکترین آمریکا برای نخستین بار این مسئولیت را برعهده گرفت تا از تسلیحات هسته ای علیه کشورهای ثالثی، بغیر از ایران و کره شمالی، که دارای سلاح هسته‌ای نبوده و پیمان عدم گسترش تسلیحات هسته‌ای را نقض نکرده باشد، استفاده نکند. واشنگتن همچنین از تولید بمب‌های هسته‌ای برای نابودسازی تاسیسات زیرزمینی صرف نظر کرد. دکترین هسته‌ای ترامپ چیست؟ این مسئله که دکترین هسته‌ای "دونالد ترامپ" به چه صورت خواهد بود، تنها می توان بعد از گذشت چند ماه از ریاست جمهوری وی بطور دقیق سخن گفت. ولی یک مسئله از هم اکنون مشخص است: خط مشی رئیس جمهوری جدید آمریکا به سمت تقویت توانایی دفاعی و امنیت ملی آمریکا است و به همین دلیل قطعا به توان هسته‌ای کشور اهمیت زیادی داده می شود. طبق گفته های ژنرال دیوید گلدفین، «زمان آن رسیده که نگاه تازه‌ای به مجموعه هسته‌ای داشت تا به توسعه دستورالعمل راهبردی وزارت دفاع، با توجه به جهت گیری که دولت می خواهد ما را هدایت کند، منجر شود.» به گفته این مقام نظامی بلندپایه، آمریکا برای بحث در مورد توسعه تسلیحات کم قدرت هسته‌ای و همچنین دستیابی به استفاده از دستگاه‌های پرنده بدون خلبان، آمادگی دارد. واکنش رسمی مقامات مسکو به اظهارات رئیس ستاد کل نیروهای مسلح آمریکا بدین صورت است: ابتدا باید درک شود که دکترین هسته‌ای مورد نظر دولت جدید آمریکا چه تفاوتی با مدل‌های قبلی آن دارد، سپس در مورد آن اظهار نظر شود که البته برای آگاهی از این موضوع نیز باید چند ماهی صبر کرد. "دمیتری پسکوف" سخنگوی دفتر ریاست جمهوری روسیه در پاسخ به سئوال خبرنگاران در این مورد، گفت: «کرملین فعلا تفسیر خاصی در مورد قصد آمریکا برای بازنگری در دکترین هسته‌ای این کشور نمی کند. ابتدا باید درک کرد که هدف دولت جدید آمریکا از این بازنگری چیست و این تغییرات در جه حدی خواهد بود و بعد از آن می توان در مورد تاثیرات چنین بازنگری نتیجه گیری کرد.» وزارت امور خارجه روسیه نیز هنوز تفسیری در مورد این مسئله ارائه نداده است.